• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
انجمن ها > انجمن خانواده > صفحه اول بحث
لطفا در سایت شناسائی شوید!
خانواده (بازدید: 1248)
چهارشنبه 26/7/1391 - 9:3 -0 تشکر 567154
بررسی روابط مالی زوجین

در مورد روابط مالی زوجین، رژیم‌های گوناگونی وجود دارد و هر نظام حقوقی، رابطه‌ای خاص را برگزیده است. پیش از آنكه نظر فقه را كه حقوق ایران مبتنی بر آن است بیان كنیم، مناسب است انواع رژیم‌های مالی را به اختصار توضیح دهیم، هرچند بررسی همه جانبه این رژیم‌ها خود بحثی دامنه دار و شیرین است.

چهارشنبه 26/7/1391 - 9:11 - 0 تشکر 567166


اثر دوم: سهیم نبودن زن در درآمدهای شوهر

از دیگر آثار استقلال مالی زوجین آن است كه زن درآمدهای شوهر، سهمی نداشته باشد به جز آنكه شوهر باید نفقه به او بپردازد. همانطور كه اگر زن صاحب حرفه یا شغلی باشد و درآمدی كسب كند، شوهر در درآمد او سهمی ندارد. این نتیجه بسیار منطقی است و در شرایطی كه هر دوی آنها صاحب شغل هستند و درآمد دارند اشكالی ایجاد نمی‌كند. اما در مواردی كه زن به جای كار در بیرون خانه، به فعالیت در درون خانه و همسر داری و بچه داری می‌پردازد، مشكلاتی به وجود می‌آورد.
زنی را در نظر بگیرید كه از روز اول ازدواج، شغلی برای خود بر می‌گزیند و از درآمد آن صاحب سرمایه می‌شود، و زن دیگری را در نظر بگیرید كه به درخواست شوهر، تمام عمرش را در منزل زحمت كشیده است تا شوهرش بتواند با آسودگی خاطر، به كارهای روزمره و اقتصادی بپردازد. در مورد زن اخیر، مرد به سبب فعالیت‌های اقتصادی كه داشته است، صاحب سرمایه می‌شود؛ در حالی كه سهم زن از تلاش و كوشش خود فقط خوراك و پوشاك روزانه است.

چهارشنبه 26/7/1391 - 9:12 - 0 تشکر 567167

از آنچه گفته شد، روشن شد كه در نظام حقوقی اسلام، اموال و دارایی‌های زوجین، مستقل از یكدیگر است. از این اصل دو نتیجه مهم بدست آمد:
نخست آنكه شوهر بر اموال همسرش ولایت ندارد
دوم آنكه زن نیز در درآمدهای شوهرش سهیم نمی‌باشد.
این رابطه مالی, به دلیل فرهنگ حاكم در جوامع مذهبی و به ویژه ایرانی كه خدمات و زحمات زوجه در دوران زوجیت معمولا به حساب نمی‌آید، زن را از حیث مالی آسیب پذیر ساخته است. از طرف دیگر افت ارزش پول و كاهش قدرت خرید آن مهریه‌های ریالی را نیز بی‌ارزش ساخته است به نحوی كه مطالبه و وصول مهریه نیز چیزی از مشكلات مالی زن را حل نخواهد كرد.
به ویژه آنكه همانطور كه در جامعه ایرانی به كرّات مشاهده شده است، زنان از روی محبتی كه به شوهر و زندگی مشترك خود دارند، گاه تمام مهریه و یا بخشی از آنرا می‌بخشد و یا حتی در بعضی از شرایط مجبور به بخشش آن می‌شوند، تا آنجا كه جمله««مهرم حلال، جانم آزاد »» ضرب‌المثلی پر كاربرد شده است.

چهارشنبه 26/7/1391 - 9:13 - 0 تشکر 567168



با توجه به شرایط مذكور، این پرسش مطرح می‌شود كه برای تامین حقوق مالی زوجه، در شرایط كنونی، چه می‌توان كرد؟
در پاسخ به پرسش مذكور راههایی پیشنهاد شده كه در زیر به دو مورد اشاره و صحت آنها را مختصرا بررسی خواهیم نمود:
راه حل اول: شرط اشتراك اموال در ضمن عقد ازدواج
راه حل دوم: شرط انتقال اموال در ضمن عقد ازدواج
راه اول: شرط اشتراك اموال در ضمن عقد ازدواج
پیش از این گفتیم كه در برخی از نظام‌های حقوقی رژیم اشتراك اموال در روابط مالی زوجین، حاكم است سوال این است كه آیا می‌توان رژیم اشتراك اموال را به صورت شرط ضمن عقد جایگزین رژیم استقلال اموال در نظام حقوق اسلام و ایران نمود؟
اگر پاسخ مثبت باشد، زن همانند شوهر و به میزان سهم او در دارایی و درآمدهای مرد سهیم می‌شود. بنابراین، زوجه در ضمن عقد ازدواج شرط می‌كند كه درآمدهای دوران زوجیت، مشترك باشد كه در صورت پذیرش شوهر، رژیم اشتراك اموال جایگزین رژیم استقلال اموال خواهد شد.
اما واقعیت آن است كه صحت چنین شرطی در ضمن عقد ازدواج مورد تردید است، زیرا اسباب اشتراك اموال در فقه كاملا مشخص است. فقها شركت را به چهار نوع تقسیم نموده‌اند شركت اموال، شركت اعمال، شركت مفاوضه و شركت وجوه.
شركت اموال شركتی است كه دو یا چند نفر با جمع سرمایه‌های خود و امتزاج آنها از آن بهره برداری و كسب درآمد می‌كنند و یا چند نفر عمل مشتركی انجام دهند و در نتیجه آن مالی بدست آورند. این شركت بدون تردید صحیح است. بنابراین شركت زوجین در دارایی‌ها اگر به صورت شركت اموال باشد، صحیح است اما نكته اینجاست كه این نوع شركت در رابطه زوجین بندرت تحقق می‌یابد و بر فرض كه تحقق یابد از محل بحث ما بیرون است زیرا شرط ضمن عقد ازدواج آن نیست كه زن و شوهر، مشتركا كاری انجام دهند و در درآمد آن كار هر دو شریك باشند بلكه شرط ضمن عقد ازدواج، آن است كه زن در دارایی كه همسرش بدست می‌آورد، سهیم و شریك باشد. بنابراین هر چند شركت اموال در نزد فقها صحیح و جایز است اما «شرط اشتراك اموال در ضمن عقد ازدواج» غیر از بحث شركت اموال است.
شركت اعمال، شركتی است كه از درآمد دو یا چند نفر در اثر كاری كه از حرفه و شغل خود به طور مستقل بدست می‌آورند تشكیل می‌شود. مثلا نجاری با آهنگری قرارداد می‌بندد كه در هر درآمدی كه او از راه نجاری بدست می‌آورد، آهنگر سهیم باشد و او نیز در هر درآمدی كه آهنگر از راه آهنگری بدست می‌آورد سهیم و شریك باشد. این نحو از شركت به نظر فقها باطل است، بنابراین اگر معنای«شرط اشتراك اموال در ضمن عقد ازدواج» این نحو از شركت (شركت اعمال) باشد، بی‌تردید باطل خواهد بود.

چهارشنبه 26/7/1391 - 9:14 - 0 تشکر 567169



شركت مفاوضه شركتی است كه دو یا چند نفر متعهد می‌شوند كه هر چه از اموال بدست آورند (اعم از درآمدهای تجاری، ارث، هبه و...) با هم شریك باشند و از سوی دیگر هر بدهی و خسارتی كه علیه آنان بوجود آید از اموال مشترك پرداخت شود. از نظر فقه این نوع از شركت نیز صحیح نمی‌باشد. بنابراین اگر معنای شرط اشتراك اموال در ضمن عقد ازدواج شركت مفاوضه باشد، قطعا چنین شرطی باطل است.
شركت وجوه، شركتی است كه به موجب آن شخصی از اعتبار دیگری استفاده می‌كند و توافق می‌كند كه با صاحب اعتبار در درآمد حاصل، شریك باشد. این شركت نیز از منظر فقه، باطل است. پس شرط اشتراك اموال در ضمن عقد، نمی‌تواند بدین صورت محقق شود.
خلاصه آنكه توافق زوجین در ضمن عقد ازدواج مبنی بر اشتراك اموال، در قالب هیچ یك از اقسام شركت، نمی‌تواند باشد و نظام حقوقی اسلام، رژیم اشتراك اموال را نمی‌پذیرد.
علاوه بر تحلیل مذكور، برخی از حقوقدانان مانند استاد دكتر كاتوزیان در كتاب مختصر حقوق خانواده، معتقدند كه اصل امری بودن قوانین باب نكاح، مانع نفوذ چنین شرطی در عقد ازدواج است. به عبارت دیگر وی معتقد است، اصل استقلال اموال زوجین، یك قاعده امری است كه شرط خلاف آن نافذ نمی‌باشد.
راه دوم: شرط انتقال اموال در ضمن عقد ازدواج
در این راه، زوجین در ضمن عقد ازدواج، توافق می‌كنند كه زوج متعهد شود كه تا میزان معینی مثلا نصف یا یك سوم از اموال و دارایی‌های خود را به زوجه منتقل كند.
ممكن است در ابتدای امر، تفاوتی میان این شرط و شرط اشتراك اموال، احساس نشود اما باید دانست كه شرط اشتراك اموال كه آن را باطل دانستیم، یك شرط نتیجه است(ماده 234 قانون مدنی) یعنی شرطی است كه به مجرد انعقاد عقد ازدواج، ایجاد و محقق می‌شود.
به عبارت دیگر وقتی ایجاب و قبول نكاح واقع شد، دارایی‌های زوجین نیز تنصیف خواهد شد. اما شرط انتقال اموال، یك شرط فعل است، شرط فعل آن است كه اقدام یا عدم اقدام به فعلی، بر یكی از متعاقدین یا شخص ثالث شرط شود. در محل بحث ما، زوج بر اساس شرط انتقال اموال می‌پذیرد كه پس از عقد، بخشی از درآمد و دارایی خود را به زوجه منتقل نماید.
به نظر می‌رسد كه مانعی در پذیرش این شرط وجود نداشته باشد. بنابراین اگر زوج در ضمن عقد نكاح متعهد شود كه بخشی از اموال و دارایی‌های خود را به همسرش انتقال دهد، این شرط صحیح است و عمل به آن لازم می‌باشد چرا كه شرط در ضمن عقد لازم، لازم‌الوفاء است.
در حال حاضر در اسناد ازدواج، شرط انتقال تا نصف دارایی و یا شرط تنصیف دارایی گنجانده شده است.
متن شرط مذكور در قباله‌های ازدواج بدین شرح است:
«ضمن عقد نكاح خارج لازم، زوجه شرط نمود، هر گاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتارهای وی نبوده، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را كه در ایام زناشویی با او بدست آورده یا معادل آنرا طبق نظر دادگاه، بلا عوض به زوجه منتقل نماید».
به نظر می‌رسد تنظیم این شرط بدین صورت، نمی‌تواند حقوق مالی زوجه را تامین كند. زیرا شرط عمل به این تعهد از سوی زوج، وقوع طلاق است. بنابراین اگر طلاقی بین زوج متعهد و زوجه متعهدله رخ ندهد، زوجه در مورد دارایی‌های همسرش هیچ حقی نخواهد داشت.
به هر حال اگر شرط انتقال تا نصف دارایی به درستی انجام شود، می‌توان امید داشت كه زنان بتوانند در شرایط فرهنگی و اقتصادی حاكم بر جامعه ایران كه ارزش كارهای زن در خانه محاسبه نمی‌شود و مهریه‌ها با افت مالیت مواجه می‌شوند، از حقوق مالی مناسبی برخوردار گردند.

برو به انجمن
انجمن فعال در هفته گذشته
مدیر فعال در هفته گذشته
آخرین مطالب
  • آلبوم تصاویر بازدید از کلیسای جلفای...
    آلبوم تصاویر بازدید اعضای انجمن نصف جهان از کلیسای جلفای اصفهان.
  • بازدید از زیباترین کلیسای جلفای اصفهان
    جمعی از کاربران انجمن نصف جهان، در روز 27 مردادماه با همکاری دفتر تبیان اصفهان، بازدیدی را از کلیسای وانک، به عمل آورده‌اند. این کلیسا، یکی از کلیساهای تاریخی اصفهان به شمار می‌رود.
  • اعضای انجمن در خانه شهید بهشتی
    خانه پدری آیت الله دکتر بهشتی در اصفهان، امروزه به نام موزه و خانه فرهنگ شهید نام‌گذاری شده است. اعضای انجمن نصف جهان، در بازدید دیگر خود، قدم به خانه شهید بهشتی گذاشته‌اند.
  • اطلاعیه برندگان جشنواره انجمن‌ها
    پس از دو ماه رقابت فشرده بین کاربران فعال انجمن‌ها، جشنواره تابستان 92 با برگزاری 5 مسابقه متنوع در تاریخ 15 مهرماه به پایان رسید و هم‌اینک، زمان اعلام برندگان نهایی این مسابقات فرارسیده است.
  • نصف جهانی‌ها در مقبره علامه مجلسی
    اعضای انجمن نصف جهان، در یك گردهمایی دیگر، از آرامگاه علامه مجلسی و میدان احیا شده‌ی امام علی (ع) اصفهان، بازدیدی را به عمل آوردند.