تبیان، دستیار زندگی

یکی از مسائل و مشکلات بغرنج جوامع امروز که توجه بسیاری از روان شناسان، جامعه شناسان و حقوقدانان را به خود جلب کرده است مساله رواج بزهکاری در بین نوجوانان و جوانان است. بزهکاری از نظر حقوقی به اعمالی گفته می شود که بر خلاف قوانین، مقررات و هنجارهای اجتماعی از سوی جوانان زیر ۱۸ سال صورت می گیرد. اعمالی مثل غیبت از مدرسه، دروغگویی های مکرر، فرار از خانه، ولگردی، گدایی، ایجاد حریق، تخریب، رانندگی بدون گواهینامه، سرقت، حمل مواد مخدر، زیر پا گذاشتن حقوق دیگران، انحرافات جنسی و... در زمره اعمال بزهکارانه رایج در بین جوانان است(فرجاد، ۱۳۸۳).

بدیهی است اگر کودکی مرتکب چنین خطاها و اشتباهاتی شود، به دلیل آنکه معیارها، ارزش ها و رفتارهای اجتماعی مقبول و شایسته را نمی داند، قابل اغماض و بخشیدن است؛ ولی وظیفه والدین، مربیان و مراقبان نزدیک کودک است که با مشاهده چنین رفتارهایی که دال بر ناسازگاری، انحراف و کجروی اوست، هوشیار باشند و اشتباهش را به او گوشزد کنند. آموزش هنجارهای اجتماعی، ارزش های اخلاقی و رفتارهای شایسته، کودکان را نسبت به شیوه های تعاملات اجتماعی شان آگاه می کند.

انواع بزهکاری

بزهکاری از نظر اجتماعی به سه دسته تقسیم می شود:
1-بزهکاری بر علیه جامعه و اشخاص: از قبیل ضرب و شتم، قتل و تجاوز به عنف
2-بزهکاری بر علیه دارایی و مالکیت افراد: از قبیل دزدی و جعل اسناد
3-بزهکاری بر علیه نظم عمومی: از قبیل خرید و فروش مواد مخدر، انحرافات جنسی

امروز مسئله بزهكاری نوجوانان و جوانان به صورت یكی از حادترین مسائل اجتماعی جوامع مختلف درآمده است .بزهکاری پدیده یی طبیعی و ذاتی نیست و هیچ نوجوان و جوان بزهکاری، از هنگام تولد مجرم به دنیا نمی آمدند.

شاید مهمترین عامل بزهکاری کودکان و نوجوانان، فقر، بیکاری، تنگدستی، فشار مالی، عدم دسترسی به امکانات اولیه زندگی (خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت و...) و مشکلات مالی خانواده باشد که آنها را به نوعی به سوی انحرافات و کجروی های گوناگون از قبیل دزدی، فحشا، اعتیاد، خشونت های شدید و حضور در محیط های ناسالم اجتماعی می کشاند.

فقر، امکان تحصیل، آموزش و کار مناسب را از جوانان می گیرد و موجب پریشانی خانواده های بی بضاعت می شود. جرم- بزهكاری- جوانان

بزه‌، اولین‌ پدیده‌ای‌ بود كه‌ با تجمع‌ افراد به‌ دور یكدیگر و شكل‌ گرفتن‌ جامعه‌، تظاهر پیدا كرد، زیرا گردهم‌ آمدن‌ افراد موجب‌ سرپیچی‌ از برخوردهای‌ گوناگونی‌ بین‌ آنها گردید و به‌ همین‌ دلیل‌ دستورات‌ و مقرراتی‌ پدید آمد تا قدری‌ آزادی‌ افراد را به‌ سود جامعه‌ مقید گرداند و حدود هر یك‌ از افراد جامعه‌ مشخص‌ گردد بررسی‌های‌ جرم‌ شناسی‌ نشان‌ می‌دهد كه‌ هر معلولی‌، علتی‌ داردو هیچ‌ چیز بر خودی‌ خود به‌ وجود نمی‌آید.

بنابراین‌ هر جرمی‌ هم‌ دارای‌ علل‌ سازنده‌ای‌ است‌ كه‌ بر روی‌ فرد اثر می‌گذارد و او را بسوی‌ ناسازگاری‌ و نابهنجاری‌ سوق‌ می‌دهد.

بزهكاری‌ اصولاً از مجموعه‌ای‌ از جرائمی‌ به‌ وجود می‌آید كه‌ در یك‌ زمان‌ و مكان‌ معین‌ به‌ وقوع‌ می‌پیوندد و به‌ همین‌ جهت‌ زمانی‌ كه‌ مورد بررسی‌ قرار می‌گیرند، در حقیقت‌ كلیه‌ پدیده‌های‌ اقتصادی‌ فرهنگی‌، بهداشتی‌، سیاسی‌، مذهبی‌، خانوادگی‌ و... یك‌ جامعه‌ عمیقاً مورد مطالعه‌ واقع‌ می‌شوند .

بحث جرم وبزهكاری جوانان یكی از موضوعاتی است، كه همه ساله هزاران محقق دانشمند جامعه شناسی درسراسر جهان پیرامون آن قلم فرسایی نموده و چون جرم در بین جوامع مختلف و گروه های سنی مختلف متفاوت است .

علت انتخاب من از این موضوع این بود كه مدتی است تا روزنامه را ورق می زنیم و حوادث را می خوانیم اکثر جرایم اتفاق افتاده توسط افراد کم سن و سال و نوجوان یا جوان می باشد.

یا اینکه چرا جوانان در دام بلا بیشتر گرفتار شده و یا در دست قانون اسیر می شوند و یا احیانا مورد تنفر و انزجار جامعه قرار می گیرند. اهداف

هدف از انتخاب این موضوع اینست، كه جرائم در میان جوانان رایج و شایع است ،بنابراین سرمایه گذاری عظیمی را دراین زمینه جهت برنامه ریزی بهترمی طلبد واز آنجائیكه جوانان جز طبقه ی فعال و نیروی بسیار با اهمیت جامعه می باشند، هر چه بیشتر به آن توجه شود شكوفایی رشد همه جانبه اقتصادی و استعداد های علمی جامعه بیشتر بارور خواهد شد درعین حال انجام این كار پر زحمت نخواهد بود.

فرضیه 1-اكثر كسانی كه در دام جرم و بزهكاری گرفتار می شوند دارای سطح درآمد خانوادگی پایین می باشند. 2- اكثر كسانی كه دارای مدرك علمی پایین تر از سطح متوسطه می باشند زودتر منحرف می شوند. 3- اكثر خانواده هایی كه دارای فرزندانی بیشتر می باشند عملا در كنترل فرزندان نا موفق تر می باشند. جرم

به مجموعه رفتار و كردار های آدمی و اعمال او گفته می شود. كه مخالف هنجار های قانونی موجود در جامعه می باشد و سرپیچی از این هنجار ها مجازات قانونی به همراه دارد. بزهكاری

مجموعه جرائمی كه در زمان و مكان معین بوقوع می پیوندد در این رابطه نظریه دانشمند شهیر بلژیكی اولین كسی است كه با بررسی آمار مختلف ، اثرات عوامل طبیعی و اجتماعی را مورد تحقیق قرار داده و اعتقاد دارد كه بزهكاری پدیده ای است كه بدون توجه به بزهكاری می توان آن را مورد مطالعه قرار داد وهمچنین به عقیده او از ازدیاد و یا تقلیل جرائم و تغییرات احتمالی انواع بزه ها و لحاظ زمان و مكان ،با توجه به عواملی اجتماعی،اقتصادی،سیاسی و مذهبی بررسی كرد. جوانان

در این بحث جوانان به گروه ها بین 25-17سال گفته می شود، واین گروه سنی اصولا در هنجارهایی را مبنای رفتار قرار می دهد كه نقطه مقابل هنجار اجتماعی هست .

امروز مساله بزهكاری نوجوانان و جوانان به صورت یكی از حادترین مسائل اجتماعی جوامع مختلف درآمده است. پیدایش جوامع و ارتكاب جرم از آغاز با یكدیگر همراه بوده اند،زیرا از روزی كه افراد دور هم جمع شده و تشكیل جامعه داده اند جرم نیز با آنان همراه شده و گسترش یافته است.

 رسوخ بزهكاری در میان نوجوانان و جوانان كه سازندگان اجتماع فردا هستند و ریشه دار شدن آن موجب بیم و نگرانی بیشتری شده است.اجتماعی را نمی توان یافت كه در آن جرم وجود نداشته باشد، «لاكاساین» می گوید: «بزهكاری یك میكروب اجتماعی است، این میكروب در محیطی كه آمادگی پروراندن تبهكار نداشته باشد بروز نكرده و جرمی اتفاق نمی افتد.

به طور خلاصه برداشت دورکیم از مفهوم آنومی (غیرقانونی و بی هنجاری) بدین گونه است:

۱ – نوعی نابسامانی فردی در نتیجه نبود قانون و دستورالعمل رفتار

۲ – وضعیت اجتماعی که در آن قواعد رفتار اجتماعی با یکدیگر در ستیز بوده و فرد برای انطباق با آنها دچار پریشانی است.

۳- وضعیت اجتماعی که در آن موارد محدودی قواعد اجتماعی وجود دارد.

هیرشی بزهکاری را بی اهمیتی و بی اعتنایی به قید و بندهای اجتماعی مطرح کرده و این قیود را در چهار مفهوم کلی خلاصه می کند:

۱- وابستگی:

حساسیتی است که شخص نسبت به عقاید دیگران درباره خود نشان می دهد وابستگی در حقیقت نوعی قید و بند اخلاقی است که فرد را ملزم به رعایت معیارهای اجتماعی می کند. مانند وابستگی فرزندان به والدین، اقوام نزدیک، دوستان.

۲- تعهد:

میزان مخاطره ای است که فرد در تخلف از رفتارهای قرارداد اجتماعی می کند. بدین معنا فردی که خود را به قیود اجتماعی متعهد می داند از قبول این مخاطرات پرهیز می کند. مانند تعهد به پیروی از دستورات مذهبی یا حفظ شئون خانوادگی ملی.

۳- درگیر بودن:

میزان مشغول بودن فرد به فعالیت های گوناگون است که باعث می شود برای کار خلاف وقت نداشته باشد، مثل درگیر بودن در کار، ورزش، درس.

۴- باورها:

میزان اعتباری است که فرد برای معیارهای قراردادی اجتماعی قایل است و باعث می شود در حالی که می تواند طبق میل خود از آنها تخلف کند، پای بند به آنها باقی بماند، مانند باور به نیکوکاری، باور به حسن شهرت در بین خانواده و همالان، باور به محرمات.

هیرشی معتقد است که افراد بزهکار قادر به ایجاد وابستگی معقول و منطقی با سایرین نیستند. از این رو رابطه بین اعمال بزهکارانه و داشتن رفقای بزهکار رابطه ای ظاهری است.

بر طبق نظریه هیرشی در حال حاضر سه دیدگاه اساسی بر جریان مطالعه جامعه شناسی کجرو تسلط دارد:

- نظریه های انگیزشی:

انحرافات اجتماعی را نتیجه شرایطی می داند که مانع بر آورده شدن خواست های مشروع افراد است.

- نظریه کنترل:

براساس این نظریه، افراد آزادانه دست به جرم و کجروی می زنند.

- نظریه انحرافات اجتماعی:

فرد کجرو از هنجارهایی پیروی می کند که جامعه بزرگتر و قوی تر آن را نمی پذیرد.

نظریه پیوند افتراقی:

بنابراین نظریه، نزدیکان و همسالانی که بزهکار باشند تأثیر زیادی بر تشکیل و تقویت نگرشی بزهکاری می گذارد و فرد را به سوی بزهکاری سوق می دهند. نظریه پیوند افتراقی محتوای اجتماعی بزهکاری را در نظر دارد و فرد بزهکار را در جایگاه اجتماعی او از حیث رابطه اش با خانواده، محله، رفقا و مصاحبان در نظر می گیرد.

پیوستن به بزهکاران یا جدا شدن از غیر بزهکاران (پیوند افتراقی) به فراگیری مطالبی می انجامد که موافق تخلف از قوانین است. مکرر و قالبی بودن مطالب تشویقی در باره بزهکاری و قانون شکنی در قیاس با فرا گرفته های ضد بزهکاری منجر به پذیرش بزهکاری می شود. همچنین می توان گفت که روش های خنثی سازی فرد و بی اعتنا ساختن او نسبت به قوانین و معتقدات سنتی جوامع که با شنیدن مطالبی بر ضد قوانین و مشاهده مکرر بزهکاری همراه است و نیز تحت تأثیر توجیه بزهکاران در باره بزهکاری قرار گرفتن و پذیرفتن مطالبی چون «کارهایی که مردم بزه می دانند، به کسی آسیبی نمی رساند» و «نیروهای انتظامی به همه بدگمان اند» راه را برای بزهکاری کسانی که با این قبیل بزهکاران پیوند اجتماعی می یابند، یعنی فرزندان، اقوام و دوستان آنها یا کسانی که با آنها در یک ساختمان یا یک محله زندگی می کنند، یا بر اثر کسب و کار و تحصیل با آنها تماس پیدا می کنند، هموار می کند.

چنان که دیدیم، نظریه کنترل اجتماعی با تکیه بر نیروهای درونی فرد و به اصطلاح با تمرکز بر «حضور روانی» افراد صاحب نفوذ بر ذهن و نوجوان به تبیین و چگونگی جلوگیری از بزهکاری می پردازد، اما از تأثیر نیروهای منفی محیط بیرون غافل می ماند. در عوض نظریه پیوند افتراقی با توجه انحصاری به نیروهای بیرونی از تأثیر حفاظتی نیروهای درونی غفلت می کنند.

سایت خانواده ایرانی
فردوس خبر: ذوقی، برگرفته از خراسان

پایگاه خبری پلیس