تبیان، دستیار زندگی

ببینیم آیا واقعاً ما برای ستایش عمل می‌کنیم یا فقط برای خداست. اگر دیگران، عالم و آدم گفتند: به‌به، عجب انسانی! اصلاً تکان نخورد و کارش هم بیشتر شود منتهی نه به خاطر آن به‌به گفتن، بلکه به خاطر این که برای خدا کار کنیم.

«وَ یَنْقُصُ مِنْهُ اِذا لَمُ یُثْن عَلَیْهِ» امّا موقعی که دیگر از او تعریف نکنند و تمجیدش نکنند، کم می‌شود. تا موقعی به دین و مردم خدمات می‌رساند که از او تجلیل کنند، ثنا باشد. امّا اگر تجلیل نشد، نه.

مردان خدا، گمنامانی هستند که فقط برای خدا، ثنا و تجلیل را نمی‌خواهند و این نشانه‌هاست که باید انسان مواظب باشد.

امّا یک نکته‌ای است، از وجود مقدّس حضرت باقرالعلوم، امام محمّد باقر(صلوات اللّه و سلامه علیه) سؤال کردند: آقاجان! یک موقع ما یک کاری را انجام می‌دهیم، ما نمی‌خواهیم از ما ستایش کنند امّا از ما ستایش می‌شود ولی در درونمان هم خوشحال می‌شویم، چه کنیم؟

حضرت می‌فرمایند: خوشحالی ظاهری ملاک نیست. اگر این کار را جدّی، خوب برای خدا انجام داده، عیبی ندارد. یعنی این هم هست، بالاخره در انسان یک فرح درونی هست.

که این روایت شریف می‌فرماید: «لما سئله زراره [عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ] عَنِ الرَّجُلِ یَعْمَلُ الشَّیْ‏ءَ مِنَ الْخَیْرِ فَیَرَاهُ إِنْسَانٌ فَیَسُرُّهُ ذَلِکَ»  حضرت فرمودند: «فَقَالَ لَا بَأْسَ مَا مِنْ أَحَدٍ إِلَّا وَ هُوَ یُحِبُّ أَنْ یَظْهَرَ لَهُ فِی النَّاسِ الْخَیْرُ إِذَا لَمْ یَکُنْ صَنَعَ ذَلِکَ لِذَلِکَ». می‌فرمایند: عیبی ندارد، مردم بالاخره دوست دارند کار نیکشان معلوم شود. به شرط است، شرطش این است: آن کاری که انجام دادی برای خشنودی دیگران که تعریف کنند و تو خوشحال شوی، نباشد. اگر برای این نباشد، منعی ندارد.

این هم برای این که انسان آرام شود و نگوید خب پس چه شد؟! اگر این‌طور باشد که گرفتاریم.

یکی از دوستان بیان می‌کرد شما با بیان بحث ریا وضع ما را به هم ریختید، دیگر گرفتار شدیم، نمی‌دانیم چه ریا هست، چه ریا نیست؟ دیگر از این لحظه به بعد می‌ترسیم. البته خود ترسش خوب است ولی نه از این باب که برای انسان یأس بیاورد.

یک راه زیبا برای مبتلا نشدن به ریا

امّا اگر می‌خواهیم بدانیم چگونه مبتلا نشویم، یک راه خوبی را هم اولیاء خدا گفتند. به این راه خوب، توجّه کنید. اولیاء خدا می‌گویند: یاد بیاورید که فقط دوست خوب شما خود خدا و حضرات معصومین(علیهم صلوات المصلّین) و بندگان مقرّب حضرت حق هستند و یاد بیاورید هرچه دوست در دنیا دارید، یک روزی از آن‌ها جدا می‌شوید.

می‌آیند، تا دم مرگ با تو هستند. نه، تو بگو تا لب قبر با تو هستند امّا دیگر دوستان جدا می‌شو‌ند. کو همسر باوفا؟ رفت. موقعی که لحد را گذاشتند، خاک را ریختند، به ساعتی نمی‌گذرد، برای همین گفتند: بنشینید کنار قبر تا غروب قرآن بخوانید، به او آرامش بدهید؛ امّا معمولاً این‌طور نیست. زود سوار اتوبوس‌ها و ماشین‌ها می‌شوند که برویم فلان رستوران ناهار منتظر هستند. دیگر خاک را می‌ریزند و می‌روند. کجایند فرزندان عزیزت؟ کجایند دوستان عزیزت؟ آن رفقای جونی کجا رفتند؟ تنها می‌گذارند. چاره‌ای نیست، همه می‌روند.

می‌گویند: اگر می‌خواهید مبتلای به ریا نشوید یاد بیاورید آن‌هایی که می‌خواهید برایشان این عمل را انجام بدهید، یک روزی از شما جدا می‌شوند. تمام شد. پس عمل را برای کسی انجام بدهیم که جدا که نمی‌شویم، هیچ، بلکه می‌خواهیم پیشش برویم «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ» .

اگر این را انسان دائم یاد بیاورد، بداند رفقا می‌روند، دوستان تمام شد، همسر تمام شد، فامیل تمام شد، بچّه‌ها رفتند، اگر از همین الان بدانیم که ما تنهاییم، این را همیشه یادآوری کنیم، اولیاء می‌گویند این‌طورگرفتار نمی شویم.

لذا اولیاء ما وقتی در حال عبادت می‌رفتند دیگر کاری نداشتند اطرافشان جمعیّتی هست یا نیست، اصلاً نمی‌دیدند، چون با مردم هستند، با همین مردم معاشرت می‌کنند امّا می‌دانند همین مردم دیگر نیستند، دیگر تمام است. با همسر هستند امّا دائم به خودشان می‌گویند، در درون حرف می‌زنند: می‌دانم یک روزی فراق من و این همسرم است. می‌دانم این دلبندانم، دلبند نیستند، تمام می‌شوند، فراق است، فراق. این را دائم به خودشان تذکار می‌دهند.

کسی که دائم بداند هیچ کسی دیگر برایش نمی‌ماند، هیچ احدی! دیگر چه زمانی ریا می‌کند؟ چه زمانی عمل برای غیر او انجام می‌دهد؟!

این را امتحان کنید، خیلی نسخه قشنگی است. نسخه‌هایی دادند امّا به نظر من زیباترین نسخه‌ای که اولیاء خدا از جمله آن مرد الهی و عظیم‌الشّأن، آن آقای خوبی‌ها، اخ‌السّدید امام هماممان، حضرت شیخنا الاعظم، حضرت مفید عزیز(روحی له الفدا و سلام اللّه علیه) دادند، این است.

به محضر مبارکشان عرضه داشتند: آقاجان! عزیز دل امام زمان! چه کنیم که مبتلای به ریا نشویم؟ فرمودند: همیشه باید بدانی تنها می‌شوی. کسی که تنها می‌شود کجا دیگر عملش را برای دیگران انجام می‌دهد؟!

اگر از الان بدانیم از هم جدا می‌شویم. در بین مردمیم، گاهی می‌گوییم می‌خندیم، لبخند می‌زنیم، حال هم را می‌پرسیم امّا در همان حال انسان بداند من با این نیستم، من جدا می‌شوم، منم و عملم و خدای خودم. دیگر کی می‌آید ریا کند؟ اگر این را دائم به خودش تذکار دهد، به نظر من بهترین نسخه است، عجیب این نسخه اثرگذار است. می‌فهمم باید برای کسی عملی را انجام بدهم که بدانم همیشه با من است امّا نمی‌بینم.

یادآوری وانفسای محشر

و جالب این است یک نسخه دیگری هم دادند، گفتند: قیامت را یاد آورید که هر کس مشغول به خود است. فردای قیامت کسی، کسی را نمی‌بیند.

وامصیبتا! روایات می‌گویند: انبیائش - انبیاء! - صدا می‌زنند: وانفسا! جز حبیب خدا که صدا می‌زند: وا امّتا! امّا انبیاء هم می‌گویند: وانفسا! جایی که انبیاء صدا بزنند وانفسا، حال ما معلوم است. آن موقعی که وقتی یک عدّه می‌آیند، همه از قبرها سر بیرون می‌آورند. حضرت اسرافیل(علیه الصّلوة و السّلام) مجدّد بر صورش می‌دمد، همه زنده می‌شنود، یک عدّه برهنه هستند، کفن ندارند. یک عدّه از خجالت با دست عورت خود را می‌پوشانند. یک عدّه می‌گویند آن‌قدر مست هستند، با یک وضعیت بد، که نمی‌فهمند چه خبر است، اصلاً کسی به کسی نیست، غوغایی است. محشر همین است دیگر. صحرای محشر که می‌گویند همین است دیگر، محشر است. هر کس به حال خودش است. همه می‌ترسند، وانفسایی است. انبیائش وانفسا می‌گویند.

دیگر می‌ارزد انسان عملش را برای این مردم انجام دهد؟

عزیز دلم! مردم من و تو را نمی‌بینند. همه مشغول به خود هستند. پس ارزش دارد عمل را برای آن کسی انجام بدهیم که می‌بیند. مگر نخواستیم عمل را انجام بدهیم دیگران ببینند، به‌به و چه‌چه کنند؟ ولی مردم فردای قیامت دیگر به خودشان مشغولند. عمل را برای آن کسی که هم این دنیا می‌بیند و می‌خرد و هم آن دنیا پاداش می‌دهد و نگاهمان می‌کند، انجام دهیم.

او که بهانه‌های مختلف می‌آورد برای این که ما را پاک کند، چون دائم دارد ما را می‌بیند.

نزول رحمت الهی

حیفم می‌آید این روایت را هم نگویم وجود مقدّس خاتم انبیاء، محمّد مصطفی(صلّی اللّه علیه و آله و سلّم)  در مورد این ماه رجب المرجّب که ماه طول رحمت خداست، نزول باران رحمت الهی است، ماه شستشوی گناهان است، می‌فرمایند: «سُمِّیَ شَهْرُ رَجَبٍ شَهْرَ اللَّهِ الْأَصَبَّ لِأَنَّ الرَّحْمَةَ عَلَى أُمَّتِی تُصَبُّ صَبّاً فِیهِ وَ یُقَالُ الْأَصَمُّ لِأَنَّهُ نَهَى فِیهِ عَنْ قِتَالِ الْمُشْرِکِینَ وَ هُوَ مِنَ الشُّهُورِ الْحُرُمِ»  به‌به!

در یک جای دیگر فرمودند «رَجَبٌ شَهْرُ اللَّهِ الْأَصَبُّ یَصُبُّ اللَّهُ فِیهِ الرَّحْمَةَ عَلَى عِبَادِهِ»  خیلی زیباست حضرت خیلی عالی می‌فرمایند: رجب را رجب المرجّب، ماه میزان نامیده‌اند. میزان خدا شهر الله الاصب (اصم هم می‌گویند) فرمودند: در این ماه باران رحمت بر امّت من به شدّت فرو می‌ریزد. می‌خواهد گناهان را بشوید، در ماه رجب المرجّب ما را دعوت کرده‌اند، به آن ماه اصم می‌گویند چون در این ماه که از ماه‌های حرام است باز هم از جنگ حتّی با مشرکان نهی شده است، ماه رحمت، ماه با خدا وصل شدن، ماه شستشوی گناهان، فرمودند: این ماه را اصم می‌گویند چون باران رحمت بر بندگان حضرت حق فرو می‌ریزد. «یَصُبُّ اللَّهُ فِیهِ الرَّحْمَةَ عَلَى عِبَادِهِ» بر بندگان خودش.

لذت عمل برای خدا

بیاییم از ریا توبه کنیم. بیاییم در این رجب المرجّب اعمال گذشته‌مان را اگر برای غیر از خدا بوده بشوییم. اگر برای خدا باشد که چه نوری است؟ خبر نداریم چه خبر است؟ اگر پرده‌ای برداشته شود.

آیت‌الله قاضی آن عارف عظیم‌الشّأن شاگرد مرد عظیم‌الشّأن و الهی آیت‌الله ملّا حسینقلی همدانی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) به نقل از ایشان فرمودند (جمله، جمله بسیار عالی است) فرمودند: اگر یک مقدار پرده بالا زده شود ببینی در عمل برای خدا چه ثوابی برایتان نهاده‌اند. چه خبر است را خبر ندارید. گفتند: اگر این پرده یک مقدار بالا برود از شوق جان به جان آفرین تسلیم می‌کنیم. زنده نمی‌مانیم! چه خبر است چه اجری، چه مزدی، چه می‌دهند؟! ارزش دارد این عمل برای خدا را انسان با عمل برای مردم معامله کند و بفروشد؟ آن هم با صورت بکشند و انسان خوار و ذلیل به جهنّم وارد شود؟ عمل برای خدا این است عمل برای خدا دنیایت را نورانی می‌کند عمل برای خدا آخرتت را نورانی‌تر از دنیایت می‌کند. عمل برای خدا عزّت‌آور است. در دنیا و آخرت عمل برای دیگران ارزشی ندارد. چون دیگران که در قبر نیستند. تنهاییم. دیگران رفیق نیمه راهند، رفیق تا قبرند.

مواظبت، مراقبه، خدا لطف کرده رجب المرجّب ما را زنده نگه داشته این را دائم بگویید، برای خودتان تکرارش کنید، دائم تکرار کنید. عرض کردم اولیاء خدا آن مردان الهی تا ماه رجب المرجّب می‌شد بیان می‌فرمودند: خدایا! ممنونتیم تا حالا ما را زنده نگه داشتی، لطف کن ما را برای ماه مبارک رمضان به خصوص شب‌های نوارنی ضیافه الله نگه دار. این حال را داشته باشیم چه حال خوشی است. ارزش دارد از آقاجان بخواه. عرض کردم اولیاء برای خودشان، برای طول عمر دعا نکردند ؛الّا این که در او عمل صالح انجام بدهند. یکی هم وقتی به رجب المرجّب می‌رسیدند دیگر عاجزانه می‌خواستند می‌گفتند: خدا لطف کردی تا حال که ما را نگه داشتی تا ماه مبارک نگه دار. آن ضیافه الله، آن شب‌های قدر با عظمت، بیاییم رجب المرجّب آماده شویم. آن  شب جمعه لیله الرغائب که آفرین بر این همّت، چقدر زیبا بود! چقدر جوان، در همین مهدیه غوغا بود. یک حال مناجات که گویی انسان حس می‌کرد بوی ماه مبارک رمضان به مشام می‌خورد. این ارزش دارد انسان برای خدا، خلوت برای خدا، مناجات برای خدا، عشق برای خدا چقدر قشنگ است؟ چقدر زیبا است؟ چقدر مزه می‌دهد؟ اصلاً خدا شاهد است عمل برای خدا چنان مزه‌ای می‌دهد که انسان سیر نمی‌شود امّا عمل برای دیگران کیفی ندارد. گاهی انسان حالش از خودش به هم می‌خورد که عمل برای دیگران انجام داده امّا عمل برای خدا لذّت‌بخش است، کیف دارد، حال دارد. این را امتحان کنید ببینید این حال خوش چه حسی دارد؟