روش های تربیتی
در این اصل روش های استنتاج شده عبارتند از:
1-1-6) برابری افراد در برابر قانون
در نظام اسلامی تمامی افراد در برابر قانون الهی برابر هستند، و هیچ کس حق تعدی و تجاوز و ظلم ندارد. در این نظام حتی امامان و رهبران جامعه نیز استثناء نیستند. پیامبر اکرم(ص) درباره ی صفات مؤمن فرموده اند: «لا یجورُ و لا یعتدی» (مجلسی، ج67، 310)؛ یعنی نه ستم می کند و نه تجاوز. او حتی با دشمنش به رعایت حق می پردازد: «و لا یَرُدَّ الحق علی عدوّه» (همان، 241)؛ یعنی و در مقابله با او حق را پایمال نمی کند.
2-1-6) تکلیف به قدر وسع
خداوند به اندازه ی وسع مخاطبین سخن گفته و به آنها بیشتر از وسعشان تکلیف نمی کند: «لا یُكَلِّفُ اللّهُ نَفسًا إلاّ وُسعَها» (بقره، 286). پیامبر اکرم(ص) نیز خود را این گونه توصیف می کند: «انّا أمرنا معاشر الأنبیاء ان نکلّم الناس بقدر عقولهم» (همان، 94)؛ ما انبیا فرمان یافته ایم که با مردم به اندازه ی عقل آنان سخن بگوییم.
3-1-6) معیار قرار دادن خود
پیامبر اکرم (ص) فرموده اند: «دادگرترین مردم کسی است که آنچه را برای خودش خوشایند آمد، آن را برای مردم پسندد، و برای مردم همان را ناخوشایند بداند که برای خودش خوشایند نیست» (کرمی فریدنی، 1384، 191).
2-6) اصل دو (از مبنای ششم) تکلیف و مسؤولیت
اصل مسؤولیت بیان گر آنست که «باید مقاومت فرد را در قبال شرایط افزایش داد و او را چنان گرداند که به جای پیروی از فشارهای بیرونی از الزام های درونی تبعیت کند. این پیروی از الزام های درونی را احساس مسؤولیت یا احساس تکلیف می نامیم» (باقری، 1374، 105). پیامبر اکرم (ص) در این مورد فرموده اند: «کسی که نسبت به امور مسلمانان احساس مسؤولیت نکند از مسلمانان نیست» (کلینی، بی تا، ج2، 163).
