جریان تابناکِ روشن اندیشی و روشنفکری دینی در حوزه های علمیه, تاریخ پرفراز و نشیب و هیجان انگیزی دارد. هر برگی از آن, آکنده از نکته هاست, نکته های درس آموز, شورانگیز, حرکت آفرین, حماسه ساز, راهگشا و بیانگر رنجها, تلاشها و تکاپوهایی که عالمان, فرزانگان و هوشمندانِ روشن اندیش, برای رویش, شکوفایی و ماندگاری و ثمردهی آن کشیده, به جان خریده و انجام داده اند.
باید برای آگاهی از چند و چون این جریان شکوه مند, افتخارآفرین, حیاتبخش و احیاگر, به گذشته برگشت, تاریخ را ورق زد و به تاریخ شفاهی و نوشتاری آن, دقیق و همه سویه و تیزنگرانه نگریست, تا دریافت چگونه و از چه نقطه ای این جریان آغاز شد, چه کسانی, با چه هدفی و در پرتو چه اندیشه ها و باورهایی, آن را آفریدند, شکل دادند, بنیاد و بُنلادِ آن را ریختند, آن را رهبری و طلایه داری کردند, از گزندها, آفتها و کژراهه ها در امان اش داشتند و در هنگامه های سخت, شکننده, نفس گیر, توان فرسا, مدبرانه, هوشیارانه و قدرت مندانه, از گردنه های دشوار گذر و هراس انگیز, به سلامت گذرش دادند و رایَتِ آن را, بی هیچ هراسی از دشنه ها, دَستان هاو دسیسه ها افراشتند.
و نیز بایسته است که با مطالعه دقیق فراز فراز تاریخ و برهه برهه این جریان و نیوشیدن جانِ کلام آنان که با جان و دل, همراه این حرکت بوده و نقشی بنیادین در رویش, شکوفایی, ماندگاری, دامن گستری و روشنگری آن داشته اند, دریافت که این موجِ بزرگ برخاسته و سرچشمه گرفته از دلِ اقیانوس معارفِ ناب اسلامی, با چه صخره هایی برخورد داشته و با چه موج شکنهایی به رویارویی برخاسته, از چه راه ها و روشها و ابزاری در این رویارویی سهمگین بهره برده است. و یا چه جریانها و صاحبان چه تفکری برای گل آلود کردن این چشمه زلال, به تکاپو برخاستند و کمر به هدم و نابودی آن بستند و بر آن شدند تا این شجره طیبه را از ریشه درآورند و با لجن پراکنی و پرتاب تیرهای زهرآگین, چهره اش را بیالایند و قلب اش را از تپش و جاری ساختن خون به رگهای حوزه و جامعه باز ایستانند و یا با زشت و نفرت انگیز جلوه دادن چهره این جریان و چهره پردازان آن, از حرکت آفرینی, شورانگیزی, دگرگون کردنِ روح و روان طلاب جوان, شیفتگان و تشنگانِ معارفِ ناب و زلال اسلامی بازش بدارند و…
آگاهی از اینها و ده ها مقوله و جُستاری که در برگ برگ تاریخ جریانِ زنده, شاداب, پویا و اثرگذار و عزت آفرین روشنفکری و روشن اندیشی دینی در حوزه ها, بازتاب یافته و شیوه های عالمانه و دقیق روشنفکران و روشن اندیشان حوزه, در برخورد و رویارویی با متحجران, کژ اندیشان و بسته ذهنان و خون دلهایی که در این آوردگاهِ هراس انگیز خوردند از یک سو; و رفتارهای نابخردانه, اندیشه های تاریک, بازدارنده, رخوت زا و سستی آفرین مقدس مآبان و بسته ذهنان از دیگر سو, برای امروز حوزه ها, حوزویان و طلاب, برای هرگونه دگرگونی, نوسازی, اصلاح و به روز کردنِ بخشهای آموزشی, پژوهشی و تبلیغی این نهاد مقدس, بسیار حیاتی, کارساز و راه گشاست.
باید کاری کرد و ساز و کاری را به کار بست و برنامه ای ریخت تا طلاب جوان و حوزویان, نقش و کارآیی روشن اندیشی و روشنفکری دینی را در حیات, شکوفایی و پویایی دین و زیبا جلوه دادن آیین محمدی (ص) و مکتب اهل بیت به روشنی دریابند و لذت آن را در بُن جان خویش بچشند و درد زخمهای عمیقِی که بسته ذهنان, متحجران و مقدس مآبانِ نابخرد. آن به آن, به کالبد دین و روح و روان دین باورانِ ناب اندیش, وارد می سازند, احساس کنند. که تا آن لذت و این درد را یکایک علمای نقش آفرین, صاحب نفوذ و طلاب جوان, با تمام وجود نچشند و احساس نکنند, حوزه ها از رکود به در نخواهند آمد و به دنیای روشنِ روشن اندیشی, که هرگونه دگرگونی, شکوفایی, بالندگی و به روز بودن حوزه ها, بستگی تام و تمام به آن دارد, راه نخواهند یافت.
با همین نگاه و برای آگاهی اجمالی از جریان روشن اندیشی دینی و حوزوی در حوزه های ایران و کشورهای اسلامی و آشنایی با طلایه داران ناب اندیش این جریان و نقشی که این خیزش بزرگ حوزوی در بیداری ملت ایران و دیگر ملتها داشته است و آسیب شناسی آن, گفت و گویی را با حجة الاسلام و المسلمین سید هادی خسروشاهی, روشنفکر و نویسنده بنام, پرتلاش و اثرگذار در شکوفایی, ماندگاری و دامن گستری جریان مقدس روشن اندیشی و روشنفکری دینی, سامان دادیم, تا از آگاهیها, تجربه ها و دانش ایشان بهره بریم و در حدّ امکان زمینه را برای بهره مندی دیگر شیفتگان و علاقه مندان به این گونه بحثها و مقوله ها, آماده سازیم.
حوزه
