تاریخچه :
حجامت نام یک روش درمانی پیچیده است که بر اساس قدیمی ترین سند موجود از 3300 سال قبل از میلاد مسیح درمقدونیه انجام می شده و بعدها به یونان رخنه کرده است و در آن زمان شاخص پزشک بودن ، حجامت کردن و داشتن ابزار آن بوده است .

اوراق پاپیروس که از عصر باستان بدست آمده نیز نشان می دهد که حدود 2200 سال قبل از میلاد مسیح ،حجامت امری رایج بوده است .

بقراط که حدود 400 سال قبل از میلاد مسیح می زیسته است با روشهای مختلف حجامت آشنا بوده است و در آثار خود به موارد استفاده و منع آن اشاره کرده است.

در آثار جالینوس نیز مطالب متنوعی در مورد حجامت بر جا مانده است .

6- سازمان انتقال خون از كسانی كه حجامت می كنند یك سال خونگیری نمی كند و علت آن را احتمال عفونت می داند، در این خصوص چه توضیحی دارید؟

زخم حجامت بین 12 تا 24 ساعت ترمیم می شود. در 4 میلیون مورد حجامت تر در سال جاری و حتی سال های گذشته هنوز یك مورد عفونت گزارش نشده كه این را متخصص و پزشك می تواند تشخیص دهد.

براساس تعریفی كه سازمان بهداشت جهانی از نقش خراش در بدن كرده، در بحث خون گیری شش ماه دوران پنجره را تعیین كرده است. سازمان انتقال خون، اهدا كننده ای كه حجامت كرده باشد را تا یك سال نمی پذیرد كه ما معتقدیم این تعریف از خراش، مشمول حجامت نمی شود.

برای اثبات این قضیه حاضریم روی 500 نفر كار پژوهشی كنیم كه از طریق حجامت آسیبی به بدن وارد نمی شود و خون را آلوده نمی كند، بلكه حتی بر اساس پژوهش هایی كه انجام شده در كاهش فاكتورهای خونی كه سلامت را به خطر می اندازند، فوق العاده مؤثر است.

7- آیا حجامت به بیماری های سخت نظیر مشكلات قلبی پاسخ می دهد؟

به هر حال مخالفت بدون تحقیق و از روی جهل به موضوع، ناسپاسی است و ضررهای آن متوجه مردم و جامعه می شود. هم اكنون نرخ سكته ی قلبی در كشور را 43 درصد اعلام كرده اند، در حالی كه حدیث معتبر داریم كه می فرمایند: "حجامت كنید قبل از این كه قلیان خون، شما را بكشد".

ابوعلی سینا در این باره می گوید:

"هر كسی بر اثر سكته ی قلبی مرد تا 72 ساعت او را دفن نكنید، اگر درمانی داشته باشد "حجامت" است. حجامت قلب او را به كار می اندازد، لیكن مغز مرده است و عطسه آور بدهید، قلب و مغز به هم مرتبط و حیات به جان وی برمی گردد".

ما در تجربیات خودمان هزاران مورد بیماری قلبی با شكایت عروق كرونری و انسداد عروق داشتیم كه با چند نوبت حجامت درمان كردیم.

حالت اورژانسی هم وجود داشته كه با كم كردن فواصل حجامت درمان صورت گرفته است.

نكته ی آخر این كه نمی توان اثرات مفید حجامت را انكار كرد و باید به دستورات رسول اكرم(ص) و ائمه اطهار(ع) توجه داشت.

الف - خوراك قبل و بعد از حجامت:
ائمه‏ى معصومین(ع) در احادیث خود به خوراك مناسب براى قبل و بعد از حجامت اشاره فرموده‏اند كه در اینجا برخى از آن‏ها را بیان مى‏كنیم :

1- در روایتى از عبدالملك نوفلى آمده كه بر امام صادق(ع) وارد شدم. در دست ایشان انارى دیدم. فرمود:
« انارى بیاور، چرا كه من از هیچ چیز به اندازه‏ى شریك گرفتن در خوردن انار ناراحت نمى‏شوم. سپس حجامت نمود و امر فرمود كه حجامت كنم و من نیز حجامت كردم. سپس انار دیگرى خواست...»

2- در روایت دیگرى حمیرى مى‏گوید: « به امام صادق‏(ع) نامه نوشتم و عرض كردم كه من خون و صفرا دارم. زمانى كه حجامت مى‏كنم، صفرا بر من غلبه مى‏كند و زمانى كه حجامت را به تأخیر مى‏اندازم خون به من ضرر مى‏رساند. نظر شما در این مورد چیست؟

سپس حضرت به من نامه نوشت كه حجامت كن و براى تاثیر حجامت ماهى تازه بخور. دوباره مسئله را سئوال كردم. ایشان نوشت حجامت كن و ماهى تازه با آب و نمك بخور. این كار را انجام دادم و سلامت یافتم.»

البته از متن حدیث چنین برمى‏آید كه دستور مصرف ماهى تازه براى چنین شخصى با وضعیت خاص خود بوده است نه براى همه‏ى مردم.

3- مرد دیگرى روایت مى‏كند كه خدمت امام صادق‏علیه السلام بودم. حضرت، حجّام خواست و فرمود :
ابزار حجامت را بشوى و انارى خواست و میل فرمود و پس از این كه از حجامت فارغ شد، انار دیگرى خواست و میل كرد و فرمود این كار مُرار (صفرا) را فرو مى‏نشاند.

4- امام حسن عسكرى‏ علیه السلام مى‏فرماید :
« بعد از حجامت انار شیرین میل كنید، چون انار خون را آرام مى‏كند و آن را در مسیر خود صاف مى‏گرداند.»

5- یك روز امام رضا علیه السلام فرمود :
« اى معتب، براى من ماهى تازه تهیه كن. می خواهم حجامت كنم. تهیه كردم. پس فرمود: اى معتب براى من سوپى درست كن. سوپ را براى ایشان درست كردم و حضرت از آن تناول فرمود.»

6- امام رضا علیه السلام در رساله‏ى ذهبیّه، فرمایش مفصّلى در مورد خوراك بعد از حجامت دارند كه قسمتى از آن را در اینجا مى‏آوریم:

« پس از استحمام باید موضع فصد و حجامت را به وسیله‏ى پارچه‏ى كركى یا ابریشمى یا دستمال نخى كه لطیف و نرم باشد، بپوشانید. بعد یك حبه از تِریاق اكبر (نام یك داروى قدیم) به اندازه‏ى ماش میل كنید.

پس از حجامت و فصد، آب میوه بنوشید و اگر میوه نیست، شربت بالنگ مصرف كنید و در جایى كه این امكانات وجود ندارد، بالنگ را زیر دندان بگیرید و روى آن جرعه‏اى آب نیم‏گرم بنوشید.

اما در فصل سرما باید سكنجبین عسلى استفاده شود كه این شربت شما را از بیمارى‏هاى خطرناك لقوه، برص، بهق و جذام به اراده‏ى خداوند ایمن خواهد داشت.

امام رضا (ع): سفارش مى‏كنم كه پس از حجامت یا فصد، آب انار را با مكیدن آن بنوشید. مكیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت.

پس از حجامت و فصد از خوردن غذاهاى نمك‏دار تا مدت 3 ساعت بپرهیزید، چون اگر این پرهیز مراعات نشود، بعید نیست كه انسان به بیمارى جرب دچار شود...»

ب - پرهیز از حجامت به هنگام گرسنگى :
از مجموعه‏ى احادیث و روایات برمى‏آید كه حجامت باید در زمان سیرى انجام شود و انجام آن به هنگام گرسنگى مضرّ است. از امام صادق‏علیه السلام روایت شده كه:
« حجامت بعد از غذا خوردن باعث دفع عرق شده و قوّت‏بخش بدن است.»

حضرت صادق‏علیه السلام فرمود :
« از حجامت در حال گرسنگى بپرهیزید.»
حضرت هم‏چنین فرمود:
« بعد از خوردن طعام، با حجامت خون جمع مى‏شود و بیمارى دفع مى‏گردد. اما اگر قبل از خوردن غذا حجامت انجام شود، خون دفع می شود، ولى بیمارى در بدن مى‏ماند.»

ج - دعاى حجامت امام رضا علیه السلام :

امام رضا علیه السلام براى حجامت دعاى خاصى ذكر فرموده‏اند. این مطلب اهمیت همراهى درمان روحى و دعا درمانى با درمان‏هاى جسمى در طبّ اسلامى را اثبات مى‏كند. متن دعا چنین است :

« وقتى خواستى حجامت كنى، چهار زانو جلوى حجّام بنشین و بگو: اَعوذ بِالّلهِ الكَریم فى حِجامَتى مِنَ العَین فِى الدَّم وَ مِن كُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقام وَ الاَوجاع وَ الاَمراض وَ اَسئَلُكَ العافِیةَ وَ المُعافاة وَ الشِّفاءِ مِن كُلّ داء.» (بحار، ج 62 ص 117)

یعنى: « در حجامت خود به خداوند كریم پناه مى‏برم از خونریزى و از هر ناراحتی، علت، سختى‏ و درد و مرضی و (خداوندا) از تو عافیت و اسباب عافیت و شفاى از هر بیمارى‏ را طلب مى‏كنم.»

د - پرهیز از مقاربت و هیجان‏هاى عصبى قبل و بعد از حجامت :

امام رضاعلیه السلام در رساله‏ى ذهبیّه مى‏فرماید :
« فصد و حجامت پس از عمل جماع خوب نیست. باید میان جماع و حجامت و فصد، حداقل دوازده ساعت فاصله باشد... پس از حجامت نباید بلافاصله به زنان نزدیك شد.
به علاوه مقرر است كه انسان بعد از حجامت، از حركت زیاد و خشم و هیجان بپرهیزد.

پاسخگوی سئوالات زیر آقای حسین خیراندیش، رئیس انجمن تحقیقات حجامت ایران می باشد.

1- جناب آقای خیراندیش، بفرمایید با وجود شتاب علم در دنیای امروزی، می توانیم از "حجامت" به عنوان یك روش درمانی استفاده كنیم؟
هر روش درمانی كه سابقه ی بیشتری داشته باشد، از نظر علمی معتبرتر به حساب می آید، زیرا تجربیات درمانی مثبت یا منفی به معنای حیات انسان ها یا اتلاف جان انسان هاست.
وقتی گفته می شود یك روش درمانی هزار ساله یا هفت هزار ساله، یعنی میلیاردها انسان در طول سال های متمادی، این روش درمانی را تجربه كرده اند و از آن بهره گرفته اند، بنابراین ما حق نداریم تجربیاتی را كه به قیمت جان انسان ها تمام شده است، به راحتی زیر پا یا كنار بگذاریم.

این كه برخی می گویند روش درمانی قدیمی به جرم قدیمی بودن منسوخ است، از نظر علمی استدلال غیرعقلایی و غیرعلمی است، زیرا اگر بخواهیم هر روشی را جایگزین كنیم، باید دوباره جان انسان ها را ملاك تجربه قرار دهیم تا بعد از سال ها بفهمیم این روش درمانی مفید هست یا خیر؟