تبیان، دستیار زندگی

ادب مهمان نوازی:

استقبال و بدرقه: امام باقر(ع) فرمود: به کارگیری مهمان جفاست؛ هرگاه مهمان بر شما وارد شد او را یاری کنید ( تا ره توشه‌ی خود را جابجا کند) و هر گاه کوچ می‌کند وی را یاری نکنید، زیرا از فرومایگی است ( چون نشان نشاط شما از رفتن اوست) و او را از ره توشه بهره‌مند سازید و ره‌توشه‌اش را نیکو کنید، زیرا از بخشندگی است.

رسول خدا(ص) فرمود: از جمله حقوق مهمان این است که وی را موقع خارج شدن از حریم و اندرونی خانه همراهی کنی.

پرهیز از روزه: رسول خدا (ص) فرمود: ...سزاوار نیست میزبانان روزه بگیرند، مگر با اجازه‌ی مهمانشان؛ مبادا مهمان شرم کند و با آنکه به غذا میل دارد برای رعایت ایشان آن را ترک کند.

اطعام مهمان سرزده و دعوت شده: امام صادق(ع) فرمود: هرگاه برادرت نزد تو آمد انچه در خانه داری برایش بیاور و هرگاه وی را دعوت کردی برای پذیرایی از او بکوش.

امام صادق(ع) فرمود: هرگاه برادرت بر تو وارد شد نگو آیا امروز چیزی خورده‌ای؟ بلکه آنچه در خانه داری برایش باور، چون بخشنده به تمام معنا کسی است که آنچه نزدش باشد ببخشد.

هم غذا شدن با مهمان: امام کاظم(ع) فرمود: هرگاه برای رسول خدا(ص) مهمانی می‌آمد با وی غذا می‌خورد و از غذا دست نمی‌کشید تا اینکه مهمان دست بکشد.

آداب سفره‌ی مهمانی:


فضل بن یوسف گوید: روزی در خانه‌ام بودم، خادم وارد شد و گفت: مردی که کنیه‌اش ابوالحسن و نامش موسی بن جعفر است کنار درِ خانه است. گفتم ای خادم! اگر همان کسی است که می‌پندارم، تو در راه خدا آزادی. شتابان از خانه بیرون رفتم و دیدم هموست. گفتم: آقای من! فرود آی، پس فرود آمد و به مجلس درآمد. رفتم که او را در صدر مجلس بنشانم. فرمود: ای فضل! صاحبخانه از دیگران به صدر مجلس یزاوارتر است، مگر اینکه مردی از بنی‌هاشم (سادات) باشد. گفتم: شما که چنین هستی فدایتان شوم. سپس گفتم: خدا مرا فدایت کند، غذا برای اهل مجلس آماده است، اگر اجازه می‌فرمایی حاضر کنم. فرمود: ای فضل! مردم می‌گویند: این، پذیرایی مهمان  ناخوانده است و آنان این گونه پذیرایی را خوش ندارند؛ ولی من کراهتی نمی‌بینم، دستور دادم خادم تَشت (برای شستشوی دست) آورد و امام (ع) نزدیک آن شد و فرمود: ستایش خدای را که برای هر چیزی حدّی قرار داده است. گفتم: فدایت شوم، حدّ این (ظرف) چیست؟ فرمود: اینکه صاحبخانه پیش از دیگران آغاز کند تا مهمانان نشاط یابند. سپس سفره انداخته شد. پرسیدم: حدّ این چیست؟ فرمود: در ابتدای آن بسم الله گفته شود و هرگاه برچیده شد، حمد خدا به جا آورد شود.

سپس خلال دندان آورده شد. پرسیدم: حدّ این چیست؟ فرمود: اینکه نوک آن را بشکنی تا لثه را زخمی نکند. سپس آب آورده شد. پرسیدم: حدّ این چیست؟ فرمود: از قسمت دسته‌ی لیوان و از قسمت شکسته آن اگر شکسته باشد ننوشی، چون نشستگاه شیطان است. هرگاه آب می‌نوشی بسم الله بگو و در پایان حمد خدا به جای آور. ای فضل! صاحبخانه، آخرین نفری باشد که پس از غذا دستش را می‌شوید.

پاداش گرامیداشت مهمان

تامین روزی و مغفرت گناهان: رسول خدا(ص) فرمود: همانا مهمان با آمدنش روزی خود را از آسمان برای میزبان به همراه می‌آورد و هرگاه غذا خورد خدا به برکت آمدنش نزد آنها آنان را می‌بخشد؛ همچنین فرمود: مهمان هرگاه بر قومی وارد شد روزی خود را می‌آورد و هنگام رفتن همه‌ی گناهانشان را با خود می‌برد.

تداوم خیر: رسول خدا(ص) فرمود: امت من مادامی که به همدیگر مهر می‌ورزند و هدیه می‌دهند وامانت را به صاحبش بر می‌گردانند و از حرام می‌پرهیزند و مهمان را تکریم می‌کنند پیوسته در خیر( نیکی) اند.

تقویت روحی: امیرمومنان(ع) فرمود: نیروی تن آدمیان به غذا خوردن است و نیروی جانشان به غذا دادن

کیفر رد مهمان

ابوحمزه گوید: به امام باقر(ع) عرض کردم: فدایتان شوم چه می‌گویی درباره مسلمانی که نزد مسلمانی برای دیدار یا درخواست نیاز رفته باشد و از او اذن ورود بخواهد؛ ولی او در حالی که در خانه‌اش هست، به وی اجازه‌ی ورود ندهد و از خانه بیرون نیاید؟ فرمود: ای اباحمزه! هر مسلمانی نزد مسلمانی دیگر برای دیدار یا درخواست نیازی برود و او در خانه باشد و از او اجازه‌ی ورود بخواهد و صاحبخانه به استقبال مهمان نرود پیوسته از رحمت خدا به دور است تا همدیگر را ملاقات کنند( از روی تعجب) گفتم فدایتان شوم آیا پیوسته از رحمت خدا دور است تا یکدیگر را ملاقات کنند؟ فرمود: آری، ای ابوحمزه!

ادب مهمان بودن:

نهی از روزه: رسول خدا(ص) فرمود: برای مهمان سزاوار نیست بی‌اجازه میزبان روزه بگیرد، مبادا برایش غذایی آماده کنند و فاسد شود.

نهی از دستور به صاحبخانه: رسول خدا(ص) در وصیت خود به علی (ع) فرمود: ای علی! هشت گروه اگر اهانت شوند جز خود را سرزنش نکنند: مهمان ناخوانده، مهمانی که به صاحبخانه دستور دهد، آن که از دشمنانش خیر بخواد و...

دست کشیدن از غذا قبل از صاحبخانه: امام صادق(ع) فرمود: از جمله ادب ورزی نزد برادر این است که هرگاه بر سفره او غذا خورد پیش از وی از طعام دست بکشد.

کرامت پذیری: امام صادق(ع) فرمود: دو نفر بر امیرمومنان (ع) وارد شدند. آن حضرت برای هر یک از آن دو فرشی گسترد یکی از آن دو روی فرش نشست و دیگری خودداری کرد. امیرمومنان فرمود: بر آن بنشین، زیرا کرامت پذیری را جز نادان رد نمی‌کند.

سادگی در مهمانی: امام رضا(ع) فرمود: مردی علی(ع) را دعوت کرد. علی(ع) اگر سه چیز را برایم ضمانت کنی دعوت تو را می‌پذیرم. گفت: آن چیست ای امیرمومنان؟! فرمود: برای من چیزی از بیرون خانه فراهم نکنی و آنچه در خانه داری از من دریغ نورزی و خانواده‌ات را در تنگی نیندازی گفت: می‌پذیرم. پس آن حضرت دعوتش را پذیرفت.

حد مهمانی: رسول خدا(ص) فرمود: مهمانی روز اول حق ( مهمان) است و روز دوم و سوم و پس از آن صدقه به شمار می‌آید. سپس فرمود: هیچ‌یک از شما بر برادرش وارد نشود که او را به گناه وا دارد. پرسیدند: چگونه او را به گناه وا می‌دارد؟ فرمود: چندان نزدش بماند که چیزی نزدش نباشد و بر او انفاق کند.

رسول خدا(ص) فرمود: مهمان دو شب پذیرایی ویژه می‌شود و در شب سوم او از افراد خانواده به شمار می‌آید هر چه نزدش فراهم شد می‌خورد.



منبع:emamraoof.ir