مروری بر تعدادی از داروهای فشارخون
برای کنترل فشار خون پزشک ممکن است داروهای مختلفی تجویز کند که مکانیسمهای متفاوتی دارند. معمولاً یک نوع دارو همراه تغییر شیوه زندگی به صورتی که گفته شد به کار می رود. اگر به اندازه کافی موثر نباشد داروهای دیگری اضافه می شوند. انتخاب دارو به عوامل متعددی از جمله شرایط جسمانی فرد بستگی دارد.
● آملودیپین بزیلات
(نام تجاری: Norvasc)
گروه دارویی: بلوک کننده های کانال کلسیم
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص ۵ میلی گرمی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: دردرمان آنژین ( درد قلبی) و درمان فشار خون استفاده می شود.
میزان مصرف: روزانه ۵ تا ۱۰ میلی گرم خوراکی
موارد مانع: حساسیت مفرط به دارو ولی در تنگی آئورت , نارسایی قلبی و کبدی با احتیاط مصرف شود.
عوارض جانبی: سر درد , تپش قلب , تهوع , درد شکم , نفس تنگی , راش جلدی
توجهات: فشار خون و نبض را در حین درمان کنترل کنید. در صورت بروز ادم شدید دارو را قطع کنید.
آموزش: دارو را قبل و بعد از غذا مصرف کنید . در صورت بروز یبوست و تپش قلب به پزشک اطلاع دهید.
شرایط نگهداری: در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه نگهداری شود.
● آمییوراید
(نام تجاری: Moduretic)
گروه دارویی: دیورتیک ها (مدر)
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص
مصرف در دوران حاملگی: گروه B
موارد مصرف: فشار خون (هیپرتانسیون) و ادم (تورم عمومی) ناشی از نارسایی قلبی
میزان مصرف: روزانه یک قرص (خوراکی) و حداکثر ۴ قرص روزانه
موارد مانع: حساسیت دارویی , بیمارانی که دچار افزایش پتاسیم خون هستند , زیرا این دارو نگهدارنده پتاسیم می باشد..نارسایی کلیه به ویژه بیماران مبتلا به دیابت (قندی)
عوارض جانبی: سردرد , ضعف , افزایش پتاسیم (k) خون , درد عضلانی , ناتوانی جنسی , درد شکمی , کاهش فشار خون وضعیتی , یبوست
توجهات: سطح پتاسیم و عملکرد کلیه باید کنترل شود. در سالمندان باید نوار قلب گرفته شود.
آموزش: دارو را به همراه غذا مصرف کنید . دارو بهتر است صبح ها مصرف شود چون حجم و دفعات ادرار را زیاد میکند. مصرف آ« در شبها موجب اختلال در خواب بیمار می شود . بیمار از مصرف غذا های حاوی پتاسیم پرهیز کند . به علت عارضه سرگیجه بیمار رانندگی نکند.
شرایط نگهداری: در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه نگهداری شود.
● کلونیدین
(نام تجاری: Catapres)
گروه دارویی: آدرژنیک
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص ۰٫۲ میلی گرمی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: در کنترل فشار خون به ویژه همراه بیماری های کلیوی و درمان محرومیت از مواد مخدر , در کودکان بسیار فعال کم توجه, در سردرد های میگرنی
میزان مصرف: با نصف قرص سه بار در روز شروع و تا ۰٫۲ میلی گرم (یک قرص ) ادامه یابد.
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی , زنان باردار
عوارض جانبی: خشکی دهان , تهوع , استفراغ , یبوست , نارسایی قلب , عصبانیت , بی قراری , کهیر , نازک شدن مو , نا توانی جنسی , خارش , عود فشار خون
توجهات: معاینه چشم به طور مرتب انجام شود. ارو باید به تدریج قطع شود. فشار خون بیمار را مرتب چک کنید.
آموزش: از مصرف همزمان آنتی هیستامین خودداری شود.بهتر است آخرین نوبت دارو در هنگام خواب استفاده شود.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی اتاق نگهداری شود.
● لوساتان
(نام تجاری: Cozaar)
گروه دارویی: ضد آنژیتانسین II
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص ۲۵ میلی گرمی
مصرف در دوران حاملگی: گروهD,C
موارد مصرف: فشار خون
میزان مصرف: ۱ تا ۲ قرص
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی
عوارض جانبی: اسهال , سردرد , سوء هاضمه , درد عضلات , سرفه
توجهات: تست های کبدی را انجام دهید. فضار خون بیمار را کنترل کنید. مهمترین علامت مسمومیت , سرگیجه و کاهش فشار خون است.
آموزش: دارو نباید به طور ناگهانی قطع شود. در صورت بروز حاملگی دارو را قطع کنید. در صورت مصرف دیورتیک ( دارو های ادرار آور) کاهش فشار خون بیشتر رخ می دهد.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
● دیازوکساید
(نام تجاری: HyPerstat)
گروه دارویی: مشتق تیازیدی
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: کپسول, قطره , تزریقی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: فضار خون بالای بیمار و فشار خون بعد از عمل جراحی
میزان مصرف: ۱ تا ۳ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم ( حداکثر ۱۵۰ میلی گرم)
موارد مانع: حساسیت شدید به گروه دیازوکساید , سولفونامید
عوارض جانبی: سردرد , کاهش فشار خون , هیپر گلیسمی گذرا, استفراغ , سر گیجه
توجهات: در اورژانس نوار قلب بیمار را تحت کنترل داشته باشید. سطح قند خون را اندازه بگیرید. هنگام تزریق نباید دارو از ورید خارج شود. وزن بیمار را اندازه گیری کنید.
آموزش: هنگام بلند شدن از وضعیت خوابیده آهسته این کار را انجام دهید.نیم ساعت پس از تزریق دراز بکشید.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی اتاق نگهداری شود.
● دیلتیازم
(نام تجاری: Cardizem)
گروه دارویی: بلوک کننده کلسیم
گروه درمانی: ضد آنژین , ضد فشار خون
شکل دارویی: تزریقی , قرص
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: آنژین مزمن قلبی , آریتمی قلبی, جلوگیری از سکته قلبی, میگرن
میزان مصرف: ۳۰ میلی گرم قرص ۴ بار در روز تا ۶۰ میلی گرم ۳ بار در روز
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی , بلوک کننده قلبی , کاهش فشار خون , حمله حاد قلبی
عوارض جانبی: خواب آلودگی , سردرد , تهوع , استفراغ , نارسایی قلبی, آریتمی , ضعف روانی , شب ادراری , خونریزی , سختی تنفس , کاهش اشتها
توجهات: فشار خون بیمار می بایست کنترل شود.
آموزش: دارو را قبل از غذا مصرف کنید.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
● انالاپریل
(نام تجاری: Vasotec)
گروه دارویی: مهار کننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص ۵ و ۲۰ میلی گرمی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: درمان فشار خون خفیف تا شدید , نارسایی احتقانی قلب و اختلال عملکرد کلیوی
میزان مصرف: در شروع ۵ میلی گرم یک بار در روز و سپس قابل تنظیم می باشد.
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی
عوارض جانبی: سردرد , ضایعات جلدی , تهوع , اسهال , خستگی , سرفه , مشکلات خونی
توجهات: تست های خونی باید به صورت منظم تکرار شود. آزمایشهای اسید اوریک یا گلوگز خون و سلول های خونی تغییر می یابد. علائم حیاتی بیمار باید کنترل شود.سرفه خشک از جمله عوارض دارو است.
آموزش: در صورت علائم آزار دهنده گلو درد و تب یا تورم لب به پزشک اطلاع داده شود.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
● فورسماید
(نام تجاری: Lasix)
گروه دارویی: دیورتیک
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص و تزریقی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: کنترل فشار خون , نارسایی مزمن کلیوی , سیروز کبدی , نارسایی احتقانی قلب
میزان مصرف: ۰٫۵ تا یک قرص روزانه استفاده شود. در ادم ریوی شدید به صورت وریدی با یک آمپول شروع و اثر آ« بررسی می شود.در فشار خون حداکثر میزان مصرف ۶۰۰ میلی گرم در روز است.
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی و افرادی که امکان ادرار کردن ندارند.( آنوری دارند)
عوارض جانبی: سردرد , سرگیجه , تاری دید , دل درد , اسهال , بی اشتهایی , اختلال الکترولیت ها , زردی , ضایعات پوستی , مشکلات خونی و نارسایی کبد
توجهات: این دارو ادرار آور سریع الاثر است.
آموزش: بیمار باید وزن شود. در صورت تهوع یا استفراغ شدید به پزشک اطلاع دهید.
شرایط نگهداری: دور از نور و در دمای اتاق نگهداری شود.
● گوانیتیدین
(نام تجاری: Ismelin)
گروه دارویی: بلوک کننده آدرنرژیک
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص و تزریقی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: فشار خون اولیه بالا و فشار خون ناشی از بیمار کلیوی و تنگی شریان کلیوی
میزان مصرف: یک قرص ( ۱۰ میلی گرمی ) روزانه
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی , نارسایی احتقانی قلب , بیمارن مبتلا به فئوکرومویستوما منع مصرف دارد.
عوارض جانبی:
اسهال , استفراغ , مشکلات چشمی , کاهش فشار خون , تورم اندام ها , علائم آسم , افزایش وزن , ضایعات پوستی
توجهات: این دارو با هالوپریدول , فتوتیازین و ضد افسردگی ها تداخل اثر دارد. استفاده از دیورتیک برای کاهش ادم عمومی تجویز می شود.
آموزش: در صورت بروز علائم بالا به پزشک اطاع دهید.
شرایط نگهداری: در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه نگهداری شود.
● هیدرالازین
(نام تجاری: Apresoline)
گروه دارویی: گشاد کننده عروق
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص و تزریقی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: فشار خون بالا , نارسایی احتقانی قلب , نارسایی شدید دریچه آئورت قلب
میزان مصرف: هر ۶ ساعت یک قرص ۱۰ میلی گرمی , این میزان قابل افزایش است ولی در نارسایی قلبی از ۴۰ تا ۳۰۰ میلی گرم ۲ تا ۴ بار در روز قابل افزایش است.
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی , بیماری عروق کرونر و رماتیسم دریچه میترال قلب
عوارض جانبی: تهوع , استفراغ , سردرد , درد عضلانی , کهیر , خارش , اشکال تنفسی , اختلالات خونی و درد مفاصل
توجهات: در صورت کاهش فشار خون شدید و سردی اندام ها به فکر مسمومیت دارویی باشید . نوع وریدی را به آهستگی تزریق کنید.
آموزش: قرص را با غذا میل کنید.به علت کاهش فشار خون بیمار نباید از حالت دراز کش به طور ناگهانی بایستد.
شرایط نگهداری: در دمای اتاق نگهداری شود.
● متیل دوپا
(نام تجاری: Dopamet)
گروه دارویی: آنتی آدرنرژنیک
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص ۲۵۰ میلی گرمی
مصرف در دوران حاملگی: گروه B
موارد مصرف: فشار خون , سندرم رینود
میزان مصرف: ۱ تا ۳ قرص روزانه مصرف شود.
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی , بیماران کبدی
عوارض جانبی: خواب آلودگی , اسهال , درد قلبی, زردی , درد عضله و مفصل
توجهات: فشار خون بیمار باید کنترل شود. آزمایشهای خونی بررسی شود.
آموزش: خشکی دهان با مصرف مایعات یا آدامس بر طرف می شود.ضعف و سرگیجه , اسهال یا یبوست علائم مسمومیت اند, به پزشک اطلاع دهید.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
نکته: در بیماری رینود به علت مشکل عروقی در انتهای ( دست و پا) در تماس با آب سرد یا هوای سرد تغییر رنگ اندام ایجاد می شود.
● مینوکسیدیل
(نام تجاری: Loniten)
گروه دارویی: ضد فشار خون
گروه درمانی: گشاد کننده عروق
شکل دارویی: قرص ۱۰ میلی گرمی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: فشار خون بالا اصلی ترین ضروریات درمان است.هر چند این دارو , داروی اصلی فشار خون معمولی نیست بلکه در موارد فشار خون مقاوم کارایی دارد و در ترکیب با داورها دیگر استفاده می شود.
میزان مصرف: با ۵ میلی گرم در روز شروع می شود و به تدریج افزایش می یابد.
موارد مانع: مینوکسیدیل برای افرادی که به آن حساسیت شدید دارند یا آنوریسم آئورت دارند برای مبتلایان به بیماری فئوکروموسیتوما منع مصرف دارد.
عوارض جانبی: افزایش تعداد ضربان قلب , ادم , پرمویی , تهوع , استفراغ , سردرد , خستگی و قاعدگی زود به زود
توجهات: علائم حیاتی بیمار را کنترل کنید. مینوکسیدیل اغلب به همراه ایندرال یا متیلدوپا مصرف می شود.
آموزش: قطع ناگهانی دارو می تواند خطرناک باشد.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
● نیفیدیپین
(نام تجاری: Adalate)
گروه دارویی: بلوک کننده کانال کلسیم
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: کپسول , قرص
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: در درمان فشار خون , ضد درد قلبی و درد ها
میزان مصرف: ۳۰ تا ۹۰ میلی گرم روزانه در فشار خون و در حملات حاد فشار خون ۱۰ میلی گرم به شکل زیر زبانی یا خوراکی ساتفاده می شود و تکرار آن هر ۴ تا ۶ ساعت
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی , سکته قلبی اخیر , نارسایی کبد وکلیه
عوارض جانبی: سردرد , تهوع , استفراغ , سرگیجه , کاهش فشار خون , سنکوپ , بی نظمی ریتم قلبی , خواب آلودگی , شب ادراری , سردرد
توجهات: فشار خون بیمار را کنترل کنید . هنگامی که در حمله حاد فشار خون از کپسول آن استفاده می شود ممکن است سنکوپ بروز کند . تغییرات قند خون احتمال دارد.
آموزش: سرگیجه , تپش قلب , تهوع و استفراغ شدید و فشار خون بالا و علائم مسمومیت است.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
● نیتروگلیسیرین
(نام تجاری: Nitrocontin)
گروه دارویی: نیترات ها
گروه درمانی: ضد درد قلبی , ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص , تزریقی , اسپری , پماد
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: در درمان و پیشگیری از درد های قلبی ( آنژین قلبی ) , در نارسایی مزمن قلب , آنفارکتوس حاد میوکارد, اسپاسم منتشر ریه , فشار خون حاملگی
میزان مصرف: میزان مصرف قرص :یک قرص زیر زبانی و تکرار آن ۵ دقیقه بعد ولی پماد آن ۲ تا ۳ بار در روز بر روی سینه مالیده شود.
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی , کاهش فشار خون , کم خونی شدید , بالا بودن فشار داخل مغزی
عوارض جانبی: سردرد , تهوع , بی قراری , خستگی , رنگ پریدگی , در پماد خارش و تاول جزء عوارض موضعی است.
توجهات: علائم حیاتی بیمار را کنترل کنید. در صورت تهوع , تعریق یا کاهش فشار خون به فکر مسمومیت دارویی باشید.
آموزش: قرص نیتروگلیسیرین را با معده خالی مصرف کنید.از قطع ناگهانی دارو پرهیز کنید.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
● پرازوسین
(نام تجاری: Minipess)
گروه دارویی: بلوک کننده گیرنده آلفا
گروه درمانی: گشاد کننده عروق, ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: فشار خون خفیف تا متوسط
میزان مصرف: ۱ تا ۲ میلی گرم ۲ تا ۳ بار در روز
موارد مانع: حساسیت شدید دارویی
عوارض جانبی: خشکی دهان , اسهال , درد شکم , خونریزی از بینی , درد عضله و استخوان, تاری دید, ضعف و خواب آلودگی
توجهات: علائم حیاتی بیمار کنترل شود.احتمال سنکوپ در میزان بالای دارو شایع است.
آموزش: بدون اجازه پزشک دارو به طور ناگهانی قطع نشود.بار اول دارو در سب میل شود. خشکی دهان جزء عوارض شایع است آدامس یا آب نبات استفاده کنید.
شرایط نگهداری: در دمای معمولی نگهداری شود.
● وراپامیل
(نام تجاری: Isoptin)
گروه دارویی: دی فنیل آلکیل آمین
گروه درمانی: ضد فشار خون
شکل دارویی: قرص و نوع تزریقی
مصرف در دوران حاملگی: گروه C
موارد مصرف: درد قلبی, فشار خون , بی نظمی قلبی ( به ویژه آریتمی PAT)
میزان مصرف: بستگی به نوع آریتمی قلبی دارد.
موارد مانع: مشکلات هدایتی قلب ( بلوک درجه ۲ یا ۳)
عوارض جانبی: تپش قلب , سرگیجه , اختلال خواب , اختلال دید , دماتیک ( ضایعات پوستی) , دل درد, خشکی دهان , درد عضلانی و اشکالات تنفسی
توجهات: کنترل علائم حیاتب ضروری است. نوار قلبی باید گرفته شود.
آموزش: در صورت تنگی نفس به پزشک اطلاع دهید. دارو را همراه غذا میل کنید.
شرایط نگهداری: در دمای اتاق نگهداری شود.
نکته: عارضه (PAT ) یک بی نظمی قلبی است که به علت افزایش تعدا ضربان قلب بروز می کند و این دارو در مراکز درمانی بسیار موثر است.