تبیان، دستیار زندگی

با نام و یاد حضرت حق

سلام

در طرحی جدید با هم به تفسیر قرآن می نشینیم.

در ابتدا با یاری خداوند به دو آیه ابتدایی سوره عصر در  power point             می پردازیم .و انشا الله آیه آخر در power point دیگر.

همچنین حتما" برای دوستانی مایل به دانلود نیستند بحث به صورت نوشتاری ،البته به صورت مفصل تر و با استناد به تفاسیر دیگر گذاشته می شود.

منتظر پیشنهادات شما هستم.

التماس دعا

دانلود

تفسیر نمونه ج : 27ص :293

تفسیر : تنها راه نجات

در ابتداى این سوره با قسم تازه‏اى روبرو مى‏شویم ، مى‏فرماید : به عصر سوگند ! ( و العصر).

واژه عصر در اصل به معنى فشردن است ، و سپس به وقت عصر اطلاق شده ، به خاطر اینكه برنامه‏ها و كارهاى روزانه در آن پیچیده ، و فشرده مى‏شود .

سپس این واژه به معنى مطلق زمان و دوران تاریخ بشر و یا بخشى از زمان ، مانند عصر ظهور اسلام و قیام پیغمبر اكرم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) ، و امثال آن استعمال شده است ، و لذا در تفسیر این سوگند مفسران احتمالات زیادى گفته‏اند:

1 -بعضى آن را اشاره به همان وقت عصر مى‏دانند ، به قرینه اینكه در بعضى دیگر از آیات قرآن به آغاز روز سوگند یاد شده است مانند و الضحى ( سوره ضحى آیه 1 ) - یا - و الصبح اذا اسفر ( مدثر - 34).

این سوگند به خاطر اهمیتى است كه این موقع از روز دارد چرا كه زمان زمان دگرگونى نظام زندگى و حیات انسانها است ، كارهاى روزانه پایان مى‏گیرد ، پرندگان و حیوانات به لانه‏هاى خود بازمى‏گردند ، خورشید سر در افق مشرق فرو مى‏كشد ، و هوا تدریجا رو به تاریكى مى‏رود .

این دگرگونى انسان را به قدرت لا یزال الهى كه بر این نظام حاكم است متوجه مى‏سازد ، و در حقیقت نشانه‏اى از نشانه‏هاى توحید و آیتى از آیات پروردگار است كه شایسته سوگند مى‏باشد.

2 -بعضى دیگر آن را اشاره به سراسر زمان و تاریخ بشریت دانسته‏اند كه مملو از درسهاى عبرت ، و حوادث تكان دهنده و بیدارگر است ، و روى همین جهت آنچنان عظمتى دارد كه شایسته سوگند الهى است .

تفسیر نمونه ج : 27ص :294

3 -بعضى روى قسمت خاصى از این زمان مانند عصر قیام پیغمبر اكرم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) یا عصر قیام مهدى (علیه‏السلام‏) كه داراى ویژگى و عظمت خاصى در تاریخ بشر بوده و هست انگشت گذارده ، و سوگند را ناظر به آن مى‏دانند.

4 -بعضى نیز به همان ریشه لغوى این واژه برگشته ، و سوگند را ناظر به انواع فشارها و مشكلاتى مى‏دانند كه در طول زندگى انسانها رخ مى‏دهد ، آنها را از خواب غفلت بیدار مى‏كند ، به یاد خداوند بزرگ مى‏اندازد ، و روح استقامت را پرورش مى‏دهد .

5 -بعضى دیگر آن را اشاره به انسانهاى كامل مى‏دانند كه عصاره عالم هستى و جهان آفرینشند.

6 -بالاخره بعضى آن را ناظر به نماز عصر شمرده‏اند ، به خاطر اهمیت ویژه‏اى كه در میان نمازها دارد ، زیرا آنها صلاه وسطى را كه در قرآن روى آن تاكید خاصى به عمل آورده نماز عصر مى‏دانند.

با اینكه تفسیرهاى فوق با هم تضادى ندارد و ممكن است همه در معنى آیه جمع باشد و سوگند به تمام این امور مهم یاد شود ، ولى در میان آنها از همه مناسبتر همان عصر به معنى زمان و تاریخ بشر است ، چرا كه بارها گفته‏ایم سوگندهاى قرآن همواره متناسب با مطلبى است كه سوگند به خاطر آن یاد شده ، و مسلم است كه خسران انسانها در زندگى نتیجه گذشتن زمان عمر آنها است ، و یا عصر قیام پیغمبر خاتم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) به خاطر اینكه برنامه چهار ماده‏اى ذیل سوره در چنین عصرى نازل گردیده .

از آنچه گفته شد عظمت آیات قرآن و گستردگى مفاهیم آن به خوبى

تفسیر نمونه ج : 27ص :295

روشن مى‏شود كه یك كلمه از آن تا چه حد پر معنى و شایسته تفسیرهاى عمیق و گوناگونى است.

در آیه بعد اشاره به چیزى مى‏كند كهاین سوگند مهم براى آن یاد شده است مى‏فرماید : به طور مسلم همه انسانها در زیانند ( ان الانسان لفى خسر).

سرمایه‏هاى وجودى خود را چه بخواهند یا نخواهند از دست مى‏دهند ، ساعات و ایام و ماهها و سالهاى عمر به سرعت مى‏گذرد ، نیروهاى معنوى و مادى تحلیل مى‏رود ، و توان و قدرت كاسته مى‏شود.

آرى انسان ، همانند كسى است كه سرمایه عظیمى در اختیار داشته باشد ، و بى آنكه بخواهد هر روز بخشى از آن سرمایه‏ها را از او بگیرند ، این طبیعت زندگى دنیا است ، طبیعت زیان كردن مداوم ! یك قلب استعداد معینى براى ضربان دارد ، وقتى آن استعداد و توان پایان گرفت قلب خود به خود مى‏ایستد ، بى آنكه عیب و علت و بیمارى در كار باشد ، و این در صورتى است كه بر اثر بیمارى قبلا از كار نیفتد همچنین سایر دستگاههاى وجودى انسان و سرمایه‏هاى استعدادهاى مختلف او .

خسر ( بر وزن عسر ) و خسران چنانكه راغب در مفردات مى‏گوید : به معنى كم شدن سرمایه است ، گاه به انسان نسبت داده مى‏شود و مى‏گویند فلانكس زیان كرد ، و گاه به خود عمل نسبت داده مى‏شود و مى‏گویند : تجارتش زیان كرد ، این واژه غالبا در سرمایه‏هاى برونى مانند مال و مقام به كار مى‏رود ، و گاه در سرمایه‏هاى درونى مانند صحت و سلامت و عقل و ایمان و ثواب و این همان است كه خداوند متعال به عنوان خسران مبین ( زیان آشكار ) از آن یاد فرموده آنجا كه مى‏گوید : ان الخاسرین الذین خسروا انفسهم و

تفسیر نمونه ج : 27ص :296

اهلیهم یوم القیامه الا ذلك هو الخسران المبین زیانكاران واقعى كسانى هستند سرمایه وجود خود و خانواده خویش را در قیامت از دست مى‏دهند ، بدانید خسران مبین همین است ( زمر - 15).

 سلام

شهادت مولی الموحدین حضرت امیرالمومنین شهید محراب شهید عدالت شهید مردانگی و مروت نخستین امام شیعیان ، امام علی علیه السلام به پشگاه بقیه الله الاعظم ارواحنا فداک امام زمان (عج) و شما دوستدار ولایت تسلیت باد.

خیلی جذابه...به خصوص اینکه خلاصه و مفید و کاری ابتکاری بود...منظورم همون فایل پاورپوینت هست.

فقط به نظرم حجمش برای دانلود توسط دوستان بالاست....یعنی ترجیحا از عکس های خارج از پاورپوینت استفاده نکنید و اگه خواستین استفاده  کنید از همین ابزارهایی که در برنامه پاور پوینت تعریف شده است برای پویایی بهره بگیرید...تا فایلتون سنگین نشه.

یه نکته هم بگم:

دوستان اینهمه سریع نظر ندند...یعنی حداقل کار رو ببینند و بعد اظهار نظر و پیشنهاد کنند...آقا مهدی عزیز... من موندم چطوری در عرض دو سه دقیقه فایل رو دانلود کرده و دیدید و نظر هم ثبت کردین.جل الخالق...اما باز خوشم میاد که یه نظری ثبت کردید و مثل بقیه بی تفاوت رد نشدید.

یا علی

استاد عزیزم

از نظر خوبتان خیلی ممنونم....حتما" استفاده میکنم

ممنون که بررسی کردید

همچنان منتظر دیگر پیشنهادات شما هستم..

سلام

ممنون از مبحثتون

من فایل رو دانلودکردم اما فایل ناشناخته است...

یعنی با پاور پوینت که هیچی با هیچ فایل دیگه ای هم باز نشد

میشه یه بار دیگه بررسی کنید ؟

حس غریب محترم

ممنون از نظر لطفتون

من شرمنده ام که اشکالی برای شما پیش اومده

فکر کنم با winzip باز کنید ، انشا الله بشه.

متشکرم

التماس دعا

سلام دوستان

شما را دعوت میکنم به پاورپوینت آیه سوم.حجم: 1.07 MB

همچنین دوستانی که مایل به تفسیر سوره حجرات هستند می توانند به مبحث ضد غیبت ضد تهمت مراجعه کنند که در اسرع وقت تکمیل خواهد شد.

تفسیر نمونه ج : 27ص :299

نكته : برنامه چهار ماده‏اى خوشبختى

قابل توجه اینكه قرآن براى نجات از آن خسران عظیم برنامه جامعى تنظیم كرده كه در آن بر چهار اصل تكیه شده است : اصل اول در این برنامه مساله ایمان است كه زیربناى همه فعالیتهاى انسان را تشكیل مى‏دهد ، چرا كه تلاشهاى عملى انسان از مبانى فكرى و اعتقادى او سرچشمه مى‏گیرد ، نه همچون حیوانات كه حركاتشان به خاطر انگیزه‏هاى غریزى است . و به تعبیر دیگر اعمال انسان تبلورى است از عقائد و افكار او ، و به همین دلیل تمام انبیاى الهى قبل از هر چیز به اصلاح مبانى عقیدتى امتها مى‏پرداختند ، مخصوصا با شرك كه سرچشمه انواع رذائل و بدبختیها و پراكندگیها است به مبارزه مى‏پرداختند. جالب اینكه ایمان در اینجا به طور مطلق ذكر شده است ، تا شامل ایمان به همه مقدسات گردد ، یعنى از ایمان به خدا و صفات او گرفته ، تا ایمان به قیامت و حساب و جزا و كتب آسمانى و انبیاى الهى و اوصیاى آنها . 

در اصل دوم به میوه درخت بارور و پر ثمره ایمان پرداخته از اعمال صالح سخن مى‏گوید. چه تعبیر وسیع و پر محتوائى ، آرى صالحات همان اعمال شایسته نه فقط عبادات ، نه تنها انفاق فى سبیل الله ، نه فقط جهاد در راه خدا ، نه تنها كسب علم و دانش ، بلكه هر كار شایسته‏اى كه وسیله تكامل نفوس و پرورش اخلاق و قرب الى الله و پیشرفت جامعه انسانى در تمام زمینه‏ها شود. این تعبیر حتى كارهاى كوچكى همچون برداشتن یك سنگ مزاحم را از سر

تفسیر نمونه ج : 27ص :300

راه مردم شامل مى‏شود ، تا نجات میلیونها میلیون انسان از گمراهى و ضلالت و نشر آئین حق و عدالت در تمام جهان.

و اگر در حدیثى از امام صادق (علیه‏السلام‏) اعمال صالح به مواسات و مساوات با برادران دینى تفسیر شده از قبیل بیان مصداق روشن است. ممكن است گاهى اوقات اعمال صالح از بعضى از انسانهاى غیر مؤمن سر زند ولى مسلما ریشه‏دار و پایدار و گسترده نیست ، چرا كه از انگیزه‏هاى عمیق الهى سرچشمه نمى‏گیرد ، و از جامعیت برخوردار نیست. قرآن در اینجا صالحات را مخصوصا به صورت جمع آورده ، جمعى كه با الف و لام همراه است ، و معنى عموم دارد . و بیانگر این حقیقت است كه راه جلوگیرى از آن خسران طبیعى و قهرى بعد از ایمان ، انجام همه اعمال صالح است ، نه تنها قناعت به یك یا چند عمل صالح ، و به راستى اگر ایمان عمیقا در جان انسان جاى گیرد ، چنین آثارى را از خود ظاهر مى‏سازد. ایمان تنها یك اندیشه و اعتقاد در زوایاى روح و فاقد هر گونه تاثیر نیست ، ایمان تمام وجود انسان را به رنگ خود درمى‏آورد. ایمان همانند چراغ پر نورى است كه درون اطاقى روشن شود نه تنها فضاى اطاق را نورانى مى‏كند ، بلكه شعاع آن از تمام دریچه‏هاى اطاق به بیرون مى‏افتد ، و هر كس از خارج بگذرد به خوبى مى‏فهمد آنجا چراغ پر نورى روشن است . همین گونه وقتى چراغ ایمان در سراى در قلب انسان روشن شود نور آن از زبان و چشم و گوش و دست و پاى انسان منعكس مى‏شود ، حركات هر كدام از آنها نشان مى‏دهد نورى در قلب است كه اشعه‏اش بیرون تافته. به همین دلیل در آیات قرآن غالبا عمل صالح همراه ایمان به عنوان

تفسیر نمونه ج : 27ص :301 لازم و ملزوم یكدیگر آمده است ، در آیه 97 سوره نحل مى‏خوانیم : من عمل صالحا من ذكر او انثى و هو مؤمن فلنحیینه حیوه طیبه : هر فردى از مرد یا زن عمل صالحى انجام دهد در حالى كه ایمان دارد ما او را با حیات پاكیزه‏اى زنده مى‏كنیم و در آیه 100 سوره مؤمنون مى‏خوانیم : تاسف بدكاران بعد از جدائى از این عالم در این است كه چرا عمل صالحى انجام نداده‏اند ، و لذا با اصرار زیاد تقاضاى بازگشت براى انجام عمل صالح مى‏كنند : رب ارجعون لعلى اعمل صالحا فیما تركت . و در آیه 51 سوره مؤمنون آمده است كه خداوند به رسولانش دستور مى‏دهد از طیبات تناول كنید و عمل صالح بجا آورید یا ایها الرسل كلوا من الطیبات و اعملوا صالحا. و از آنجا كه ایمان و اعمال صالح هرگزتداوم نمى‏یابد مگر اینكه حركتى در اجتماع براى دعوت به سوى حق و شناخت و معرفت آن از یكسو ، و دعوت به استقامت و صبر در طریق انجام این دعوت از سوى دیگر صورت پذیرد ، به دنبال این دو اصل ، به دو اصل دیگر اشاره مى‏فرماید كه در حقیقت ضامن اجراى دو اصل اساسى ایمان و عمل صالح است.

در اصل سوم به مساله تواصى به حق یعنى دعوت همگانى و عمومى به سوى حق اشاره مى‏كند ، تا همگان حق را از باطل به خوبى بشناسند و هرگز آن را فراموش نكنند در مسیر زندگى از آن منحرف نگردند. تواصوا از ماده تواصى همانگونه كه راغب در مفردات آورده به معنى آن است كه بعضى بعض دیگر را سفارش كنند و حق به معنى واقعیت یا مطابقت با واقعیت است ، در كتاب وجوه قرآن دوازده معنى و مورد استعمال براى این كلمه در قرآن مجید ذكر شده است ، مانند خدا ، قرآن اسلام ، توحید ، عدل ، صدق ، آشكار بودن ،

تفسیر نمونه ج : 27ص :302 واجب بودن و مانند اینها ، ولى همه آنها به ریشه‏اى كه در بالا گفتیم باز مى‏گردد. به هر حال جمله تواصوا بالحق معنى بسیار وسیعى دارد كه هم امر به معروف و نهى از منكر را شامل مى‏شود ، و هم تعلیم و ارشاد جاهل و تنبیه غافل و تشویق و تبلیغ ایمان و عمل صالح را . بدیهى است كسانى كه یكدیگر را به حق سفارش مى‏كنند ، خود باید طرفدار حق و عامل به آن باشند.

در اصل چهارم مساله شكیبائى و صبر و استقامت و سفارش كردن یكدیگر به آن مطرح است ، چرا كه بعد از مساله شناخت و آگاهى ، هر كس در مسیر عمل در هر گام با موانعى روبرو است اگر استقامت و صبر نداشته باشد هرگز نمى‏تواند احقاق حق كند ، و عمل صالحى انجام دهد و یا ایمان خود را حفظ كند.

آرى احقاق حق ، و اجراى حق ، و اداى حق در جامعه جز با یك حركت و تصمیم‏گیرى عمومى و استقامت و ایستادگى در برابر موانع ممكن نیست .

صبر در اینجا نیز معنى وسیع و گسترده‏اى دارد كه هم صبر بر اطاعت را شامل مى‏شود ، و هم صبر در برابر انگیزه‏هاى معصیت ، و هم صبر در برابر مصائب و حوادث ناگوار ، و از دست دادن نیروها و سرمایه‏ها و ثمرات.

با توجه به آنچه در بالا در مورد این اصول چهارگانه كه به حق جامعترین برنامه حیات و سعادت انسانها است گفته شد روشن مى‏شود كه چرا در روایات آمده است كه وقتى اصحاب و یاران پیغمبر اكرم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) به یكدیگر مى‏رسیدند پیش از آنكه از هم جدا شوند سوره و العصر را مى‏خواندند ، و محتواى بزرگ

تفسیر نمونه ج : 27ص :303

و به راستى اگر مسلمانان امروز همین اصول چهارگانه را در زندگى فردى و اجتماعى خود اجرا كنند مشكلات و نابسامانیهاى آنها حل مى‏شود ، عقب‏ماندگیها جبران مى‏گردد ، و ضعفها و شكست‏ها به پیروزى مبدل مى‏شود ، و شر اشرار جهان از آنها قطع مى‏گردد.

خداوندا ! صبر و استقامت و توفیق تواصى به حق و صبر را به ما مرحمت كن.

پروردگارا ! همه ما در خسرانیم ، و جبران این خسران جز با لطف تو میسر نیست.

بارالها ! ما دوست داریم كه به این دستورات چهارگانه‏اى كه در این سوره داده‏اى عامل باشیم خودت توفیق را رفیق راه ما گردان .

ادامه المیزان

و نیز با همه این بیانات كه از نظرتان گذشت بیان می‏كند كه سرمایه آدمی زندگی او است ، با زندگی است كه می‏تواند وسیله عیش خود در زندگی آخرت را كسب كند ، اگر در عقیده و عمل حق را پیروی كند تجارتش سودبخش بوده ، و در كسبش بركت داشته است ، و در آینده‏اش از شر ایمن است ، و اگر باطل را پیروی كند ، و از ایمان به خدا و عمل صالح اعراض نماید ، تجارتش ضرر كرده ( نه تنها از سرمایه عمر چیزی زاید بر خود سرمایه به دست نیاورده ، بلكه از خود سرمایه خورده ، و سرمایه را وسیله بدبختی خود كرده است ) و در آخرتش از خیر محروم شده ، لذا در سوره مورد بحث می‏فرماید : ان الانسان لفی خسر الا الذین امنوا و عملوا الصالحات و مراد از ایمان ، ایمان به خدا ، و مراد از ایمان به خدا ایمان به همه رسولان او ، و مراد از ایمان به رسولان او اطاعت و پیروی ایشان است ، و نیز ایمان به روز جزا است همچنان كه قرآن در جای دیگر تصریح كرده به اینكه كسانی كه به بعضی از رسولان خدا ایمان دارند ، و به بعضی ندارند ، مؤمن به خدا نیستند .

و ظاهر جمله و عملوا الصالحات این است كه به همه اعمال صالح متصف باشد .

پس این جمله استثنائیه شامل فاسقان كه بعضی از صالحات را انجام می‏دهند ، و نسبت به بعضی دیگر فسق می‏ورزند نمی‏شود ، و لازمه این ، آن است كه منظور از خسران اعم از خسران به تمام معنا باشد یعنی شامل خسران از بعضی جهات هم بشود ، و بنابر این دو طایفه خاسرند ، یكی آنهایی كه از جمیع جهات خاسرند نظیر كفار معاند حق و مخلد در عذاب ، دوم آنهایی كه در بعضی جهات خاسرند ، مانند مؤمنینی كه مرتكب فسق می‏شوند و مخلد در آتش نیستند چند صباحی عذاب می‏بینند ، بعد عذابشان پایان می‏پذیرد و مشمول شفاعت و نظیر آن می‏شوند .

و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر كلمه تواصی به معنای سفارش كردن این به آن و آن به این است .

و تواصی به حق این است كه : یكدیگر را به حق سفارش كنند ، سفارش كنند به اینكه از حق پیروی نموده و در راه حق استقامت و مداومت كنند ، پس دین حق چیزی به جز پیروی اعتقادی و عملی

ترجمه المیزان ج : 20ص :612

از حق ، و تواصی بر حق نیست ، و تواصی بر حق عنوانی است وسیع‏تر از عنوان امر به معروف و نهی از منكر ، چون امر به معروف و نهی از منكر شامل اعتقادیات و مطلق ترغیب و تشویق بر عمل صالح نمی‏شود ، ولی تواصی بر حق ، هم شامل امر به معروف می‏شود و هم شامل عناوین مذكور .

در اینجا سؤالی به نظر می‏رسد ، و آن این است كه : تواصی به حق ، خود یكی از اعمال صالح است ، و با اینكه قبلا عنوان كلی و عملوا الصالحات را ذكر كرده بود ، چه نكته‏ای باعث شد كه خصوص تواصی به حق را نام ببرد ؟ جوابش این است كه : این از قبیل ذكر خاص بعد از عام است ، كه در مواردی بكار می‏رود كه گوینده نسبت به خاص عنایت بیشتری داشته باشد ، و شاهد بر اینكه خدای تعالی از میان همه اعمال صالح به تواصی به حق عنایت بیشتر داشته ، و بدین منظور خصوص آن را بعد از عموم اعمال صالح ذكر نموده این است كه همین تواصی را در مورد صبر تكرار كرد ، و با اینكه می‏توانست بفرماید : و تواصوا بالحق و الصبر ، فرمود : و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر .

و بنا بر همه آنچه گفته شد ، ذكر تواصی به حق و به صبر ، بعد از ذكر اتصافشان به ایمان و عمل صالح برای این بوده كه اشاره كند به حیات دلهای مؤمنین ، و پذیرا گشتن سینه‏هاشان برای تسلیم خدا شدن ، پس مؤمنین اهتمامی خاص و اعتنایی تام به ظهور سلطنت حق و گسترده شدن آن بر همه مردم دارند ، و می‏خواهند همه جا حق پیروی شود ، و پیروی آن دائمی گردد ، و خدای تعالی در باره آنان فرموده : ا فمن شرح الله صدره للاسلام فهو علی نور من ربه فویل للقاسیه قلوبهم من ذكر الله اولئك فی ضلال مبین .