تبیان، دستیار زندگی

شدیدترین حسرت در قیامت برای کیست؟

امام صادق علیه السّلام می فرمایند: ولایت ما جز با عمل به دست نمی آید و به راستی شدیدترین حسرت در روز قیامت از آنِ مردی است که از عدالت سخن بگوید ولی در عمل بر خلاف آن رفتار کند.۱

در جامعه ای که عدالت در آن برقرار است بدگمانی و سوءظن معنا ندارد و خوب است در همه چیز حمل به صحّت شود مگر اینکه خلاف آن ثابت شده باشد.

امام هادی علیه السّلام می فرمایند: در دوران غلبه عدالت پیشگی بر ستمگری، بدگمانی به دیگران نارواست و در زمان چیرگی ستمگری بر عدالت، اعتماد و خوش بینی به دیگران خطاست، مگر آنکه به بدی یا خوبی کسی علم داشته باشی.۲

منبع:
۱. مصادقة الاخوان، ص ۳۵.
۲. اعلام الدین، ص ۳۱۲.
۳. مفاتیح الحیاة، ص ۴۸۳.

امام علی(ع):

«یَكتَسِبُ الكاذِبُ بِكَذِبِهِ ثَلاثا: سَخَطُ اللّه عَلَیهِ وَاستِهانَةُ النّاسِ بِهِ وَمَقتُ المَلائِكَةِ لَهُ؛

دروغگو با دروغگویى خود سه چیز بدست مى آورد: خشم خدا را نسبت به خود، نگاه تحقیرآمیز مردم را نسبت به خود و دشمنى فرشتگان را نسبت به خود.»(غررالحكم، ج۶، ص۴۸۰، ح۱۱۰۳۹)

شیخ صدوق به سندش از سعید بن مسیب روایت کرده است که گفت: امام چهارم هر جمعه در مسجد پیغمبر مردم را پند و اندرز می داد و آنها را به ترک دنیا و توجه به اعمال آخرت با این عبارات، تشویق و ترغیب می نمود؛ به طوری که آن عبارات را از آن حضرت ضبط نموده و حفظ کرده اند؛ اینگونه است که می فرمود:

«ای مردم تقوا پیشه کنید و بدانید که به سوی او بر می گردید و هرکس آنچه را که از عمل خوب در این دنیا انجام داده، حاضر بیند و هر چه از عمل و کردار بدی انجام داده، حاضر بیند و هر چه از عمل و کردار بدی انجام داده، تمنا کند کاش میان آن و او فرسنگها فاصله بود، خدا شما را از خود بر حذر داشته باشد.

وای بر تو ای پسر آدم! که در غفلتی در حالی که حساب تو را دارند و از او غفلت نشده است.
ای پسر آدم! مرگت از همه چیز به سوی تو شتابنده تر است و به طور آزمند به تو رو آورده و تو را می جوید و نزدیک است به تو برسد.

و گویا تو عمر خود را به سر کرده ای و ملک الموت جانت را گرفته است؛
و به منزل تنهایی برآمده ای و روحت به تو بازگردانیده شده و دو فرشته منکر و نکیر برای بازپرسی تو و امتحان سخت از تو دورت را گرفته اند؛

اول چیزی که از تو بپرسند از پروردگار تو است که او را می پرستیدی؛
و از پیغمبرت که به سوی تو فرستاده شده بود؛
و از دینی که بر طبق آن عبادت می کردی؛
و از کتابی که آن را تلاوت می کردی؛
و از امامی که او را دوست داشتی و پیرو او بودی؛
سپس از عمرت که در چه صرف کردی؛
و از مالت که از کجا آوردی و در چه خرج کردی؛

پس وسیله دفاع فراهم کن و خود را به پا و آماده جواب باش پیش از آنکه وقت بازپرسی و امتحان فرا برسد.
اگر تو مؤمن و متقی و عارف به دینت و پیرو راستگویان و دوستدار اولیای خدا باشی، خدا دلیل به دهن تو گذارد و زبانت را به حق گویا کند و خوب جواب دهی؛

و مژده بهشت و رضوان از خدا و مژده خیرات حسان دریایی و فرشتگان با گل و شادی از تو پیشواز کنند.
و اگر چنین نباشی، زبانت بگیرد و دلیل تو بیهوده گردد و در پاسخ بمانی و نوید دوزخ گیری و فرشتگان عذاب با حمیم و سوزش جحیم از تو استقبال کنند.

منبع: چهارده اندرز از چهارده معصوم علیهم السّلام، ص۴۱-۴۲.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: (مَن اِغتابَ مُسلِماً اَو مُسلِمَةً لَم یَقبَل اللهُ صَلوتَهُ وَ لا صِیامَهُ اَربَعینَ یَوماً وَ لَیلَةً اِلا اَن یَغفِرَ لَه صَاحِبُهُ)

پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله :( کسى که پشت سر مرد یا زن مسلمانى غیبت کند تا چهل روز نماز و روزهاش را، خدا قبول نمى کند، مگر آن که آن مسلمان از او درگذرد.)

دوست خوبم جهنم فقط برای قاچاقچیا و قاتلا نیست! حسابش را بکنید اگر از ۸۷۳۵۱ کلمه ای که در شبانه روز می زنید فقط دوتای آن گناه باشد آنگاه آن را ضرب در تعداد روزهای عمرتان بکنید...

امــــــــــــــا

خدای خوبی داریم ...

آنقدر خوب که با هر مقدار بار سنگین گناه ، اگر پشیمان شویم و توبه کنیم باز هم مهربانانه ما را می بخشد ...

منبع: برکت نماز

امیرالمومنین امام علی علیه السلام فرمودند:


مردم! شما را به یادآورى مرگ، سفارش مى كنم، از مرگ كمتر غفلت كنید، چگونه مرگ را فراموش مى كنید در حالى كه او شما را فراموش نمى كند؟ 
و چگونه طمع مى ورزید كه به شما مهلت نمى دهد؟


مرگ گذشتگان براى عبرت شما كافى است، آنها را به گورشان حمل كردند، بى آن كه بر مركبى سوار باشند، آنان را در قبر فرود آوردند بى آن كه خود فرود آیند، چنان از یاد رفتند گویا از آبادكنندگان دنیا نبودند و آخرت همواره خانه اشان بود، آن چه را وطن خود مى دانستند از آن رمیدند، و از آنجا كه مى رمیدند، آرام گرفتند، و چیزهایى كه با آنها مشغول بودند جدا شدند، و آنجا را كه سرانجامشان بود ضایع كردند.


اكنون نه قدرت دارند از اعمال زشت خود دورى كنند، و نه مى توانند عمل نیكى بر نیكى هاى خود بیفزایند، به دنیایى انس گرفتند كه مغرورشان كرد، چون به آن اطمینان داشتند سرانجام مغلوبشان نمود.



متن حدیث:


وَاءُوصِیكُمْ بِذِكْرِ الْمَوْتِ وَإِقْلاَ لِ الْغَفْلَةِ عَنْهُ. وَكَیْفَ غَفْلَتُكُمْ عَمَّا لَیْسَ یُغْفِلُكُمْ، وَطَمَعُكُمْ فِیمَنْ لَیْسَ یُمْهِلُكُمْ! فَكَفَى وَاعِظا بِمَوْتَى عَایَنْتُمُوهُمْ، حُمِلُوا إِلَى قُبُورِهِمْ غَیْرَ رَاكِبِینَ، وَاءُنْزِلُوا فِیها غَیْرَ نَازِلِینَ، فَكَاءَنَّهُمْ لَمْ یَكُونُوا لِلدُّنْیَا عُمَّارا، وَكَاءَنَّ الاَّْخِرَةَ لَمْ تَزَلْ لَهُمْ دَارا.

اءَوْحَشُوا مَا كَانُوا یُوطِنُونَ، وَاءَوْطَنُوا مَا كَانُوا یُوحِشُونَ، وَاشْتَغَلُوا بِمَا فَارَقُوا، وَاءَضَاعُوا مَا إِلَیْهِ انْتَقَلُوا. لاَ عَنْ قَبِیحٍ یَسْتَطِیعُونَ انْتِقَالا، وَلاَ فِی حَسَنٍ یَسْتَطِیعُونَ ازْدِیَادا. اءَنِسُوا بِالدُّنْیَا فَغَرَّتْهُمْ، وَوَثِقُوا بِهَا فَصَرَعَتْهُمْ.

رسول خدا(ص) می فرماید: هیچ روزی نمی گذرد مگر آنکه خدای تعالی می فرماید:

بنده ی من! با انصاف رفتار ننمودی با من، همیشه تو را به یاد دارم و تو مرا فراموش می نمایی، تو را به عبادت و اطاعت خود دعوت می کنم و تو روی بر می گردانی و اطاعت غیر مرا می کنی، تو را از خزانه ی خود روزی می دهم و امر می کنم تو را به تصدق و انفاق و تو اطاعت نمی کنی و نافرمانی می نمایی و بلاها ار از تو دور می کنم و تو مانند اینکه حتما واجب است معصیت کنی. پس ای پسر آدم! در قیامت جواب مرا چه خواهی گفت؟

منبع:
۱- ارشاد القلوب،ج۱،ص۱۲۴.
۲- داستان هایی از یاد خدا،ص۴۳.

شخصی یهودی، امیرالمؤمنین(ع) را راجع به زندانی، که زندانی اش را به اطراف زمین گردانید مورد سوال قرار داد. پس آن گاه حضرت فرمود:

یهودی! زندانی که زندانی اش را به اطراف زمین سیر داد، عبارت است از ماهی معروفی که یونس(ع) در شکمش محبوس گشته بود تا اینکه یونس(ع) در دل تاریکی ها ندا در داد و گفت: (لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین) که در این هنگام خداوند دعایش را اجابت کرد و به ماهی فرمان داد تا او را از شکم خود بیرون افکند. سپس ماهی وی را بر ساحل دریا انداخت.۱

منبع:
۱- داستان های حکیمانه،ص۲۹.
۲- داستانهایی از یاد خدا،ص۴۳.

علمای اخلاق می گویند: منشا و انگیزه گناهان سه قوه است:
۱- قوه شهویه
۲- قوه غضبیه
۳- قوه وهمیه

قوه شهویه، انسان را به افراط در لذت خواهی نفسانی می کشاند، که سرانجامش، غرق شدن در فحشا و زشتی ها است.

قوه غضبیه، انسان را به ظلم و طغیان آزار رسانی و تجاوز، وادار می کند.

قوه وهمیه، برتری طلبی و انحصار جویی و تکبر و روح خود خواهی را در انسان زنده می کند و او را به گناهان بزرگی در این کانال، وا می دارد.۱

اگر با دقت بررسی کنیم در می یابیم که اکثر گناهان ( اگر نگوییم همه ی گناهان) به این سه قوه باز می گردند.

این سه قوه در وجود انسان لازم است، ولی اگر کنترل و تعدیل نشود و به افراط و تفریط کشانده شود، سر چشمه ی گناهان بسیار خواهد شد.

مثلا در مورد انسان نیز، نیروی غضب برای دفاع و شهوت برای بقای نسل لازم است، ولی اگر این دو غریزه بر اثر افسار گسیختگی طغیان کنند، موجب بروز جنایت ویرانگر و انحرافات جنسی و بی عفتی خواهند شد.

نتیجه اینکه اگر بخواهیم جامعه را از لوث گناه پاک سازیم، و یا وجود خویش را از آلودگی گناه حفظ کنیم، باید غرایز و تمایلات نفسانی را کنترل و تعدیل کنیم.۲

منبع:
۱- تفسیر فخر رازی،ج۲،ص۱۰۴.
۲- زمینه های گناه،ص۴۲.

در قرآن بعضی از عناوین تکرار شده که این تکرار علاوه بر فواید دیگر یک نوع تلقین و زمینه ی سوق دادن بشر به سوی این عناوین می باشد مانند:

واژه «الله» و «اله» که ۲۰۸ بار در قرآن تکرار شده است.

یا جمله «ان الله علی کل شیء قدیر» خداوند بر هر چیز تواناست. و اینکه خدا« قدیر» است ۴۵ بار در قرآن آمده است.

در سوره «الرحمن» که در مکه نازل شده و ۷۸ آیه دارد، ۳۱ بار «فبای آلاء ربکما تکذبان» (پس کدامین نعمت های پروردگارتان را تکذیب می کنید؟) تکرار شده است.

در سوره «مرسلات» این آیه ۱۰ بار تکرار شده است:
« ویل یومئذ للمکذبین» (وای در آن روز(قیامت) بر تکذیب کنندگان.) این جمله در آیه ۱۱ «طور» و آیه ۱۰«مطففین» نیز آمده است.

در سوره «قمر» ۴ بار « و لقد یسّرنا للذکر فهل من مدکر» (ما قرآن را برای یادآوری آسان کردیم آیا کسی هست که متذکر شود؟) تکرار شده است.

این تکرارها بیشتر جنبه ی تلقینی دارد تا گوش جان ما، این امور را مکرر در مکرر بشنود و این مطالب در اعماق جان، نقش ببندد.

رسول اکرم(ص) فرمودند:
«به دروغگو راه دروغ را تلقین نکنید چنانکه فرزندان یعقوب نمی دانستند که گرگ انسان را نیز می خورد تا اینکه پدرشان آن را به آنان تلقین نمود.»۱

منبع:
۱- سفینه البحار،ج۲،ص۴۷۴.
۲- زمینه های گناه،ص۶۲.