تبیان، دستیار زندگی

منبع : مجله درسهایی از مکتب اسلام، شماره 5 ، جعفری، یعقوب

دشمنی ابلیس با فرزندان آدم به سبب آن بود که وجود آدم باعث رانده شدن او شد و او می خواست از آنان انتقام بگیرد، ولی وجود شیطان و وسوسه ها و اغواگری های او به سود بندگان خالص و خوب خداست و آنها با مبارزه با شیطان به مرتبه هایی می رسند که بدون آن نمی رسیدند. اصولاً وسوسه های شیطان هرگز الزام آور نیست و انسان مجبور به اطاعت از شیطان نمی باشد و اگر کسانی از او اطاعت کردند، این ناشی از ضعف ایمان آنهاست و لذا کیفر خواهند دید .

شیطان که از سوی خدا رانده شد ولی تا روز معین مهلت یافت، خطاب به خداوند گفت: «به سبب آنکه تو مرا هلاک کردی، من بر سر راه مستقیم تو بر کمین فرزندان آدم می نشینم و از چهار طرف (جلو ، پشت سر ، راست و چپ) بر آنها می تازم و بسیاری از آنان را از سپاسگزاران نخواهی یافت » یعنی با تمام وجود تلاش خواهم کرد که فرزندان آدم را از راه راست منحرف کنم و آنها را گمراه سازم و از عبادت خدا منصرف نمایم و آنها را به نافرمانی خدا وادار سازم و چنان خواهم کرد که خداوند بسیاری از فرزندان آدم را کافر، گمراه و ناسپاس یابد.

دشمنی ابلیس با فرزندان آدم (ع) به سبب آن بود که وجود آدم باعث رانده شدن او شد و می خواست انتقام بگیرد. ولی همانگونه که گفتیم وجود شیطان و وسوسه ها و اغواگریهای او به سود بندگان خالص و خوب خداست و آنها با مبارزه با شیطان به مرتبه هایی می رسند که بدون آن نمی رسیدند. وسوسه های شیطان هرگز الزام آور نیست و انسان مجبور به اطاعت از شیطان نمی باشد و اگر کسانی از او اطاعت کردند، این ناشی از ضعف ایمان آنهاست و لذا کیفر خواهند دید.

پس از تهدیدی که ابلیس کرد خطاب رسید که از بهشت و مقام و مرتبه خود بیرون آی در حالی که نکوهیده و خوار هستی. هر کس از فرزندان آدم از تو پیروی کند به جهنم خواهد رفت و جهنم را از تو و پیروان تو پر خواهم کرد.

در بعضی از آیات آمده است که وقتی ابلیس و پیروان او به جهنم رفتند، میان آنها گفتگوهایی صورت خواهد گرفت و شیطان از آنها بیزاری خواهد جست و به آنها خواهد گفت که من بر شما تسلطی نداشتم و شما فریب مرا خوردید:

«و قال الشیطان لمّا قُضِیَ الأمرُ انّ اللهَ وعدکم وَعْدَ الحقِّ و وعدتُکُم فاخلفتُکُم و ما کان لِیَ علیکم مِنْ سلطانٍ الاّ اَن دعوتکم فاستجبتم لی فلا تلومُونِی و لُومُوا انفسَکم و ما اَناَ بِمُصْرِخکُم و ما انتم بِمُصْرِخیّ ....» (ابراهیم ، آیه 22) ، « و هنگامی که کار، گزارده شد (قیامت به پا شد) شیطان گوید: همانا خداوند به شما وعده حق داد و من هم به شما وعده دادم و خلاف آن کردم و من بر شما تسلطی نداشتم جز اینکه شما را خواندم و شما مرا اجابت کردید؛ پس مرا مذمّت نکنید بلکه خود را مذمّت کنید. من فریادرس شما نیستم و شما فریادرس من نیستید.....».

بنابراین شیطان فقط وسوسه می کند و انسان را به سوی خود می خواند

و خواندن او جبرآور نیست و انسان می تواند و باید او را اجابت نکند

همانگونه که افراد با ایمان و مخلصان از بندگان خدا او را اجابت نمی کنند و به همین سبب مقام و مرتبه آنها بالا می رود.