تبیان، دستیار زندگی

---

سیستم دفاع طبیعی بدن یكی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین دستگاه‌های مجهز و خودكار پررمز و راز خلقت است.

با این وجود کار‌هایی هستند که با انجام آنها می‌توانید به پزشک در رسیدن به تشخیص کمک کنید. به یک پزشک عمومی مراجعه کنید و سعی کنید مشکلات و علایم خود را درست و کامل توضیح دهید. دکتر کال می‌گوید: <گاهی فقط به دلیل ساده‌ای مثل گوش ندادن پزشک به حرف‌های بیمار، اختلالات خود ایمنی نادیده گرفته می‌شوند.> بیماران معمولا با جملات مبهمی مثل <احساس خستگی می‌کنم> حرف می‌زنند، در حالی‌که دکتر کال می‌گوید: <این خستگی را با زمان و مقدار بیان کنید.> مثلا بگویید: ۶ < ماه پیش من می‌توانستم روزی ۲ کیلو‌متر بدوم اما حالا فقط می‌توانم به سختی خودم را از رختخواب بیرون بکشم.> حتما به سبک زندگی و میزان استرستان در این اواخر توجه کنید چرا که شاید تغییر آنها باعث مشکلات‌تان شده است. اگر یکی از اعضای خانواده‌تان یک بیماری خود ایمنی دارد، حتما این مطلب را به دکتر بگویید. در ضمن گاهی ممکن است مراجعه به متخصصان دیگر رشته‌ها، شما را از رسیدن به تشخیص دور کند. مثلا شخصی که آرتریت روماتوئید دارد و از درد مفاصل شاکی است باید به یک روماتولوژیست مراجعه کند، مراجعه به نورولوژیست ممکن است سبب شک به ام.‌اس شود.

● غول‌های خودایمنی
بیماری‌های زیر،‌ شایع‌ترین بیماری‌های خودایمنی هستند.
▪ ام.‌اس:
این بیماری به غلاف پوشاننده رشته‌های عصبی بدن آسیب می‌زند و علایم آن
ـ ضعف عضلانی
ـ دشواری در راه رفتن
ـ احساس کرختی یا سوزن‌ سوزن شدن بدن
ـ تاری دید
ـ خستگی
ـ فراموشی
▪ لوپوس:
این بیماری به بافت همبند آسیب می‌رساند. این آسیب می‌تواند در هر یک از اعضای مختلف بدن مانند قلب، مغز، کلیه‌ها، ریه‌ یا پوست دیده شود. علایم لوپوس عبارتنداز:
ـ تب
ـ درد مفاصل
ـ خستگی
ـ حساسیت به نور
ـ قرمزی پوست گونه‌ها و بینی که شبیه پروانه‌ای با بال‌های باز است و به <علامت پروانه‌ای> مشهور است. اغلب مبتلایان به این بیماری خانم هستند و تنها در ایالات متحده ۱/۵ میلیون نفر به بیماری لوپوس مبتلا‌ هستند.
▪ ‌آرتریت روماتوئید:
در این بیماری کیسه مایعی که دور مفاصل بدن را به طور طبیعی گرفته‌ است، تحلیل می‌رود و سبب علایمی چون
ـ حساسیت
ـ تورم در مفاصل‌
ـ تب
ـ خستگی
ـ کسالت
▪ نشانگان شوگرن:
در این بیماری غدد اشکی و بزاقی درگیر می‌شوند و علایمی چون
ـ خشکی چشم و دهان،‌ پوست و ناحیه تناسلی
ـ خستگی
ـ درد مفاصل
▪ ‌بیماری گریوز:
این اختلال سبب تولید بیش از حد، هورمون غده تیروئید می‌شود و علایم آن
ـ کاهش وزن
ـ عصبی بودن
ـ بیرون زدگی چشم‌ها
▪ بیماری هاشیموتو:
در این بیماری که تنها در ایالات متحده ۱۴ میلیون نفر به آن مبتلا هستند، غده تیروئید تقریبا هیچ هورمونی ترشح نمی‌کند و علایم آن عبارتند از:
ـ بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
ـ افزایش وزن
ـ خستگی
ـ کم شدن تحمل نسبت به سرما.
●

زندگی با یک بیماری خودایمنی
دکتر رابرت لاهیتا، استاد دانشکده پزشکی نیویورک و نویسنده کتاب‌ <زنان و بیماری خودایمنی> می‌گوید: <اکثر کسانی که بیماری خود ایمنی دارند‌، به دلیل بیماری ناتوان نخواهند شد و از آن فوت نخواهند کرد. در حقیقت، آنها زندگی نسبتا طولا‌نی خواهند داشت و ما این امر را مدیون پیشرفت‌های جدیدی هستیم که ما را با این بیماری‌ها و داروهای درمانگر آنها آشنا کرده است. پژوهش‌های دانشمندان این خبر خوب را تایید می‌کند. مثلا پزشکان مایوکلینیک در مینه‌سوتا با بررسی ۱۶۲ بیمار مبتلا به ام.‌اس و پیگیری آنها به مدت ده سال دریافتند که در ۷۰ درصد آنها در طی این۱۰ سال، بیماری بدتر نشده و تنها اندکی از این افراد از بدتر شدن علایم بیماری شکایت داشتند. علاوه بر این، دکتر لاهیتا ابراز امیدواری می‌کند که علم پزشکی بتواند در عرض ۵ تا ۱۰ سال آینده برای برخی از بیماری‌های خودایمنی درمان کامل پیدا کند.
● خبرهای داغ از بیماری‌های خودایمنی

پرتقال بخورید! یک پژوهش در اروپا نشان داده است که مصرف روزانه ۹۵ میلی‌گرم ویتامین c احتمال ابتلا به آرتریت روماتوئید را سه برابر کسانی که روزی تنها ۶۵ میلی‌گرم از این ویتامین مصرف می‌کنند، کاهش می‌دهد. توصیه دیگران این است که ویتامین d کافی دریافت کنید. پزشکان دانشگاه‌ها روارد در گزارشی اعلام کرده‌اند زنانی که روزانه بیشترین مقدار ویتامین d را دریافت می‌کنند،‌ ۲۳ درصد کمتر از بقیه به ام.‌اس مبتلا می‌شوند. این ویتامین در غذاها و مکمل‌های غذایی موجود است و برای دریافت مقدار کافی از آن برای پیشگیری از ام.‌اس، تنها یک قرص مولتی‌ویتامین در روز کفایت می‌کند. نکته دیگر اینکه سیگار نکشید. بر مبنای چند مطالعه انجام شده، کسانی که هرگز اهل دود نبوده‌اند، کمتر در معرض خطر ابتلا به ام.‌اس قرار دارند. پژوهش دیگری هم نشان می‌دهد که سیگار کشیدن علایم بیماری آرتریت روماتوئید را بدتر می‌کند.تحقیقات نشان داده است، اسید‌های چرب امگا ۳، التهاب را که یکی از اصلی‌ترین مشکلات در بیماری‌های خودایمنی است، کاهش می‌دهد. در یک تحقیق مشخص شد، زنانی که در هفته ۲ وعده ماهی مصرف می‌کردند، ۴۳ درصد کمتر از کسانی که یک وعده در هفته ماهی می‌خوردند، در خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید بودند. و توصیه آخر اینکه به کودکتان شیر مادر بدهید! یک پژوهش از دانشگاه‌ هاروارد حاکی از این است که اگر خانمی در طول عمرش بین ۴ تا ۱۱ ماه به کودک خود شیر داده باشد، ۱۰ درصد کمتر در معرض خطر بیماری آرتریت روماتوئید است

سیستم ایمنی بدن تحت تاثیر چربی های رژطم غذایی قرار دارد زیرا چربی ها پیش ساز موادی هستند که در سیستم ایمنی بدن نقش دارند . ساخت این مواد با مصرف آنتی اکسیدانهای مواد غذایی مانند ویتامین های C,E , و همچنین املاحی نظیر سلینیوم و مس افزایش می یابد .با بالا رفتن سن ، تعدا سلولهای ایمنی در بدن کاهش می یابد . تخلیه ذخایر ویتامین B۶ در سالمندان سالم یکی از دلایل کاهش تولید موادی است که در ایمنی بدن نقش دارند بطور کلی سوتغذیه پروتئین _انرژی ، کمبود روی و ویتامین B۶و در یافت ناکافی آنتی اکسیدانها همگی شرایطی هستند که سلامتی فرد سالمند را در معرض خطر قرار می دهند و محققان معتقدند مصرف مکملهای مولتی ویتامین و املاح در سالمندان منجر به بهبود وضعیت ایمنی سالمندان و کاهش ابتلا به عفونت می گردد .
● مهمترین اهداف برنامه ریزی غذایی برای سالمندان مبتلا به دیابت عبارتند از:
▪ سایر مشکلات شایع
ـ دیابت( بیماری قند ) :
رعایت یک برنامه غذایی صحیح می تواند سلامت و طول عمر همراه با نشاط را برای سالمندان مبتلا به دیابت تضمین نماید .
برنامه غذایی باید به گونه ای تنظژم شود که حدود ۵۰ تا ۶۰ در صد از انرژی مورد نیاز از کربوهیدراتها ، ۱۵ تا ۲۰ در صد از پروتئین ها و ۲۰ تا۲۵ در صد از طریق چربی ها تامین شود . مصرف قند ها ی ساده مانند قند و شکر باید محدود باشد .افزایش وزن بدن با افزایش خطر پیشروی دیابت همراه است.
ـ آب مروارید :
یکی از بیماریهای شایع مرتبط با تغذیه در دوران سالمندی آب مروارید است . آب مروارید ضخیم شدن عدسی چشم بعلت افزایش سن می باشد منجر به اختلال در بینایی می شود و در صورتی که این ضخامت از طریق جراحی برداشته نشود منجر به کوری خواهد شد . آب مروارید حتی در افرادی مه تغذیه خوبی دارندنیز بعلت قرار گیری در معرض اشعه ماورای بنفش خورشید (Uv ) جراحات عفونت های ویروسی ، مواد سمی و اختلالات ژنتیک روی می دهد اما در بسیاری از موارد آب مروارید به علت افزایَ سن ایجاد می شود .
استفاده از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان ها ( ویتامین C,Eو بتاکاروتن ) ممکن است در کاهش احتمال بروز آب مروارید تاثیر داشته باشد.
مطالعات وجود یک ارتباط معکوس بین شیوع آب مروارید و مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C,E و کاروتنوئیدها را نشان می دهد . طی مطالعه نشان داده شده است افرادی که مبتلا به آب مروارید نشده اند در مقایسه با کسانی که آب مروارید داشتند مکمل های ویتامین C,E را بطور قابل ملاحظه ای بیشتر مصرف کرده بودند .
براساس مباحث ارائه شده بنظر میرسد وضعیت تغذیه ای می تواند اثر حفاظتی در مقابل بیماریهایی که با سالمکندی همراه است داشته باشد و برخلاف تصور عموم تغذیه در سالهای اولیه عمر نقش عمده ای در پیشگیری از تغییراتی که متعاقب زمان و با بالا رفتن سن در بدن ایجاد می شود دارد .

محققان سوییسی دریافتند، خواب آلودگی ناگهانی كه سرآغاز بسیاری از از بیماری‌هاست، زمانی روی می‌دهد كه سیستم ایمنی در كار "ساعت بدن" مداخله می‌كند.

به گزارش شین‌هوا، سیتوكین ‪-TNF‬آلفا سیستم ایمنی موجب خستگی همراه با برخی عفونت‌ها و بیماری‌های خودایمن می‌شود.

چرخه خواب نیز مانند دیگر چرخه‌های بدن بوسیله ساعت شبانه‌روزی بدن كنترل می‌شود.

به دنبال تحقیقات پیشین كه نشان داده بود سیتوكین ‪ TNF‬آلفا موجب خواب آلودگی می‌شود، "جوناتا كاوادینی" و همكارانش از بیمارستان دانشگاه زوریخ تصمیم گرفتند تاثیرات ‪ TNF‬آلفا را روی ژنهای دخیل در تنظیم چرخه‌های ساعت شبانه‌روزی بدن مورد بررسی قرار دهند.

در سلول‌ها، سیتوكین بیان چندین ژن مربوط به ساعت بدن را متوقف كرد و این تاثیر در موش‌هایی كه به آنها ‪-TNF‬آلفا داده شد و دوره‌های استراحت بیشتری در فواصل فعالیتشان داشتند، دو برابر بود.

تحقیقات بیشتر نشان داد كه ‪ TNF‬آلفا فقط ژنهای مربوط به ساعت بدن را متوقف می‌كند كه عنصر خاصی موسوم به "‪ "E-box‬داشته باشد.

در حالی كه هنوز مشخص نشده است آیا افزایش زمان استراحت، سازوكارهای دفاعی بدن را تقویت می‌كند یا خیر، اما محققان خاطرنشان می‌كنند كه خستگی، كیفیت زندگی را در بسیاری از بیماری‌های خودایمن كاهش می‌دهد.

نتایج این تحقیق در مجموعه مقالات فرهنگستان ملی علوم آمریكا به چاپ رسیده است.

بعد از تحقیقات 20 ساله گروهی از پژوهشگران ایمونولوژی و هماتولوژی بیمارستان نکر پاریس، پژوهشگران موسسه انسرم در مجله New england journal of medicine مقاله‌ای به چاپ رساندند که نشان می‌دهد از میان 9 کودک مبتلا به نقص ایمنی در فرانسه که تحت درمان تزریق ژن بین سال‌های 1999 تا 2002 قرار گرفتند، حال 8 نفر خوب است و بهبود کامل پیدا کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه این کودکان که مجبور بودند تا زمانی که اهداکننده مغز استخوان پیدا شود، درون اتاق‌های استریل مخصوص زندگی می‌کنند، حالا می‌‌توانند در کنار خانواده زندگی کاملا نرمالی را تجربه کنند. در حقیقت کودکان مبتلا به نقص سیستم ایمنی هنگام تولد به دلیل نداشتن لمفوسیت‌های T سیستم ایمنی نداشته و ممکن است به عفونت‌های سختی مبتلا شوند. در صورتی که اهداکننده مغز استخوان پیدا شود در 80 درصد موارد بهبود می‌یابند اما اگر بدن نوزاد پیوند را نپذیرد احتمال موفقیت 30 تا 50 درصد است. دلیل ابتلا به این بیماری فقدان ژن مشخصی روی کروموزوم x است. محققان در سال 1990 تصمیم گرفتند این ژن را به درون سلول‌های بنیادی مغز استخوان تزریق کنند و بعد از انجام یک سری آزمایش روی موش‌ها نهایتا این مساله روی یک نوزاد یک ماهه که اهداکننده‌ای نداشت در سال 1999 آزمایش شد و موفقیت‌آمیزم بود و بعد از 2 ماه سیستم ایمنی کودک فعالیت خود را آغاز کرد تا سال 2002، 10 کودک مورد آزمایش قرار گرفتند که متاسفانه 2 کودک در اثر ابتلا به لوسمی فوت کردند. در حال حاضر برای آنکه این نوع درمان از حالت آزمایشی خارج شود محققان انگلیسی و بوستنی هم دست به انجام آزمایشاتی یکسان زده‌اند تا نتایج مورد بررسی قرار گیرد.

بر اساس تحقیقات انجام شده، احساس نا امنی و بی‌اعتمادی در روابط‌ ‌نزدیك با دیگران ممكن است باعث ضعف سیستم ایمنی شود. محققان ایتالیایی با مطالعه بر روی 61 زن سالم به این نتیجه رسیدند، زنانی‌ ‌كه در روابط نزدیك و واقعی مشكل دارند، علائمی از عملكرد ایمنی ضعیف‌تر را نشان می‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهد استرس مزمن می‌تواند باعث‌ ‌كاهش ایمنی بدن شود و میزان این تاثیر كه ممكن است بستگی به چگونگی درك و واكنش فرد به‌ ‌این اضطراب داشته باشد، بر روی عملكرد ایمنی بدن موثر است. احساس نا‌امنی در دوستی بر قابلیت افراد در تنظیم‌ ‌احساساتشان، از جمله اینكه چطور اضطراب را درك كرده و با آن رفتار‌ ‌كنند، تاثیر می‌گذارد.

دكتر سیدعلی مرعشی، دكترای بهداشت جامعه (n.p.h) در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس بهداشت و درمان ایسنا، درباره تاثیر محیط فیزیكی بیمارستان در تسریع بهبود بیماران اظهار داشت: اگر بپذیریم كه وضعیت فیزیكی محیط بر روحیه بیمار مؤثر است می‌توان قائل به این امر نیز شد كه بیمارستانهای خصوصی توجه بیشتری به محیط فیزیكی و اثربخشی بهتری در بهبود بیماری دارند و چنین محیطی بر سیستم ایمنی و سلامت عمومی فرد نیز مؤثر است.

وی با اشاره به این كه پایبندی مذهبی نیز از دیگر عوامل مؤثر در بهبود بیماری است، افزود: محیط فیزیكی بیمارستان از قبیل نظافت (بهداشت) زیبایی، مبلمان، رنگ محیط و معماری بخشی از عوامل بسیار مهم و مؤثر در روحیه بیمار است.

به گفته وی همچنین عواطف مثبت باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شود.

وی یادآور شد: یكی از مكانیسم‌های شناخته شده، ارتباط آناتومیك سیستم عصبی با سیستم ایمنی است؛ بنابراین اگر روحیه یا وضعیت روانی بیمار به تبع تاثیرپذیری محیط فیزیكی بهبودی حاصل كند، به دنبال آن عاقبت بیماری بهتر خواهد شد.

دكتر مرعشی تصریح كرد: انتقال پیام‌های عاطفی مثبت و منفی از طریق سیستم عصبی و ماده‌ی ترشحی نور و پپتید، از مغز و سایر ارگانها به سیستم ایمنی امكان‌پذیر است.

به گفته‌ی وی ارتباط افسردگی و اضطراب با سرطان بخوبی شناخته شده و تحقیقات آماری متعددی شیوع سرطان را در افرادی كه عمیقا افسرده هستند، بالاتر گزارش كرده است.

وی با اشاره به این كه میزان ابتلاء به آرتریت روماتوئید در افراد عصبانی بیشتر است، افزود: علم روانشناسی نیز تاثیر نامطلوب رنگهای تند و گرم نظیر رنگ قرمز را بر وضعیت عاطفی ثابت كرده و برعكس اثر آرامش بخش رنگهای سرد نظیر سبز و آبی نیز به اثبات رسیده است، بنابراین استفاده از رنگهای مناسب توسط پرسنل بیمارستانی تاثیر بسیاری در تقویت روحیه‌ و به دنبال آن سیستم ایمنی فرد دارد.

دكتر مرعشی در پایان خاطرنشان كرد: از آن جا كه هنوز به مسائل ظاهرا اساسی‌تر توجه نمی‌شود؛ تاثیرگذاری عوامل فیزیكی موجود در محیط بیمارستانی بر بهبود بیماری با توجه كمتری روبه‌رو هستند.

بیماریهای اتوایمیون بیماریهایی هستند بر سیستم های مختلف بدن اثر می گذارند و موجب تخریب آن می شوندویاحتی ممکن است اثر بر بافت بدن داشته باشند.بیش از 80 بیماری مزمن در این گروه قرار می گیرند مانند بیماری لوپوس،بیماری ms و تیپ1 دیابت. طبق گزارشات انجمن بیماریهای اتوایمیون آمریکا ،حدود 75% بیماریهای اتوایمیون در زنان دیده می شود.و اختلالات ناشی از بیماریهای اتوایمیون،چهارمین دلیل ناتوانی زنان در آمریکا می باشد. به وجود آمدن این بیماریها دلیل مشخصی ندارد .ممکن است به دلایل ژنتیکی ،هورمونی یا عوامل محیطی باشد.از آنجا که دلیل مشخصی وجود ندارد تعیین ریسک فاکتورها مشکل می باشد.علائم در این بیماریها علائم ویژه ای نمی باشد. اگر فردی در درونش احساس مشکل کند باید به سلامتی خود اهمیت داده و به دکتر مراجعه کند. حتی این احتمال وجود دارد که برای تشخیص بیماری مجبور شده به چندین دکتر مراجعه کرده تا بیماری تشخیص داده شود. توارث بیماریهای اتوایمیون به طور كلی بسیار پیچیده است و علت آن بیش از هر چیز وجود تعداد زیادی از ژن‌های مستعدكننده و فاكتورهای تاثیرگذار محیطی است .
در مورد اهدای خون هم ، اهدای خون در همه بیماریهای سیستم ایمنی ممنوع است . این منع اهدای خون می تواند ناشی از وجود اتوآنتی بادی هایی باشد که در خون این گونه بیماران وجود دارد . اهدای خون برای خود فرد مشکلی ایجاد نمی کند ، بلکه اهدای آن برای استفاده بیماران دیگر ممنوع است .