تبیان، دستیار زندگی

بر گرفته از  http://rah-e-emam.blogfa.com/  

در نظام هایی که تفکر ایدئولوژیک حاکم است یکی از مهمترین موضوعات تطابق عملکردها با وعده ها است.از این منظر باید در دوران پس از انقلاب با پیروی از این قاعده بحث کرد که چرا به رغم همه تلاش های انجام شده جایگاه کنونی از لحاظ توسعه برای کمتر کسی راضی کننده است.

در رأس اهداف مقدسه اسلام، عدالت اجتماعی و رفع بیدادگری و بی‌فرهنگی‌ها است. در عرصه تلاش فکری در این زمینه با کمال تأسف شاهد هستیم که با همه ادعاها در زمینه عدالت، با فاصله نیم قرن هنوز هیچ کوشش روش‌مندی برای تبیین عدالت اجتماعی صورت نگرفته است متأسفانه کارهای شهید مطهری هم متوقف ماند و کتاب ایشان در حوزه مبانی اقتصاد اسلامی هم ناقص ماند در حالی که ایشان مقدمات یک کار ارزشمند را فراهم کرده بودند که حتی در همان سطح هم تحمل نشد. شهید مطهری تصریح می‌کند که اساساً بزرگترین دلیل نکبت و عقب‌ماندگی جوامع اسلامی این است که نظریه خود را در مورد عدالت ارائه نکرده‌اند.

نکته مهم در نگاه امام (ره) به عدالت اجتماعی نگاه چندوجهی به مسئله عدالت است. از نظر ایشان بی‌عدالتی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و ... یک رابطه ارگانیک و نظام‌وار با یکدیگر دارند. ایشان ادعایی فراتر از ایده آقای مطهری مطرح می‌کنند و اعتقاد دارند که فقط در پرتو شناخت عدالت اجتماعی می‌توان اسلام اصیل را شناسایی کرد.نکته مهم دیگر این‌که حتی اگر ما به درک درست از عدالت نائل شویم، این درک درست فقط شرط لازم را فراهم می‌کند. شرط کفایت چگونگی حرکت به سمت عدالت اجتماعی است. اکنون نیز گرچه عده ای مدعی هستند می خواهند عدالت اجتماعی را محقق کنند اما کارهایی که انجام می‌دهند به واسطه دور بودن از ملاحظات علمی و اسلامی اصیل در عمل به ضد خود تبدیل می‌شوند. تعبیر قرآنی مسئله این است: یقوم الناس باالقسط . عدالت، بنابراین عدالت صدقه و رانت نیست امام اعتقاد داشتند: "اگر بخواهیم عدالت اجتماعی در کشور مستقر شود باید در این زمینه دستمان را پیش ملت دراز کنیم و ملت این کار را کند."زمانی به اسم عدالت اجتماعی رانت توزیع می‌کنید و یک زمان مسئولیت‌های مردم را برجسته کرده برای آن بسترسازی می‌کنید.

طبیعی است که دو نوع کارنامه متفاوت از این دو رویکرد حاصل می‌شود. مسئولیت حکومت در برابر مردم امام (س) به رغم آنکه برای مردم در فرایند توسعه وظایفی را متصور بود اما بر نقش حکومت نیز در این روند تاکید داشتند ایشان خطاب به مردم می‌گویند: «ما علاوه بر آنکه زندگی مادی شما را می‌خواهیم مرفه بشود ، می‌خواهیم زندگی معنوی شما هم اعتلاء یابد» باید کاری کرد که در کنار توجه به مسئله مادی روحیه معنوی نیز تقویت شود. از نظر ایشان مسئولیت حکومت ایجاد بستر برای اعتلای مادی و معنوی است. زیرا با زور مردم دوست ندارند حتی به بهشت بروند. هر کاری با زور از دیدگاه امام (س) مبنای اسلامی ندارد. حکومت باید بستر را فراهم سازد و نظام پاداش‌دهی را به گونه‌ای تعریف کند که مردم به طور ارادی انتخاب درست کنند چون زورگویی و جلوگیری از انتخاب آگاهانه و آزادانه با تربیت اسلامی مغایر است