تبیان، دستیار زندگی

خمیازه کشیدن: روشی برای تمرین مغز


قبل از خواندن این پست اول یک خمیازه مفصل (همان دهان دره) بکشید تا مغزتان باز شود! می‌توانید به این حرف بخندید که خنده هم روش مفیدی برای استراحت مغز است. شاید برایتان جالب باشد بدانید که خمیازه کشیدن به عنوان روش درمانی برای مشکلات صوتی افراد در صحبت برای کم کردن هیجان و حساسیت زیاد گرفتگی گلو همیشه استفاده شده است.

تحقیقات با تصاویر اسکن مغزی، نشان داده است که خمیازه کشیدن بطور نورولژیکی با قسمتی از مغز ارتباط دارد که مسئول رفتار اجتماعی و آگاهی انسان است. “پریکانیس” (precuneus) استراکچر کوچکی در پرایتال لوب مغز است که بطور خاص با آگاهی شخص مرتبط است. پریکانیس با کهولت و بیماری‌هایی نظیر الزایمر تحلیل می‌رود. تحقیقات نشان داده است که خمیازه کشیدن پریکانیس را تحریک می‌کند.

● خمیازه و تئوری های آن
بیایید تعریفی از خمیازه داشته باشیم؛ خمیازه یک رفتار ناخودآگاهانه است که موجب می شود ما دهان مان را باز کنیم و عمیقا نفس بکشیم. به این رفتار یک رفتار ناخودآگاه می گوییم چون به اعتقاد محققان همه انسان ها قبل از اینکه به دنیا بیایند خمیازه می کشند. بسیاری از ارگان های بدن هنگام خمیازه درگیر می شوند. اول دهان باز می شود و سپس فک بسته می شود. هنگام خمیازه بیشترین میزان هوا وارد دهان مان می شود.
هنگام نفس کشیدن هوای وارد شده به دهان تمام ریه های ما را پر می کند و ماهیچه های شکمی منقبض می شود و دیافراگم بسته می شود. تئوری های دانشمندان در مورد خمیازه این چنین است.
۱

) خمیازه به علت کمبود اکسیژن در خون ایجاد می شود. این تئوری از معروف ترین تئوری های در مورد خمیازه است.
طبق آن هنگام خستگی بدن نیاز به اکسیژن بیشتری دارد و چون اکسیژن کم می آورد خمیازه می کشد. اگر عامل اصلی خمیازه را کمبود اکسیژن فرض کنیم به این معنا است که هر گاه شاد و سرزنده هم بودیم نباید خمیازه بکشیم چون بدن مان دچار کمبود اکسیژن نمی شود اما همانطور که گفتیم بسیاری از محققان می گویند دلایل خمیازه بسیار فراتر از خستگی است. پس درستی این تئوری هنوز هم زیر سؤال است.
۲

) خمیازه روشی برای برقراری ارتباط با کسانی است که مثل شما خسته هستند؛ به گفته این تئوری بسیاری از رفتارهای انسان ها برای برقراری ارتباط با دیگران صورت می گیرد. برای مثال هر وقت لبخند می زنیم می خواهیم به دیگران بفهمانیم که شاد هستیم، هر گاه گریه می کنیم به دیگران می گوییم که خیلی ناراحت هستیم و به کمک نیاز داریم و هرگاه خشمگین می شویم به دیگران نشان می دهیم که عصبانی شده ایم.
خمیازه هم نشان دهنده خستگی انسان هاست شاید برای شما جالب باشد که بدانید تقریبا همه جانداران مثل ماهی ها و لاک پشت ها هم خمیازه می کشند.فکر کنید که ماهی هنگام خمیازه کشیدن به ماهی های اطرافش می گوید من خسته هستم.
۳

) خمیازه باعث کشش ریه ها و آماده سازی آنها می شود؛ قطعا ریه ها هر از گاهی کمی نیاز به کشیدگی دارند. این دلیل خوبی برای نشان دادن این موضوع است که چرا هنگام خمیازه دیگر ماهیچه های بدن هم کشیده می شود. پس خمیازه کشیدن بدن را برای انجام کارهای سخت روزی که پیش رو داریم آماده می کند.گرچه هیچ یک از این تئوری ها هم توضیح نمی دهد که چرا ما انسان ها خمیازه می کشیم.
محققان می گویند خمیازه های انسان ها به دو دسته تقسیم می شود. در نوع اول، خمیازه تنها به خودی خود اتفاق می افتد اما در نوع دوم تمام ماهیچه های اسکلتی درگیر می شوند. به گفته برخی از محققان خمیازه نوع اول تنها شب هنگام و قبل از رفتن به رختخواب رخ می دهد. خمیازه نوع دوم صبح هنگام برخواستن از خواب اتفاق می افتد.
پس در خمیازه نوع دوم تمامی عضلات خود را می کشیم و برای روزی پرکار خودمان را آماده می کنیم و در خمیازه نوع اول با افراد دیگر ارتباط برقرار می کنیم و به آنها می گوییم که خیلی خسته هستیم. بیشتر حیوانات هم دچار خمیازه نوع دوم می شوند چون عضلاتشان را به هنگام خمیازه می کشند. اغلب خیلی کم پیش می آید که حیوانی به خاطر خستگی خمیازه بکشد.
تئوری فلسفی دیگری که در مورد خمیازه وجود دارد این است که بدن ما خمیازه می کشد تا اکسیژن بیشتری را وارد و کربن دی اکسید ساخته شده از بدن را خارج کند. این تئوری دلیل خوبی بر این است که 

چرا ما انسان ها در یک گروه خمیازه می کشیم.
هنگامی که انسان ها به صورت یک گروه دور هم جمع می شوند کربن دی اکسید تولید شده بشتر می شود بنابراین باید با خمیازه کشیدن از شر دی اکسید کربن خلاص شویم و اکسیژن بیشتری وارد بدنمان کنیم. هر چند اگر بدن ما به خاطر نیاز به اکسیژن بیشتر خمیازه بکشد پس طی فعالیت ورزشی هم باید خمیازه بکشیم. روبرت پرونیس روانشناس دانشگاه مری لند می گوید جذب اکسیژن اضافی خمیازه را کاهش نمی دهد.
برخی هم معتقدند خمیازه چیزی است که از اجداد ما به ارث می رسد. شاید اجداد ما برای نشان دادن یک احساس مشترک خمیازه می کشیدند.
متاسفانه تحقیقات بسیار کمی در مورد خمیازه صورت گرفته است. گرچه این پدیده بسیار همه گیری است. اما محققان علاقه زیادی به بررسی های بیشتر نشان نداده اند خمیازه بر اثر مصرف داروهای خاصی بیشتر و تحریک تر می شود.
متخصصان اعصاب هم در مورد عملکرد مغز و تأثیر آن بر خمیازه بحث های بسیاری کرده اند. برای مثال بیمارانی که دچار اختلالات عصبی چون پارکینون هستند کمتر خمیازه می کشند در هر حال یک چیز ثابت شده است و آن اینکه خمیازه در طول روزهای هفته به نسبت بیشتری از روزهای آخر هفته رخ می دهد.