تبیان، دستیار زندگی

الگوی عملی برای بچه‌ها بود


‌الگوی عملی یکی از اصلی‌ترین شیوه‌های سبک زندگی و تربیت دینی است که در کودکان تاثیر بیشتری دارد. چون کودکان و نوجوانان ذاتا برای خود ‌دنبال الگو هستند تا هرچه بزرگ‌ترشان انجام می‌دهد آنها هم انجام دهند؛ کار ناخواسته‌ای که خود‌به‌خود در دوران جوانی و بزرگسالی در آدم‌ها نهادینه می‌شود.

بنابراین خوب است الگوی عملی خوبی برای کوچک‌ترها باشیم. در این خصوص ابن‌ ابى‌الحدید که خود شیعه نبوده‌، در شرح نهج‌البلاغه داستانی از امام حسن مجتبی نقل می‌کند و می‌گوید: «روزی امام حسن از کوچه می‌گذشت و به کودکانی که مشغول بازی بودند برخورد کرد. بچه‌ها همزمان با بازی‌ از تکه‌های نانی که مقابل‌شان بودند می‌خوردند.

کودکان وقتی چشم‌شان به حضرت افتاد، از او خواستند تا پیاده شود و از نان آنها بخورد. آن بزرگوار بدون هیچ درنگی از مرکبش‌ پیاده شد و همراه آنها شروع به خوردن نان کرد. اندکی بعد آن حضرت کودکان را به خانه خود برد و به آنها گفت: «اکنون شما میهمان من شوید». سپس با دادن غذا و لباس از آنها پذیرایی کرد.

بعد به کودکان فرمود:‌ «این بذل و بخشش دو طرفه بوده است». امام با این گفته می‌خواست به کودکان اعتبار بدهد. حتی بخشش آنها را برتر از خود دانست. وقتی از او دلیل آن را سوال کردند، فرمود: «کودکان هرچه داشتند‌ بذل و بخشش کردند اما من غیر از آنچه به آنها دادم باز در خانه اموالی دارم».

حضورش در خانواده باعث آرامش می‌شد



روانشناسان اجتماعی، خانواده را یکی از مهم‌ترین ارکان جامعه می‌دانند که حفظ آن مانند حفظ کل جامعه است؛ نکته‌ای که از همان صدر اسلام ائمه معصوم به آن توجه ‌ویژه‌ای داشتند. آیت‌الله قرهی درباره برخورد امام حسن با خانواده می‌گوید: ‌حضرت در خانه بسیار بردبار بود.

حتی اگر یکی از اعضای خانواده از فرط خستگی کار عصبانی می‌شد یا فریادی می‌زد، حضرت با بردباری با او برخورد می‌کرد. انس ‌بن‌ مالک می‌گوید سیره رفتاری آن حضرت به‌گونه‌ای بود که در خانه نه‌تنها رعب و وحشتی برای کسی نداشت بلکه حضورش آرامش خاصی به اعضای خانواده می‌داد.

هرچند امام بیشتر در بیرون از خانه به‌سر‌می‌برد اما همان زمان کوتاهی که در خانه بود، باعث آرامش خانه می‌شد و لطف خود را از فرزندان و همسران خود دریغ نمی‌کرد. رفتار امام‌ به‌گونه‌ای بود که وقتی از خانه بیرون می‌رفت، خانواده‌اش دوست داشتند هر لحظه بازگردد. حتی در روایات هم خود حضرت خوش‌رفتاری را به‌عنوان مکارم الاخلاق معرفی می‌کند و می‌گوید: «از نشانه‌های عاقل، خوشرویی در زندگی با خانواده و مردم است».

به آراستگی ظاهری اهمیت می‌داد


آن ‌طور که از روایات مشخص است امام حسن ‌مجتبی نه‌تنها بر رفتار خردمندانه و نیکو بلکه به آراستگی ظاهری هم تاکید داشت. آیت‌الله قرهی می‌گوید: ‌«طبق‌ روایات حضرت همیشه بوی خوش می‌داد. کسی ندید که امام حتی یک‌بار بوی خوش ندهد.

امام حسن همیشه هنگامی که می‌خواست از خانه خارج شود، لباسی آراسته می‌پوشید و خودش را معطر می‌کرد. همچنین نقل شده که حضرت صوت بسیار زیبایی داشت؛ به‌گونه‌ای که وقتی قرآن تلاوت می‌کرد، صوت زیبایش باعث می‌شد هر شنونده‌ای در جای خود بایستد و به کلام او گوش دهد. همین باعث می‌شد تا گاهی اوقات صف‌های بسیار طولانی بیرون از خانه امام تشکیل شود و کوچه بسته می‌شد»

به‌خاطر یک شاخه گل کنیزش را آزاد کرد


انس بن مالک یکی از یاران امام حسن مجتبی درباره رفتار حضرت با زیردستان داستانی تعریف کرده که شرح آن در کتاب «بحار‌الانوار» آمده است؛ روزی یکی از کنیزان حضرت کار اشتباهی انجام داده بود و می‌ترسید که امام حسن او را تنبیه و مواخذه کند. به همین دلیل شاخه گلی را به حضرت اهدا کرد.

امام گل را گرفت و به او فرمود: «تو را در راه خدا آزاد کردم». من به حضرت گفتم آیا به‌راستی به‌خاطر اهدای یک شاخه گل ناچیز او را آزاد کردید؟ امام فرمود: «نهایت بخشش آن است که همه موجودی (دارایی و هستی) خود را ببخشی. آن کنیز از مال دنیا جز آن شاخه‌ گل نداشت. خداوند در قرآن فرموده: «هر‌گاه کسی به شما تحیت گوید او را همان‌گونه و بلکه بهتر پاسخ دهید. پاسخ بهتر از بخشش او، همان آزاد کردنش بود».

چند برابر کار خوب پاداش می‌داد



بخشش امام حسن‌ مجتبی در دوران زندگی‌‌اش مثال‌زدنی است. روایت است روزی حضرت از کنار غلام جوانی می‌گذشت. ناگهان متوجه شد غلام از ظرفی که پیش رو دارد دو لقمه برمی‌دارد. یکی از لقمه‌ها را در دهان خود و لقمه دیگر را به سگی که کنارش ‌نشسته ‌بود می‌دا‌د. امام از او پرسید: «چرا این ‌کار را می‌کنی؟» جوان در جواب گفت: «خجالت می‌کشم که خودم غذا بخورم و این سگ گرسنه باشد». حضرت به‌خاطر این رفتار با غلام بسیار مهربان شد؛ به‌گونه‌ای که برای پاداش کار خوبش ابتدا او را آزاد کرد، سپس باغی را که در آن کار می‌کرد خرید و به او بخشید.



منبع:همشهری آیه