تبیان، دستیار زندگی

آقا بداند كه هر كس در سلوك الى الله تكاسل ورزد، ستمى بر خود روا داشته است كه كم ترین آه حسرتش ، برترین زبانه آتش دوزخ است . اگر آقا بیدار شد باید به فكر درمان دردهایش باشد كه وقتى نمانده است و ابد در پیش است ، شست و شو لازم است و گفت و گو مى باید. هیچ كس جز خداوند ارحم الراحمین و اولیا وى به آقا مهربان تر از خود آقا به آقا نیست .

الهى ! سخن در عفو و رحمتت نیست ، گیرم كه تو ببخشایم ، من از شرمندگى چه كنم ، تو خود گواهى كه از استغفار شرم دارم

از جابر نقل است كه پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: از غیبت برحذر باشید؛ چه غیبت بدتر از زناست . سپس فرمود: مردى كه زنا كند و پس از آن توبه نماید، خدایش آمرزد، لیك غیبت كننده را تا غیبت شده نبخشاید نیامرزد.

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در انتهاى خطبه اى - چنان كه در كتاب من لایحضره الفقیه صدوق آمده است - مى فرماید: كسى كه پیش از یك سال به مرگش ، توبه كند، خداى توبه اش ‍ پذیرد. سپس فرمود: یك سال ، بسیار است ؛ پس چنانچه پیش از یك ماه به مرگش توبه كند، خداى توبه اش پذیرد. سپس فرمود: یك ماه ، بسیار باشد؛ پس چنانچه یك روز به مرگش ، توبه كند، خداى توبه اش پذیرد. سپس فرمود: یك ساعت نیز بسیار است ، پس اگر پیش از آن كه نفسش ‍ بدین جا رسد و به گلوى مباركش اشارت فرمود: توبه كند، خداى توبه اش پذیرد.

روزى یكى از شاگردان عیسى پیامبر (ع ) را گفت : اى معلم ! پدرم مرد، اجازه فرما كه براى كفن و دفن او بروم . عیسى (ع ) فرمود: تو زنده اى از پى مرده مرو، مرده را بگذار تا مردگان بردارند.

الهى ! اگر تا قیامت براى یك صغیره استغفار كنم ، از شرمندگى تقصیر بندگى به در نخواهم شد.

توبه بر سه قسم باشد: یكى توبه بندگان كه آن توبه از ترك طاعت و فعل قبیح است ؛ و دیگر توبه خاص اهل ورع كه توبه از ترك مندوب است ؛ و سه دیگر توبه اخص من الخاص كه توبه است از التفات به غیر خدا و این توبه ، مخصوص اهل ولایت باشد كه غالبا در مرتبه حضورند. و توبه پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله و سلم و اولیاى خدا از این قبیل بوده است كه او خود فرمود: گاه دلم را كدورتى عارض مى شود، و من به راستى كه از خداى ، هر روز هفتاد بار آمرزش مى طلبم .

مرحوم ملا فتح الله در تفسیر منهج در اول سوره حدید عرباض را چنین نقل كرد: و از عرباض بن ساربة مروى است كه آن حضرت پیش از آنكه در شب خواب مى كرد مسیحات خمس تلاوت مى كرد كه آن سوره حدید و حشر و صف و جمعه و تغابن است و مى فرمود كه ان فیهن آیة افضل من الف آیة در این سورتها آیتى هست كه بهتر از هزار آیت است .

سعدى در گلستان نقل مى كند كه جوانى مدت ها به دنبال خانقاه ⁽¹⁰⁸⁾ بود، عاقبت پس از مدتى به مدرسه آمد و تا تحصیل علم كند، علت را پرسیدند. گفت : عابد فقط گلیم خویش را از آب مى كشد، عالم انقاذ ⁽¹⁰⁹⁾ غریق مى كند.

فیض كاشانى در كتاب وافى در توضیح این حدیث مى گوید: مراد آن است كه گناه ، همواره بر قلب تاءثیر نهاده ، حلاوت و صفاى آن را زایل مى كند تا این كه آن رویش را كه به سوى حق و آخرت است ، به سوى باطل و دنیا مایل گرداند. بنابراین ، حقیقت توبه ، عبارت است از بریدن نفس از تعلق به ماده و نفى علاقه و گرایش به عالم اجسام ؛ به طورى كه این عمل برایش ملكه گردد، و به سراى تطهیر و همراهى با قدسیان وصول یابد. و بدین سان ، ورطه حجاب و بعد، به سبب التفات به معقولات و تعلق به مجردات ، به كنار رود؛ چه دورى از یكى از این دو روى ، نزدیكى به روى دیگر است ، و از این رو، حضرت صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: دنیا و آخرت چون دو كفه ترازویند كه هر كدام سنگینى یابد، دیگرى سبك شود. و كسى از اهل حكمت گفته است : آنها چون دو هوویند كه انس ‍ یافتن با هر كدام ، موجب بیزارى از دیگرى است ! و بالجمله ، امور دنیوى و تعلق بدان ، موجب حرمان و مانع از تعلق به امور اخروى است و به قدرى كه از هر یك دورى حاصل شود، دیگرى نزدیك گردد و حضرت صلى الله علیه و آله و سلم از این جمله تعبیر فرمود كه : دنیا راءس هر گناهى است