اثرات مصرف اسیدهای چرب امگا 6

 

---

---

متخصصان تغذیه بر ضرورت مصرف اسیدهای چرب امگا برای سلامت قلب و عروق تأکید می‌کنند و تحقیقات بسیاری در این زمینه انجام شده است. آن‌ها همچنین عنوان می‌کنند که مصرف چربی‌های اشباع و اسیدهای چرب ترانس برای سلامت دستگاه قلب و عروق بسیار مضر است و توصیه می‌کنند که مصرف این گونه چربی‌ها در رژیم غذایی به حداقل برسد. ولی، با وجود تحقیقات بسیار درباره اثرات مثبت مصرف اسیدهای چرب غیراشباع بر سلامت دستگاه قلب و عروق، دانشمندان هنوز درباره اثرات مصرف اسیدهای چرب امگا- 6 در حال بحث و بررسی هستند و تحقیقات بسیاری در حال انجام است. درباره این که آیا این اسیدهای چرب برای بدن و دستگاه قلب و عروق اثرات مثبت دارند یا خیر، بحث و گفت‌وگوهای فراوانی وجود دارد که دانشمندان در حال انجام تحقیقات برای درک بیشتر این مسئله هستند.

در واقع، ماهیت اسیدهای چرب امگا-6 در این بین اهمیت دارد که باعث می‌شود دانشمندان نتوانند به نظرات دقیقی درباره آن‌ها دست پیدا کنند.

لینولئیک اسید (LA) و آراشیدونیک اسید (AA) دو بخش مهم تشکیل دهنده اسیدهای چرب امگا- 6 هستند. LA  در روغن‌های گیاهی یافت می‌شود و مهم‌ترین و اساسی‌ترین اسید چرب امگا- 6 مصرفی ماست. دومی در گوشت‌ها، تخم مرغ و بعضی ماهی‌ها یافت می‌شود. درحالی‌که 85 تا 90 درصد امگا-6 مصرفی ما LA می‌باشد، بحث بر سر کاهش مقادیر مصرفی اسیدهای چرب امگا-6 و به تبع آن LA، به دلیل ویژگی‌های خاص آن است که به بروز التهاب کمک می‌کند و بروز التهاب با بروز بیماری‌های قلبی در ارتباط است.

 

تحقیقی که به تازگی انجام شده و نتایج آن در نشریه «گردش خون» به چاپ رسیده، نکاتی را در بردارد که تعدادی از آن‌ها را در زیر می‌خوانید:

 

LA می‌تواند بر لیپیدهای خون تأثیر بگذارد

پس از این که شرکت‌کنندگان در این پژوهش به جای مصرف اسیدهای چرب اشباع از اسیدهای چرب امگا-6 استفاده کردند، میزان کلسترول بد خون آن‌ها (LDL) 18 میلی گرم در دسی لیتر کاهش یافت.

 

مصرف اسیدهای چرب امگا-6 با کاهش میزان خطر بروز بیماری‌های قلبی- عروقی همراه است

مطالعه‌ای که به وسیله انستیتوی ملی قلب، ریه و خون خانواده انجام شده، نشان می‌دهد که پس از مصرف LA به اندازه ی  8/1 درصد کل کالری دریافتی، ریسک بروز بیماری‌های قلبی- عروقی بیش از وقتی بود که آزمودنی‌ها به اندازه 3/5 درصد کل کالری دریافتی اسیدهای چرب امگا- 6 مصرف می‌کردند و این نشان دهنده اثرات مثبت مصرف این اسیدهای چرب بر تأمین سلامت دستگاه قلب و عروق است.

مصرف اسیدهای چرب امگا-6 در کاهش خطر بروز بیماری‌های عروق کرونر هم مفید است

یک پژوهش نشان داده است که جایگزین کردن چربی‌های اشباع با اسیدهای چرب امگا-6 (به اندازه 10 تا 21 درصد کل کالری دریافتی)، میزان خطر ابتلا به بیماری‌های عروق کرونر (CHD) را 24 درصد کاهش می‌دهد.

 

چه مقدار امگا- 6 مصرف کنیم؟

همان طور که تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد، کارشناسان مصرف چیزی بیش از مقدار لازم برای رفع نیاز به امگا- 6 را توصیه می‌کنند. آن طور که از تحقیقات برمی‌آید، دانشمندان توصیه می‌کنند که بین 5 تا 10 درصد از کل انرژی دریافتی بدن از اسیدهای چرب امگا- 6 تأمین شود تا اثرات مثبت خود را در کاهش میزان خطر بروز بیماری‌های قلبی نشان دهد.

 

مردم چه کار کنند؟

در حالی که این اعداد و ارقام برای کارشناسان تغذیه مفید است، مردم به دنبال راهی عملی هستند تا این اسیدهای چرب را در رژیم غذایی خود بگنجانند. نخستین قدم این است که اسیدهای چرب امگا-6 را به جای چربی‌های اشباع جایگزین کنیم. پاملا نیسویچ، متخصص تغذیه و مشاور تغذیه در مرکز پزشکی کودکان در دیتون در اوهایو، می‌گوید: «راه‌حل‌ها و اعمال تغییرات ساده در سبک تغذیه می‌تواند شما را به یک رژیم غذایی سالم برساند که به وسیله آن خواهید توانست درست و سالم غذا بخورید و بدنتان را در برابر انواع بیماری‌ها محافظت کنید».

چه مخاطب این کارشناس تغذیه بزرگسال باشد، چه کودک و چه نوجوان، او برای افزودن این اسیدهای چرب سالم به رژیم غذایی و جایگزین کردن آن‌ها به جای چربی‌های مضر، راه‌حل‌های زیر را ارائه می‌دهد.

 

روغن مصرفی خود را عوض کنید

روغن‌هایی مانند روغن سویا، ذرت و روغن گلرنگ مصرف کنید و برای اضافه کردن مقادیر بیشتری LA به غذای‌تان از روغن دانه سویا استفاده نمایید.

 

کره را کنار بگذارید

کره مقدار فراوانی روغن اشباع در خود دارد و استفاده از روغن‌های گیاهی که اسیدهای چرب چند غیر اشباعی دارند، سالم‌تر است و می‌توان از آن‌ها در پخت و پز استفاده کرد. میزان مصرف کره در وعده صبحانه را نیز باید محدود نمود.

 

سالاد سالمی درست کنید

می‌توانید روی سالاد روغن زیتون یا روغن کانولا بریزید و در آن از قطعات گردو یا دانه‌ها و دیگر مغزها استفاده کنید.

 

هم امگا- 6 و هم امگا-3

این متخصص تغذیه به مراجعانش پیشنهاد می‌کند که رژیم غذایی خود را به دقت بررسی کنند. تحقیقات، مصرف اسیدهای چرب امگا- 6 را به اندازه مصرف اسیدهای چرب امگا- 3 توصیه نمی‌کند، پس از غذاهایی که هم از لحاظ اسیدهای چرب امگا- 3 غنی باشد و هم به حفظ سلامت قلب و عروق و پیشگیری از بروز بیماری‌های عروق کرونر کمک کند، استفاده نمایید. ماهی و دانه‌ها منابع حاوی امگا- 3 هستند.

متخصصان توصیه می‌کنند که میزان مصرف اسیدهای چرب امگا-3 باید با میزان مصرف اسیدهای چرب امگا- 6 تفاوت داشته باشد.

پروتئین‌های گیاهی را بشناسیم

---

پروتئین‌ها ابقای زندگی حیاتی را به عهده دارند، بافت‌های بدن را مرمت می‌کنند. به فرآیند تجدید سلولی کمک می‌کنند و به تولید هورمون‌ها، آنزیم‌ها و سلول‌های خونی می‌پردازند. پروتئین بعد از آب دومین ماده مغذی است که به وفور در بدن یافت می‌شود.

---

کمبود پروتئین در رژیم غذایی می‌تواند منجر به خستگی، ضعف و افزایش حساسیت به سرماخوردگی، آنفلوآنزا و عفونت شود. تهیه پروتئین از طریق دو منبع گیاهی و حیوانی میسر است. اما اکثر مردم به کسب پروتئین از طریق منابع گیاهی علاقه ندارند و به این منبع روی خوش نشان نمی‌دهند و آن‌ها را در مقایسه با پروتئین‌های حیوانی، بی ارزش می‌انگارند. در حالی که این منابع نیز ارزشمند هستند و شامل ریزمغذی‌ها، آنتی اکسیدان‌ ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبرهایی می‌باشند که شاید در گوشت نتوانید پیدا کنید. هم چنین این منابع ارزشمند دارای میزان چربی اشباع شده کمتری هستند.

به دلیل آشنایی شما با خواص سودمند این منبع ارزشمند در این مقاله به معرفی بعضی از منابع گیاهی پروتئینی می‌پردازیم، مواد ارزشمندی که اغلب به دلیل کمبود اطلاعات در مورد خواصشان نادیده گرفته می‌شوند.

مغزهای روغنی

مغزهای روغنی به طور معمول مغذی هستند و حاوی پروتئین، ویتامین‌های اساسی و ضروری نظیر A و E، مواد معدنی مانند فسفر و پتاسیم، اسیدهای چرب ضروری و فیبر می‌باشند. اما از آن جایی که مغزهای روغنی به لحاظ چربی غنی هستند، نباید در مصرف آن‌ها افراط شود.

البته چربی‌های مغزهای روغنی از انواع اشباع نشده تک و چند اتصالی می‌باشند که به لحاظ دوستی با قلب شناخته شده هستند. آن‌ها از بیماری‌های قلبی جلوگیری و منجر به کاهش سطوح کلسترول به ویژه کلسترول بد می‌شوند. ضمن این که در تثبیت سطح کلسترول خوب HDL بسیار مۆثرند.

این مغزها را به صورت خام مصرف کنید و از تفت دادن و نمک زدن به آن‌ها به جهت کسب منابع مغذی بیشتر خودداری کنید. افراد بسیاری هستند که به سختی به هضم مغزهای روغنی می‌پردازند. به این افراد توصیه می‌شود قبل از مصرف، مغزها را خیسانده سپس بعد از کوبیدن آن‌ها به مصرف این مواد مغذی بپردازند. انجام این کار به کاهش اسید فیتیک و آنزیم‌های ویژه موجود در این مغزها کمک می‌کند.

بادام‌ها به عنوان «پادشاه دانه‌های مغذی» شناخته شده هستند. این مغز کمی شیرین و حاوی کلسیم، پتاسیم، منیزیم و فسفر است. هم چنین این مغز روغنی سرشار از پروتئین است. بادام قلیایی‌ترین مغز روغنی است.

فندق یک مغز روغنی خاص با طعم نسبتاً مطلوب می‌باشد که به لحاظ وجود پتاسیم و کلسیم غنی است. فندق حاوی 15 گرم پروتئین می‌باشد.

بادام زمینی، اگرچه در اصل جزء گروه دانه های روغنی است اما اغلب جزء گروه مغزهای روغنی گنجانده می‌شود. بادام زمینی کامل‌ترین و غنی‌ترین منبع پروتئینی است، اما در میان مغزهای روغنی بالاترین میزان چربی را هم دارا می‌باشد.

پسته یک منبع عالی از آهن می‌باشد. مغز پسته به لحاظ میزان پروتئین بسیار غنی است.

گردو به لحاظ وجود پتاسیم، منیزیم، ویتامین A و اسیدهای چرب ضروری امگا 3 غنی است. هم چنین این مغز حاوی میزان قابل توجهی پروتئین است.

دانه های روغنی

بسیاری از مطالبی که در مورد مغزهای روغنی گفته می‌شود در رابطه با دانه‌ها نیز صدق می‌کند. دانه های روغنی کوچک‌تر از مغزها هستند. بنابراین هضم آن‌ها کمی سخت است. به منظور کسب سودمندترین منابع از دانه های روغنی بهتر است قبل از مصرف آن‌ها را خرد یا آسیاب کنیم.

دانه های آفتاب‌گردان با پتاسیم بارگیری شده است به همین جهت کمک بسیاری به رشد و کاهش سدیم در بدن می‌کند. آن‌ها به لحاظ محتوی غنی از منیزیم، فسفر و کلسیم هستند. هم چنین شامل میزان قابل توجهی پروتئین نیز می‌باشد. علاوه بر موارد فوق این دانه‌ها منبع خوبی از اسیدهای چرب و ضروری امگا 6 می‌باشند.

تخم کتان حاوی اسیدهای چرب امگا 3 می‌باشد. که حاوی میزان قابل توجهی فیبر و پروتئین است. دانه‌های تخم کتان به سلامتی روده کمک می‌کنند و باعث می‌شوند همواره سالم‌تر و سرحال‌تر باشیم.

تخم کدو یا دانه کدو حاوی یک منبع غنی از ویتامین A، کلسیم، آهن، میزان قابل توجهی پروتئین و ویتامین‌های B3، B2، B1 می‌باشد، هم چنین شامل اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 می‌باشند.

دانه های کنجد از غنی‌ترین منابع کلسیم می‌باشند و حاوی پروتئین و سرشار از ویتامین‌های خانواده B و مواد معدنی هستند.

حبوبات

این مواد مغذی بسیار قابل توجه هستند و در گسترده وسیعی در سراسر کره زمین سال‌ها است که مورد استفاده قرار می‌گیرند. ارزان قیمت و به صورت نسبی حاوی پروتئین بیشتری در مقایسه با دیگر گیاهان هستند.

قابل ذکر است که تنها 70 درصد پروتئین حاصل از حبوبات به وسیله بدن جذب می‌شود، 30 درصد دیگر همراه با فیبر از طریق سیستم گوارش دفع می‌شود.

از آن جایی که این مواد مغذی بیشتر به لحاظ محتوی کربوهیدراتی غنی هستند، می‌توانند یک مورد خوب به جهت استفاده در کنار دیگر منابع غنی پروتئینی نظیر دانه‌ها، مغزهای روغنی، پودرهای پروتئینی (سویا، یا وی) یا تخم مرغ باشند. میزان چربی آن‌ها کم و به لحاظ محتوی فیبر، مواد معدنی و ویتامین‌ها غنی می‌باشند.

لوبیا قرمز یا مکزیکی اندازه نسبتاً بزرگ‌تری در مقایسه با سایر لوبیاها دارد. این ماده مغذی شامل 9 گرم پروتئین، یک طعم مطلوب و یک بافت نرم است.

عدس معمولاً در جنوب غربی آسیا رشد می‌کند. عدس‌ها حاوی دو نوع متفاوت می‌باشند که یک نوع آن کوچک و قهوه ای و دیگری بزرگ‌تر و زرد است. عدس شامل 10 گرم پروتئین است و پخت آن در مقایسه با سایر حبوب سریع‌تر و دارای طعم مطلوبی است.

نخود دارای شکلی گرد، سایزی متوسط و رنگ بژ است. مزه آن شبیه مغزهای روغنی و بافتی سخت دارد. نخود شامل 9 گرم پروتئین است.

و دانه سویا، این دانه حاوی بالاترین میزان پروتئین و پایین‌ترین میزان کربوهیدرات می‌باشد. این دانه‌ها بسیار قابل تغییر هستند و در تهیه بسیاری از محصولات پروتئین گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قارچ، پروتئین گیاهی

قارچ منبعی غنی از پروتئین گیاهی است و به دلیل بافت و طعم خاص می‌تواند به صورت خام، سرخ شده، آب‌پز و حتی کباب شده طبخ و مورد استفاده قرار گیرد. همچنین در بسیاری از غذاها و با انواع گوشت و سبزیجات قابل استفاده است.

مصرف پروتئین‌های گیاهی را افزایش دهید

پروتئین‌های حیوانی؛ چربی، کلسترول، اسید اوریک و کالری بیشتری نسبت به پروتئین‌های گیاهی داشته که باید پروتئین‌های گیاهی بیشتر از پروتئین‌های حیوانی مصرف شود.

دکتر مسعود کیمیاگر متخصص تغذیه اظهار داشت: ما باید مخلوطی از پروتئین‌ها را در مواد غذایی استفاده کنیم و نباید فقط از پروتئین‌های حیوانی استفاده کنیم.

وی با اشاره به اینکه پروتئین‌های حیوانی؛ چربی، کلسترول، اسید اوریک بالاتر و همچنین کالری بیشتری دارد افزود: توصیه می‌شود که ما یک سوم پروتئین حیوانی و همچنین دوسوم از پروتئین‌های گیاهی استفاده کنیم.

کیمیاگر خاطرنشان کرد: برای اینکه یک تغذیه صحیح و مناسب داشته باشیم، باید استفاده از حبوبات و غلات را در برنامه غذایی خود بگنجانیم و توجه داشته باشیم پروتئین‌های گیاهی در موادی مانند سویا، عدس، لوبیا، ماش و نخود است.

این متخصص افزود: بعضی از الگوهای غذایی ایرانی خوب و مناسب است و به عنوان مثال مصرف عدس پلو به همراه ماست، لوبیا پلو با مقدار کم و مناسبی از گوشت چرخ کرده، آش که مجموعه ای از غلات، حبوبات و مقدار کمی لبنیات است.

کیمیاگر به عموم افراد توصیه کرد: ما باید مصرف غذاهای گوشتی (گوشت قرمز) را کاهش داده و به 2 تا 3 بار در هفته برسانیم و بیشتر از پروتئین‌های گیاهی استفاده کنیم.

پروتئین‌های گیاهی را بشناسیم

---

پروتئین‌ها ابقای زندگی حیاتی را به عهده دارند، بافت‌های بدن را مرمت می‌کنند. به فرآیند تجدید سلولی کمک می‌کنند و به تولید هورمون‌ها، آنزیم‌ها و سلول‌های خونی می‌پردازند. پروتئین بعد از آب دومین ماده مغذی است که به وفور در بدن یافت می‌شود.

---

کمبود پروتئین در رژیم غذایی می‌تواند منجر به خستگی، ضعف و افزایش حساسیت به سرماخوردگی، آنفلوآنزا و عفونت شود. تهیه پروتئین از طریق دو منبع گیاهی و حیوانی میسر است. اما اکثر مردم به کسب پروتئین از طریق منابع گیاهی علاقه ندارند و به این منبع روی خوش نشان نمی‌دهند و آن‌ها را در مقایسه با پروتئین‌های حیوانی، بی ارزش می‌انگارند. در حالی که این منابع نیز ارزشمند هستند و شامل ریزمغذی‌ها، آنتی اکسیدان‌ ها، ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبرهایی می‌باشند که شاید در گوشت نتوانید پیدا کنید. هم چنین این منابع ارزشمند دارای میزان چربی اشباع شده کمتری هستند.

به دلیل آشنایی شما با خواص سودمند این منبع ارزشمند در این مقاله به معرفی بعضی از منابع گیاهی پروتئینی می‌پردازیم، مواد ارزشمندی که اغلب به دلیل کمبود اطلاعات در مورد خواصشان نادیده گرفته می‌شوند.

مغزهای روغنی

مغزهای روغنی به طور معمول مغذی هستند و حاوی پروتئین، ویتامین‌های اساسی و ضروری نظیر A و E، مواد معدنی مانند فسفر و پتاسیم، اسیدهای چرب ضروری و فیبر می‌باشند. اما از آن جایی که مغزهای روغنی به لحاظ چربی غنی هستند، نباید در مصرف آن‌ها افراط شود.

البته چربی‌های مغزهای روغنی از انواع اشباع نشده تک و چند اتصالی می‌باشند که به لحاظ دوستی با قلب شناخته شده هستند. آن‌ها از بیماری‌های قلبی جلوگیری و منجر به کاهش سطوح کلسترول به ویژه کلسترول بد می‌شوند. ضمن این که در تثبیت سطح کلسترول خوب HDL بسیار مۆثرند.

این مغزها را به صورت خام مصرف کنید و از تفت دادن و نمک زدن به آن‌ها به جهت کسب منابع مغذی بیشتر خودداری کنید. افراد بسیاری هستند که به سختی به هضم مغزهای روغنی می‌پردازند. به این افراد توصیه می‌شود قبل از مصرف، مغزها را خیسانده سپس بعد از کوبیدن آن‌ها به مصرف این مواد مغذی بپردازند. انجام این کار به کاهش اسید فیتیک و آنزیم‌های ویژه موجود در این مغزها کمک می‌کند.

بادام‌ها به عنوان «پادشاه دانه‌های مغذی» شناخته شده هستند. این مغز کمی شیرین و حاوی کلسیم، پتاسیم، منیزیم و فسفر است. هم چنین این مغز روغنی سرشار از پروتئین است. بادام قلیایی‌ترین مغز روغنی است.

فندق یک مغز روغنی خاص با طعم نسبتاً مطلوب می‌باشد که به لحاظ وجود پتاسیم و کلسیم غنی است. فندق حاوی 15 گرم پروتئین می‌باشد.

بادام زمینی، اگرچه در اصل جزء گروه دانه های روغنی است اما اغلب جزء گروه مغزهای روغنی گنجانده می‌شود. بادام زمینی کامل‌ترین و غنی‌ترین منبع پروتئینی است، اما در میان مغزهای روغنی بالاترین میزان چربی را هم دارا می‌باشد.

پسته یک منبع عالی از آهن می‌باشد. مغز پسته به لحاظ میزان پروتئین بسیار غنی است.

گردو به لحاظ وجود پتاسیم، منیزیم، ویتامین A و اسیدهای چرب ضروری امگا 3 غنی است. هم چنین این مغز حاوی میزان قابل توجهی پروتئین است.

دانه های روغنی

بسیاری از مطالبی که در مورد مغزهای روغنی گفته می‌شود در رابطه با دانه‌ها نیز صدق می‌کند. دانه های روغنی کوچک‌تر از مغزها هستند. بنابراین هضم آن‌ها کمی سخت است. به منظور کسب سودمندترین منابع از دانه های روغنی بهتر است قبل از مصرف آن‌ها را خرد یا آسیاب کنیم.

دانه های آفتاب‌گردان با پتاسیم بارگیری شده است به همین جهت کمک بسیاری به رشد و کاهش سدیم در بدن می‌کند. آن‌ها به لحاظ محتوی غنی از منیزیم، فسفر و کلسیم هستند. هم چنین شامل میزان قابل توجهی پروتئین نیز می‌باشد. علاوه بر موارد فوق این دانه‌ها منبع خوبی از اسیدهای چرب و ضروری امگا 6 می‌باشند.

تخم کتان حاوی اسیدهای چرب امگا 3 می‌باشد. که حاوی میزان قابل توجهی فیبر و پروتئین است. دانه‌های تخم کتان به سلامتی روده کمک می‌کنند و باعث می‌شوند همواره سالم‌تر و سرحال‌تر باشیم.

تخم کدو یا دانه کدو حاوی یک منبع غنی از ویتامین A، کلسیم، آهن، میزان قابل توجهی پروتئین و ویتامین‌های B3، B2، B1 می‌باشد، هم چنین شامل اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 می‌باشند.

دانه های کنجد از غنی‌ترین منابع کلسیم می‌باشند و حاوی پروتئین و سرشار از ویتامین‌های خانواده B و مواد معدنی هستند.

حبوبات

این مواد مغذی بسیار قابل توجه هستند و در گسترده وسیعی در سراسر کره زمین سال‌ها است که مورد استفاده قرار می‌گیرند. ارزان قیمت و به صورت نسبی حاوی پروتئین بیشتری در مقایسه با دیگر گیاهان هستند.

قابل ذکر است که تنها 70 درصد پروتئین حاصل از حبوبات به وسیله بدن جذب می‌شود، 30 درصد دیگر همراه با فیبر از طریق سیستم گوارش دفع می‌شود.

از آن جایی که این مواد مغذی بیشتر به لحاظ محتوی کربوهیدراتی غنی هستند، می‌توانند یک مورد خوب به جهت استفاده در کنار دیگر منابع غنی پروتئینی نظیر دانه‌ها، مغزهای روغنی، پودرهای پروتئینی (سویا، یا وی) یا تخم مرغ باشند. میزان چربی آن‌ها کم و به لحاظ محتوی فیبر، مواد معدنی و ویتامین‌ها غنی می‌باشند.

لوبیا قرمز یا مکزیکی اندازه نسبتاً بزرگ‌تری در مقایسه با سایر لوبیاها دارد. این ماده مغذی شامل 9 گرم پروتئین، یک طعم مطلوب و یک بافت نرم است.

عدس معمولاً در جنوب غربی آسیا رشد می‌کند. عدس‌ها حاوی دو نوع متفاوت می‌باشند که یک نوع آن کوچک و قهوه ای و دیگری بزرگ‌تر و زرد است. عدس شامل 10 گرم پروتئین است و پخت آن در مقایسه با سایر حبوب سریع‌تر و دارای طعم مطلوبی است.

نخود دارای شکلی گرد، سایزی متوسط و رنگ بژ است. مزه آن شبیه مغزهای روغنی و بافتی سخت دارد. نخود شامل 9 گرم پروتئین است.

و دانه سویا، این دانه حاوی بالاترین میزان پروتئین و پایین‌ترین میزان کربوهیدرات می‌باشد. این دانه‌ها بسیار قابل تغییر هستند و در تهیه بسیاری از محصولات پروتئین گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قارچ، پروتئین گیاهی

قارچ منبعی غنی از پروتئین گیاهی است و به دلیل بافت و طعم خاص می‌تواند به صورت خام، سرخ شده، آب‌پز و حتی کباب شده طبخ و مورد استفاده قرار گیرد. همچنین در بسیاری از غذاها و با انواع گوشت و سبزیجات قابل استفاده است.

مصرف پروتئین‌های گیاهی را افزایش دهید

پروتئین‌های حیوانی؛ چربی، کلسترول، اسید اوریک و کالری بیشتری نسبت به پروتئین‌های گیاهی داشته که باید پروتئین‌های گیاهی بیشتر از پروتئین‌های حیوانی مصرف شود.

دکتر مسعود کیمیاگر متخصص تغذیه اظهار داشت: ما باید مخلوطی از پروتئین‌ها را در مواد غذایی استفاده کنیم و نباید فقط از پروتئین‌های حیوانی استفاده کنیم.

وی با اشاره به اینکه پروتئین‌های حیوانی؛ چربی، کلسترول، اسید اوریک بالاتر و همچنین کالری بیشتری دارد افزود: توصیه می‌شود که ما یک سوم پروتئین حیوانی و همچنین دوسوم از پروتئین‌های گیاهی استفاده کنیم.

کیمیاگر خاطرنشان کرد: برای اینکه یک تغذیه صحیح و مناسب داشته باشیم، باید استفاده از حبوبات و غلات را در برنامه غذایی خود بگنجانیم و توجه داشته باشیم پروتئین‌های گیاهی در موادی مانند سویا، عدس، لوبیا، ماش و نخود است.

این متخصص افزود: بعضی از الگوهای غذایی ایرانی خوب و مناسب است و به عنوان مثال مصرف عدس پلو به همراه ماست، لوبیا پلو با مقدار کم و مناسبی از گوشت چرخ کرده، آش که مجموعه ای از غلات، حبوبات و مقدار کمی لبنیات است.

کیمیاگر به عموم افراد توصیه کرد: ما باید مصرف غذاهای گوشتی (گوشت قرمز) را کاهش داده و به 2 تا 3 بار در هفته برسانیم و بیشتر از پروتئین‌های گیاهی استفاده کنیم.

فیبرها؛ لاغرکننده‌های قوی

---

---

قدرت لاغرکنندگی فیبرها بر کسی پوشیده نیست. ما در این مقاله اسرار لاغری آن‌ها را برملا می‌کنیم و اطلاعاتی به شما می‌دهیم که زودتر به هدفتان برسید. با ما همراه باشید.

فیبرها: کدام، چرا و چگونه؟

باید بدانید که فقط فیبرهای طبیعی که در میوه‌ها، سبزیجات و غلات کاملی مثل نان، پاستاها، برنج و غیره وجود دارند به طور واقعی به حفظ وزن ایده آل شما کمک می‌کنند. در واقع برخی از مواد غذایی دیگر مثل شیر یا محصولات لبنی دیگر که با فیبرها غنی می‌شوند تأثیر اندکی روی لاغری می‌گذارند.

در مورد قرص‌های سبوس (سبوس برنج، سبوس گندم) باید بگوییم که تأثیر اصلی آن‌ها در راحت کردن دفع است و یبوست را از بین می‌برند. در واقع تأثیر لاغری آن‌ها قابل مقایسه با فیبرهای طبیعی نیست.

آیا لازم است که برای لاغری در هر وعده‌ی غذایی از فیبرها استفاده شود؟

برای این که تأثیر لاغری فیبرها بیشتر شود بهتر است که در هر وعده‌ی غذایی فیبر لازم را مصرف کنید. زمانی که شما تغذیه‌ی متنوعی داشته باشید مطمئن باشید که فیبرهای مختلفی را نیز جذب می‌کنید که خواص تکمیلی دارند.

چگونه مصرف کنیم؟

برای صبحانه نان کامل و یک واحد میوه میل کنید. سعی کنید برای صبحانه یک واحد میوه را حتماً مصرف کنید.

برای ناهار و شام حتماً برای پیش غذا و یا به عنوان غذای اصلی سالاد سبزیجات میل کنید. از مصرف نخود و لوبیا سفید نیز غافل نشوید. می‌توانید برای این وعده‌ها پاستاها و یا برنج کامل نیز میل کنید.

دسرهایتان را پر میوه میل کنید. به جای کیک‌های شکلاتی، تارت سیب بخورید. سبزیجات و میوه‌ها را در هر وعده‌ی غذایی‌تان بگنجانید.

برای لاغر شدن میزان ایده‌آل فیبرها چقدر باید باشد؟

سبزیجات: برای صبحانه و همین طور شام حداقل 200 گرم سبزیجات مصرف کنید. سبزیجات پخته، خام، تازه، خشک، کنسروی و غیره. 

میوه: روزانه یک تا چهار واحد بر حسب میزان گرسنگی و میلتان میوه مصرف کنید.

اگر مواد غذایی نشاسته‌ای مثل نان، پاستاها و برنج مصرف می‌کنید حواستان باشد که از نوع کامل آن‌ها استفاده کنید. سبزیجات خشکی مثل لوبیا قرمز و لوبیا سفید را فراموش نکنید. اگر با مصرف این قبیل مواد غذایی دچار نفخ و مشکلات گوارشی می‌شوید تنها راه چاره این است که آن‌ها را به تدریج وارد برنامه‌ی غذایی خود کرده و کم کم میزان مصرفتان را بالا ببرید.

فیبرها باعث دفع راحت‌تر می‌شوند

فیبرهایی که در مواد غذایی گیاهی وجود دارد، به وسیله‌ی روده‌ها جذب نمی‌شود. از این گذشته این فیبرها حاوی هیچ نوع کالری نبوده و دفع را راحت‌تر می‌کنند. این فیبرها در سبزیجات سبز رنگ و حبوباتی مثل لوبیا قرمز، لوبیا سفید و غیره، میوه‌ها و همچنین غلات کامل به طور چشمگیری وجود دارند.

چرا فیبرها جلوی اشتها را می‌گیرند؟

مکانیسم‌های مختلف نشان می‌دهد که داشتن تغذیه‌ای سرشار از فیبرها دریافت کالری‌ها را محدودتر می‌کند. توجه داشته باشید که سبزیجات یا میوه‌ها که از منابع مهم فیبرها محسوب می‌شوند جز کم کالری‌ترین مواد غذایی موجود محسوب می‌شوند.

فیبرها به جویدن بیشتری نیاز دارند و برای همین باعث می‌شوند که ما آرام‌تر غذا بخوریم و بنابراین کم‌تر می‌خوریم.

فیبرهای موجود در مواد غذایی سرعت خالی شدن معده را به تأخیر می‌اندازند. برای همین معده مدت زمان بیشتری بعد از صرف غذا پر می‌ماند و همین عامل باعث می‌شود که دیرتر احساس گرسنگی بکنیم. به خاطر همین دلایلی که ذکر شد فیبرها جلوی اشتها و پرخوری را می‌گیرند.

چرا فیبرها جلوی انباشته شدن چربی‌ها را می‌گیرند؟

زمانی که فیبر بیشتری مصرف می‌کنیم کالری‌ها کم‌تر مجال انباشتگی می‌یابند. می‌پرسید چرا؟ به خاطر این که:

* فیبرها ترشح هورمون انسولین که باعث انباشتگی کالری‌ها می‌شود را کاهش می‌دهند.

* فیبرها از طریق مدفوع بخشی از چربی‌های موجود در غذاها را دفع می‌کنند. توصیه می‌کنیم برای پیشگیری از انباشتگی کالری‌ها و تجمع چربی‌ها فیبرها را دریابید.

وزنتان هر چقدر که می‌خواهد باشد، فیبرها لاغرتان می‌کند

حتماً شما هم افرادی را دیده‌اید که رژیم‌های سخت می‌گیرند و خودشان را هلاک می‌کنند و لاغر می‌شوند اما بعد از مدتی به وزن اولیه‌ی خود و گاهی بیشتر از آن بر می‌گردند؟ این موارد در مورد لاغری با فیبرها اتفاق نمی‌افتند. در واقع مواد غذایی سرشار از فیبر مثل میوه و سبزیجات نه تنها شما را لاغر می‌کنند بلکه باعث می‌شوند که شما لاغر بمانید.

یک پژوهش آمریکایی بعد از انجام بررسی‌هایی روی 7000 داوطلب نشان داده است افرادی که به میزان زیادی میوه و سبزیجات مصرف می‌کنند دو برابر کمتر از بقیه در معرض چاقی مفرط قرار می‌گیرند.

خانم‌ها و آقایان لطف کنید روی میز منزل یا محل کارتان همیشه یک ظرف میوه داشته باشید. سبزیجات را دریابید. سالاد خور شوید و به روی سلامتی و خوش اندامی لبخند بزنید.

بیوتین چیست؟

---

استفاده‌ی هم زمان بیوتین و روی می‌تواند منجر به کاهش ریزش مو شود. بیوتین می‌تواند تا حدی گزگز شدن اندام‌ها در افراد دیابتی را بهبود بخشد. بیوتین میزان شکنندگی ناخن‌های دست و پا را در افرادی

که ناخن‌های شکننده دارند، کاهش می‌دهد.

---

بیوتین ویتامینی است که به مقدار کم در بسیاری از غذاها وجود دارد. نام های دیگر آن، کوآنزیم R، ویتامین B7، ویتامین H و فاکتور W می‌باشد.

افراد در معرض خطر کمبود

کمبود بیوتین ممکن است در بارداری، تغذیه با لوله در طولانی مدت، سوء تغذیه و کاهش وزن سریع به وجود بیاید. البته به نظر می‌رسد سیگار نیز از جمله عواملی باشد که در کمبود بیوتین نقش داشته باشد.

معمولاً بیوتین به صورت مکمل (خوراکی یا تزریق) در مواردی مانند ریزش مو، شکستگی ناخن‌ها، التهابات پوستی در نوزادان، دیابت و در افسردگی متوسط  و همچنین سایر موارد کمبودی که نام برده شد، تجویز می‌شود.

عملکرد بیوتین در بدن

بیوتین یک قسمت مهم در آنزیم‌های متابولیز کننده‌ی چربی، کربوهیدرات و سایر مواد مغذی است.

کمبود بیوتین

معمولاً کمبود بیوتین بسیار کم دیده می‌شود؛ اما در افراد معتاد به الکل، کسانی که در فرهنگ غذایی‌شان سفیده‌ی تخم مرغ را خام و به مقدار زیاد می‌خورند، نوزادانی که دچار درماتیت پوستی (seborrheic dermatitis) هستند و افرادی که بخشی از وعده‌شان را حذف کرده‌اند، ممکن است دیده شود.

بیوتین در سفیده‌ی تخم مرغ به طور باند شده با ماده‌ای است که مانع از جذب آن می‌شود؛ لذا در افرادی که در طولانی مدت سفیده‌ی تخم مرغ را به صورت خام استفاده می‌کنند (خوردن دو سفیده تخم مرغ و یا بیشتر در روز در طی چندین ماه)، کمبود بیوتین دیده می‌شود. اما اگر تخم مرغ به صورت پخته خورده شود، این مشکل در طی فرایند پخت از بین می‌رود و بیوتین به راحتی قابل جذب می‌شود.

معمولاً آزمایش خاصی برای تشخیص کمبود بیوتین در بدن وجود ندارد و آن‌را اغلب از روی علائم کمبود، شناسایی می‌کنند.

علائم کمبود

* نازک شدن موها (اغلب با   تغییر رنگ مو)

* حلقه قرمز رنگ و پوسته‌ای، دور چشم‌ها، بینی و دهان

معمولاً بیوتین به صورت مکمل (خوراکی یا تزریق) در مواردی مانند ریزش مو، شکستگی ناخن‌ها، التهابات پوستی در نوزادان، دیابت و در افسردگی متوسط 

و همچنین سایر موارد کمبودی که نام برده شد، تجویز می‌شود

*علائم عصبی از جمله افسردگی، بی‌حالی و توهم

*حس خارش در بازوها و پاها

نقش بیوتین در بدن

* در مطالعاتی که انجام شده چنین به نظر می‌رسد که استفاده‌ی هم زمان بیوتین و روی می‌تواند منجر به کاهش ریزش مو شود.

* در مطالعات انجام شده شواهدی وجود دارد که مصرف توأم بیوتین و کروم به کنترل قند خون در افراد دیابتی کمک می‌کند؛ خصوصاً آن دسته از دیابتی‌هایی که قند خون‌شان با دارو به سختی کنترل می‌شود.

* بیوتین می‌تواند تا حدی گزگز شدن اندام‌ها (اصطلاحاً سوزن سوزن شدن) در افراد دیابتی را بهبود بخشد.

* بیوتین می‌تواند میزان شکنندگی ناخن‌های دست و پا را در افرادی که ناخن‌های شکننده دارند، کاهش دهد.

 تا کنون تداخل خاصی  بین بیوتین و سایر داروها دیده نشده است.

میزان بیوتین مورد نیاز

میزان مناسب بیوتین به عوامل متفاوتی از جمله سن بستگی دارد. تا به حال اطلاعات خاصی برای تعیین مقدار مناسب آن در دست نیست و مقدار توصیه شده روزانه (RDA) برای آن وجود ندارد.

ولی میزان کافی دریافت (AI) آن جهت جلوگیری از کمبود آن اعلام شده است.

میزان کافی دریافت در نوزادان صفر تا 12 ماه، 5 تا 6 میکروگرم، کودکان 1 تا 3 سال 8 میکروگرم، کودکان 4 تا 8 سال، 12 میکروگرم، 9 تا 13 سال، 20 میکروگرم، 14 تا 18 سالگی 25 میکروگرم، 18 سال به بالا و بالغین و بارداران 30 میکروگرم و در زمان شیردهی 35 میکروگرم  می‌باشد.

ولی بهتر است فراموش نکنیم خوردن محصولات طبیعی از کلیه‌ی گروه‌ها به میزان کافی می‌تواند در برآورد نیاز روزانه‌مان به بیوتین مفید باشد.  

آیا باید بیوتین را به صورت مکمل دریافت کنیم؟

افرادی‌که در گروه در معرض کمبود که در بالا آورده شده نیستند، احتیاجی به دریافت مکمل بیوتین ندارند. در واقع با رعایت یک رژیم غذایی متنوع که کلیه گروه‌های غذایی را شامل می‌شود، به راحتی نیاز بدن به بیوتین  برآورده خواهد شد.

منابع بیوتین

منابع غنی از بیوتین سفیده تخم مرغ، جگر و مخمرها هستند.

برای اطمینان از دریافت بیوتین کافی، باید سعی کنیم این مواد را در برنامه غذایی‌مان مصرف کنیم:

جگر، گل کلم، موز، سفیده تخم مرغ پخته، ساردین، حبوبات، قارچ و مخمر و محصولات تخمیری، بادام و پیاز.

معمولاً یک تخم مرغ پخته  13 تا 25 میکروگرم  و  هر 90 گرم جگر پخته حدود 27 تا 35 میکروگرم بیوتین دارد.

تأثیرات فرایند پخت بر بیوتین

بیوتین در برابر حرارت، نور و اکسیژن مقاوم است و در نگهداری‌ها معمولاً پایدار می‌ماند. معمولاً در فرایند پخت راحت‌تر جذب می‌شود. البته در شرایط اسیدی فرم بیوتین به هم می‌ریزد و قابلیت جذب آن کاهش می‌یابد.

تاثیر امگا 3 بر سلامت چشم ها

---

اگر قرار باشد یک نسخه خوراکی برای حفظ سلامتی؛ از سلامت قلب و عروق گرفته تا سلامت چشم، مغز، مو و ناخن تجویز کنیم؛ هرچند می ‌توان فهرستی از انواع خوراکی‌ ها یا مواد معدنی یا ویتامین ها را ردیف کرد، اما شاید هیچ ترکیب غذایی به اندازه‌ امگا 3 و امگا 6 برای این منظور مفید نباشد.

---

متخصصان علوم پزشكی در آمریکا تاکید كردند که مصرف امگا 3 در پیشگیری از ابتلا به برخی از انواع نابینایی‌ های چشمی مفید و موثر بوده و سلامت چشم‌ را تا حد زیادی تضمین می ‌كند.

این متخصصان در بیمارستان اطفال بوستون خاطرنشان كردند که مصرف امگا 3 در پیشگیری از نابینایی ناشی از پارگی عروق چشمی موثر است.

متخصصان استرالیایی نیز در بررسی ‌های جدید خود دریافته‌ اند كه مصرف غذاهایی که حاوی مقدار زیادی امگا 3 خطر ابتلا به مشکلات بینایی در سنین بالا به ویژه بیش از 60 سال را تا یک سوم کاهش می ‌دهد.

به گفته پزشكان، اسید چرب امگا از نازک شدن و خون ریزی محیط اطراف شبکیه در چشم جلوگیری می‌ کنند.

خوراکی‌های حاوی اسید چرب امگا 3 و 6

شاید تکراری ‌ترین و البته خاص ‌ترین بحث درباره غذاهای دریایی به ویژه ماهی و میگو وجود اسید چرب امگا 3 در ماهی باشد؛ شاخصی که می‌ توان تنها به همین دلیل ماهی را به عنوان خوراکی ویژه در حفظ سلامت ما انسان‌ ها معرفی کرد.

مصرف ماهی یا دقیق ‌تر بگوییم مصرف ماهی و ورود اسید چرب امگا 3 به بدن این اثرات مثبت را به دنبال دارد:

- باعث کاهش میزان کلسترول به ویژه کلسترول بد می‌ شود.

- باعث کاهش مشکلات افراد مبتلا به تنگی نفس (آسم) می ‌شود.

- باعث رفع التهاب دستگاه گوارش، التهاب پوست و عملکرد بهتر معده می‌ شود.

- روی عملکرد شبکیه چشم تاثیر می‌ گذارد و نه تنها باعث تقویت بینایی می‌ شود بلکه مانع از ابتلا به مشکلات چشم، خستگی دراثر کار زیاد، دیگر ناراحتی‌ های آن می‌ شود.

اگرچه اغلب میوه‌ ها و سبزی‌ ها حاوی اسید چرب امگا 6 نیز هستند اما وجود اسیدچرب امگا 3 و 6 در ماهی باعث تشدید اثرات مثبت امگا 3 در بدن می ‌شود که یکی از شاخص ‌ترین این اثرات، بهبود عملکرد قلب و رگ‌ ها و جلوگیری از بروز حملات قلبی - عروقی و مغزی است.

مصرف ماهی به دلیل وجود همین اسید چرب باعث تقویت عملکرد مغز می ‌شود.

‌مصرف اسید چرب امگا 3 برای بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی، لوپوس (نوعی بیماری پوستی)، حساسیت (البته اگر حساسیت ناشی از مصرف ماهی نباشد!)، بیماری آرتریت روماتوئید و همچنین افراد مبتلا به افسردگی خفیف تا اساسی، افراد مبتلا یا در معرض بروز حملات قلبی- عروقی و مغزی ضروری است.

تخم پرندگان

تخم پرندگان یکی‌از منابع سرشار از اسید چرب امگا 3 است اما مصرف آن برای افراد دارای کلسترول بالا یا افرادی که در ادرار آن ها "آلبومین" دیده شده، همچنین افرادی که چربی خون بالا دارند، چندان مناسب نیست. بهتر است این خوراکی را بیشتر در برنامه غذایی فرزندمان قرار دهیم تا خودمان.

البته مصرف هفتگی دو تا سه عدد تخم مرغ پخته برای بزرگسالان اشکالی ندارد به شرطی که به مشکل خاصی مثل کلسترول یا چربی بالا دچار نباشند.

سبز چرب

خانواده کلم‌ ها؛ به ویژه کلم بروکلی سرشار از امگا 3 و 6  هستند. مصرف این خوراکی ‌ها نیاز بدن به امگا 3 از منبع گیاهی را تامین می‌ کند. مقدار مصرف کلم بروکلی محدودیتی ندارد. مصرف آن نه تنها امگا 3 مورد نیاز را تامین می ‌کند بلکه مانع از ابتلا به سرطان سینه در زنان می ‌شود. این کلم به دو صورت خام و پخته قابل استفاده است.

لوبیای بژ

درباره این یکی شاید بیش از بقیه شنیده ‌اید؛ لوبیای سویا. این موجود دو منظوره که نوع لوبیایی‌ آن را به عنوان آجیل و نوع دیگر آن را برای تهیه غذاهای مختلف استفاده می‌ کنند نیز سرشار از اسید چرب امگا 3 و البته امگا 6 است.

مصرف لوبیای سویا برای افراد دچار مشکلات گوارشی و به طور خاص افراد مبتلا به "یبوست" یا بیماری‌ های دستگاه گوارش مثل "بواسیر" (شقاق) مناسب نیست؛ چراکه باعث بروز یبوست می ‌‌شود.

دانه ‌های امگایی

اغلب دانه‌ های روغنی که از آن ها روغن غیراشباع یا به اصطلاح مایع تهیه می‌ شود، سرشار از اسید چرب امگا 3 هستند که از این نمونه‌ ها می ‌توان به دانه زیتون، آفتاب گردان و کانولا اشاره کرد. البته میزان اسید چرب امگا 3 و امگا 6 این دانه‌ ها متفاوت است اما همگی بهره ‌ای از این چربی مفید برده‌ اند! درباره مصرف این روغن‌ها هم باید دقت کرد؛ چرا که به هر حال کالری دارند و ورود کالری مازاد بر نیاز بدن، زمینه‌ ساز بروز چاقی است.

کنجد و تزئین نان

اگرچه "کنجد" هم جزو همان دانه‌ های روغنی حاوی امگا 3 است اما به دلیل این که مصرف آن را به صورت ویژه برای افراد نیازمند به این اسید چرب و البته ویتامین B تجویز می ‌کنند، بنابراین جداگانه به آن پرداخته‌ ایم. کنجد نه تنها نیاز بدن به امگا 3 و ویتامین B را تامین می ‌کند، بلکه مصرف آن برای افراد دچار میگرن و سرگیجه و افرادی که به اصطلاح مزاج سردی دارند مفید است.

اثر روی بر رشد قدی و ضریب هوش

---

روی از ریز مغذی هایی است که در تمام دوران های زندگی نقش مهمی در سلامت بدن ایفا می کند. مطالعات انجام شده در سال های اخیر حاکی از آن است که کمبود روی به خصوص در کشور های در حال توسعه از شیوع قابل ملاحظه ای برخوردار است. عوارض ناشی از کمبود روی بعضا غیر قابل جبران است.

---

مطالعات نشان داده است که اثرات نامطلوب روی در دوران جنینی و 2 سال اول زندگی بر رشد و تکامل مغزی کودک غیر قابل جبران است. کمبود روی کاهش قدرت ادراک و یادگیری، کاهش ضریب هوشی، تضعیف سیستم ایمنی و افزایش ابتلا به بیماری ها و کاهش سرعت رشد را به دنبال دارد. در زنان باردار کمبود خفیف روی می تواند منجر به بارداری طولانی مدت و زایمان آهسته، تاخیر رشد داخل رحمی، انقباضات ضعیف رحمی و خون ریزی شود. نارسایی بلوغ جنسی به علت کمبود روی برای اولین بار در نوجوانان ایرانی گزارش شد.

روی با تاثیر بر فعالیت هورمون سوماتومدین  که توسط هورمون رشد در کبد ترشح می شود، باعث ایجاد بافت غضروفی و استخوانی شده و عامل موثری در رشد بدن است .

به طور طبیعی 2 تا 3 گرم روی در بدن هر فرد وجود دارد که نسبت قابل توجهی از آن در استخوان ها و حدود 20 درصد در پوست بدن موجود است و عامل اساسی در رشد بدن خصوصا در اوایل تولد و سنین جوانی به حساب می آید و در صورت کمبود آن نیز مشکلات زیادی از جمله کاهش رشد، کوتاهی قد و رنگ پریدگی بروز می کند.

کمبود روی با تاثیر بر رشد غددجنسی از ترشح تستوسترون جلوگیری می کند. همچنین کمبود آن با تاثیر بر اعصاب باعث کاهش قدرت حافظه و ضریب هوشی افراد مخصوصا کودکان می شود. روی تاثیر مثبت برغده تیروئید و ترشح انسولین دارد و همچنین با تاثیر بر افزایش تولید ویتامین D و در نتیجه جذب کلسیم در رشد استخوانی موثر است و کمبود آن باعث مشکلات حاد از جمله پوکی استخوان خواهد شد .

روی در افزایش اشتهای افراد تاثیر گذار است که در اثر کمبود آن، بدن فرد دچار مشکل کم اشتهایی و در نتیجه کمبود آهن می شود .

روی بر متابولیسم (سوخت وساز) غذاها و چربی ها نیز موثر است و باعث هضم و جذب صحیح غذا ها و چربی ها خواهد شد .

روی عامل تولید  D N A و R N A  سلولی می باشد و در تقسیم و رشد سلولی موثر است .

در بررسی کشوری که در ایران درسال 1380 انجام شد 7/18 درصد کودکان 15-33 ماهه و 31 درصد کودکان 6 ساله دچار کمبود روی بوده اند. آکرودرماتیت آنتروپاتیک یک اختلال ارثی است که با درماتیت اطراف دهان و مقعد، ریزش مو و کمی رشد کودک همراه است و در اثر کمبود شدید روی در اثر جذب روی روده ای می باشد. کمبود روی می تواند سبب کوتاهی قد شود.

کاهش روی موجب ریزش مو های سر، طاسی وکاهش سیستم ایمنی و دفاعی بدن می شود و فرد را در برابر ابتلا به عفونت های مختلف مستعد می سازد. مصرف موادغذایی سرشار از روی در کاهش طول دوره درمان سهم به سزایی دارد همچنین عامل موثر در رشد جنین می باشد.

توصیه می شود کودکان زیر 5 سال روزی 5 میلی گرم مکمل به صورت شربت روی مصرف کنند. مصرف روی در کودکان بالای 5 سال 10 میلی گرم روزانه و در خانم های باردار 20 تا 25 میلی گرم روزانه توصیه می گردد.

 مصرف غذاهای پروتئینی مثل گوشت، لبنیات، حبوبات، تخم مرغ وغلات که از منابع روی می باشند، توصیه می شود.

چه کسانی در معرض کمبود روی هستند؟

کسانی که به هر دلیلی گوشت و لبنیات مصرف نمی ‌کنند، از جمله افرادی هستند که مستعد کمبود روی هستند.

افرادی که دارای بیماری‌ های گوارشی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون، سندرم روده تحریک ‌پذیر و همچنین کسانی که دچار اسهال مزمن هستند، ‌روی مصرفی از رژیم غذایی آن ها جذب نمی ‌شود.

کسانی ‌که به بیماری‌ های کلیوی، کبدی، دیابت و سرطان مبتلا هستند و گیاهخواران به دلیل عدم‌ مصرف گوشت، میزان روی دریافتی آن ها پایین است و وجود فیتات در حبوبات، غلات کامل و مغزها مانع جذب روی موجود در غذا می‌ شود، لذا در معرض کمبود روی قرار دارند.

مضرات دریافت اضافه روی

دریافت مقادیر بالای روی از طریق دارو می ‌تواند سبب مسمومیت حاد یا مزمن شود که از علائم مسمومیت حاد می‌ توان تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، گرفتگی عضلات، اسهال و سردرد را نام برد. از عوارض مصرف طولانی‌ مدت مکمل‌ های روی، اختلال در عملکرد آهن، اختلال در سیستم ایمنی، کاهش کلسترول خوب (HDL-C) و مشکلات ادراری است.

یک نکته

مصرف همزمان روی با برخی داروها می‌ تواند سبب کاهش اثر دارو ‌شود، به عنوان مثال افرادی که از آنتی ‌بیوتیک تتراسیکلین استفاده می‌ کنند، باید این آنتی ‌بیوتیک را 2 ساعت قبل یا 4 تا 6 ساعت بعد از مصرف مکمل روی استفاده کنند یا کسانی که داروی پنیسیلامین مصرف می ‌کنند باید مکمل روی را 2 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از مصرف دارو استعمال کنند.

با وجود آن‌ که کمبود روی یکی از مشکلات شایع تغذیه ‌ای در ایران است، اما مصرف مکمل ‌های حاوی روی بدون تجویز پزشک توصیه نمی ‌شود و به منظور کاهش کمبود روی در جامعه، مصرف رژیم غذایی متعادل و متناسب که حاوی تمام گروه‌های غذایی به خصوص گوشت و لبنیات است، توصیه می ‌شود و برای آن‌ که روی مصرفی به خوبی جذب شود، باید میزان فیتات رژیم غذایی را کاهش داد، به این منظور مصرف نان‌ هایی که در تهیه آن ها از مخمر استفاده شده است، توصیه می ‌شود. (همچنین خیساندن حبوبات قبل از پخت باعث کاهش فیتات موجود در آن می ‌شود.)

افزودن روی به خاک و مواد غذایی

فقر غذائی در بسیاری از کشورها باعث کمبود روی و در نتیجه بروز عوارض شدیدی در سیستم ایمنی بدن می گردد .

تحقیقات انجام شده در بخش کشاورزی فقیر بودن خاک های کشور را از ریزمغذی روی نشان داده است. این موضوع بدین معنی است که محصولات غذایی نیز از نظر روی فقیرند و مسئولین کشور باید تقویت و یا به عبارت دیگر غنی سازی "خاک با روی" را مدنظر قرار دهند و تا زمانی که این برنامه به سرانجام نرسیده است، غنی سازی موادغذایی عمده با روی راهکاری است که باید به اجرا گذاشته شود. مصرف غذاهای غنی شده با روی می تواند بخشی از روی مورد نیار بدن را تامین کند. در بعضی از کشور ها غذاهای غنی شده با روی از جمله شیر خشک، ماکارونی وغلات باعث پیشگیری از مشکلات کمبود روی خواهد شد.

گلوتامین و بهبود زخم ها

گلوتامین فراوان ترین اسید آمینه در بدن انسان می باشد. اگر چه یک اسید آمینه ی غیرضروری است، ولی میزان آن در شرایط استرس متابولیک کاهش می یابد و حکم یک اسید آمینه ی ضروری را پیدا می کند.

گلوتامین و زخم های پوستی

گلوتامین سوخت اولیه برای تقسیم سریع سلول هایی چون اریتروسیت ها، هپاتوسیت ها و سلول های ایمنی می باشد.

ثابت شده است که در شرایط استرس چون جراحت، میزان گلوتامین در بدن کاهش می یابد.

پلاکت ها، لوکوسیت ها، ماکروفاژها و فیبروبلاست ها عمده ترین سلول های سیستم ایمنی هستند که از گلوتامین به جای گلوکز به عنوان منبع سوختی استفاده می کنند.

گلوتامین سوخت اصلی برای تقسیم سلولی و ضروری جهت نسخه برداری RNA و DNA قبل از میتوز می باشد.

شواهد بسیاری هم تایید کننده ی وجود میزان قابل توجهی آنزیم گلوتامیناز در پوست موش ها به منظور تامین گلوتامین جهت تامین انرژی می باشند.

همچنین نشان داده شده است که با افزایش سن، میزان فعالیت آنزیم گلوتامیناز پوست کاهش می یابد، بنابراین مصرف مکمل های حاوی گلوتامین در تسریع روند بهبودی زخم ها بسیار موثر خواهد بود.

گلوتامین و زخم های گوارشی

گلوتامین نوعی اسید آمینه است که در ماهی، لبنیات و برخی میوه ها و سبزی ها مانند کلم وجود دارد.

این ماده ی موجود در گوشت ماهی و لبنیات در بهبود زخم معده موثر است. بر اساس شواهد جدید، ماده ی گلوتامین باعث خنثی شدن برخی عوارض میکروب عامل زخم معده می شود. در واقع گلوتامین موجب می شود آمونیاکی که بر اثر فعالیت میکروب عامل زخم معده موسوم به هلیکوباکتر پیلوری در معده ایجاد می شود، خنثی شود.

در مورد نقش کلم در التیام زخم های گوارشی:

مصرف عصاره ی برگ کلم در درمان و پیشگیری از زخم معده موثر است. پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی قزوین اثر عصاره ی برگ کلم را بر زخم معده ی ناشی از آسپیرین در شماری از موش های آزمایشگاهی بررسی کردند. بر پایه ی این بررسی عصاره ی برگ کلم به مقدار 100 میلی گرم در کیلوگرم، بیشترین اثر را در پیشگیری از زخم معده ناشی از آسپیرین دارد.

این بررسی همچنین نشان می دهد، مقدار 200 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره ی برگ کلم، موثرترین مقدار در درمان زخم معده است. پژوهشگران با توجه به این بررسی معتقدند، در پیشگیری یا درمان از زخم معده می توان از برگ کلم استفاده کرد. پژوهشگران احتمال می دهند، عصاره ی این گیاه با کاهش ترشح اسید معده و تحریک ترشح بی کربنات سدیم در محیط معده، در بهبود و پیشگیری از زخم معده موثر است.

از مهم ترین کاربردهای برگ کلم در طب سنتی، استفاده از آن برای بهبود دردهای دستگاه گوارش است.

از طرفی در تحقیق دیگری آمده است که به نظر می رسد گلوتامین موجود در کلم که عصاره ی ضد زخم دستگاه گوارش نام گرفته، نقش موثر و اصلی در درمان زخم های مذکور بازی می کند.

منابع غذایی گلوتامین

غذاهایی كه شامل میزان چشمگیری گلوتامین هستند شامل غذاهای پروتئینی حیوانی و گیاهی نظیر گوشت، شیر، پروتئین سویا، اسفناج خام، جعفری خام، كاهو و کلم می باشند.

پختن، مخصوصا در سبزیجات، گلوتامین را از بین می برد.

لثه هایی سالم تر با امگا 3

---

بررسی های اخیر مشخص کرده است که مصرف اسیدهای چرب امگا 3، خصوصا دوکوزاهگزاانوئیک اسید(DHA) و ایکوزاپنتانوئیک اسید(EPA) مشخصا موجب کاهش بیماری های لثه می شود.

---

عفونت لثه عارضه ای است که با التهاب لثه و جدا شدن آن از پایه ی دندان آغاز شده و سپس با تجمع باکتری ها در پایه ی دندان و التهاب بیشتر لثه و استخوان همراه است.

روش هایی که برای درمان این عارضه به کار می رود عموما بر دارو درمانی این عفونت های باکتریایی تمرکز دارد ولی مطالعه اخیری که در دانشگاه هاروارد انجام شده و در ژورنال معتبر  American Dietetic Association به چاپ رسیده است بیان می دارد؛ دریافت اسیدهای چرب غیر اشباع(PUFAs) همراه با غذا مانند روغن ماهی، درمان موثری برای جلوگیری از عفونت های لثه است.

بیماری های لثه

بیماری‌ های لثه بیماری‌ های خاموشی هستند. این بیماری‌ ها فقط بر روی لثه اثر نمی ‌گذارند بلکه کل بدن انسان را درگیر می ‌سازند. اگر کسی در مدت 24 ساعت مسواک نزند با تجمع باکتری‌ ها و مواد غذایی در دهان و لثه‌ های او، التهاب خفیفی در لثه‌ های او ایجاد می شود که ژنژیویت نام دارد این مرحله سر آغاز بیماری ‌های لثه ‌است. از جمله کسانی که دچار بیماری‌های لثه می ‌شوند، عبارتند از:

* خانم‌های باردار

* افراد سیگاری

* افراد بی توجه به بهداشت دهان و دندان

دریافت اسیدهای چرب غیر اشباع(PUFAs) همراه با غذا مانند روغن ماهی، درمان موثری برای جلوگیری از عفونت های لثه است

بیماری التهاب لثه معمولاً ناشی از جرم های دندان است و خود را به صورت تورم، قرمزی و احساس مزه ی ناخوشایند و خونریزی مکرر لثه نشان می ‌دهد. یکی از علامت‌ های بیماری لثه، خونریزی از لثه‌ ها به صورت خود به‌ خود، هنگام غذا خوردن یا هنگام مسواک کردن است اما شدت و پیشرفت بیماری با این علامت و به وسیله بیمار قابل تشخیص نیست. هنگامی که میکروب‌ ها به صورت یک لایه نرم همراه با مواد غذایی و مواد موجود در بزاق به سطح دندان (تاج و ریشه) می‌ چسبند با برانگیختن سیستم ایمنی، لثه ‌ها را پرخون و ملتهب می ‌‌کنند.

در این شرایط که هنوز جرم تشکیل نشده و لایه ی نرمی روی دندان شکل گرفته که به راحتی قابل برداشتن به وسیله مسواک و نخ دندان است و با رعایت بهداشت به حالت طبیعی برخواهد گشت اما در صورتی که زمان زیادی از تشکیل این لایه بگذرد و لایه سخت شده باشد(به عبارتی جِرم تشکیل شده باشد) امکان تمیز کردن و برداشتن آن با مسواک وجود ندارد و دندان‌ ها باید جرم‌ گیری شوند. در این مرحله التهاب لثه شدیدتر شده و پریودنتیت نامیده می شود.

ارتباط دریافت اسیدهای چرب امگا 3 و کاهش عفونت های دهانی

اسید چرب امگا 3 در تنظیم متابولیسم بدن نقش اساسی دارد و موجب افزایش توان سیستم ایمنی و اجرای بهینه ی وظایف سلول ها می شود. بررسی های اخیر مشخص کرده است که مصرف اسیدهای چرب امگا 3، خصوصا دوکوزاهگزاانوئیک اسید(DHA) و ایکوزاپنتانوئیک اسید(EPA) مشخصا موجب کاهش بیماری های لثه می شود.

روش هایی که تا کنون برای درمان این عارضه به کار برده می شد محدود به استفاده از آنتی بیوتیک ها و برداشت جرم های دندان یا همان جرم گیری بوده است. اما در صورتی که بتوان از درمان های دیگری مانند تغذیه درمانی در این مقوله استفاده کرد، درمان بسیار ایمن تر و ارزان تر خواهد بود و پروسه درمانی بسیار سریع تر پیش می رود.

با توجه به این مقوله که این نوع اسیدهای چرب فوائد بسیاری خصوصاً در جلوگیری از بیماری های مزمن دارند، استفاده از روش امگا 3 درمانی، علاوه بر مقابله با عفونت در بدن از بیماری های قلبی و سکته هم جلوگیری می کند.

روغن های امگا 3 با تنظیم مقدار سیتوکین ها و ایکوزانوئیدها در بدن، کنترل فعالیت های شیمیایی را به عهده دارند. سیتوکین ها از مهمترین عوامل تنظیم دستگاه ایمنی هستند. بعضی مواد مترشحه در بدن، برعکس غیر فعال کننده سیستم ایمنی بدن هستند.

یک مطالعه بسیار جامع و آینده نگر در امریکا از 60 سال پیش در حال انجام است و مطالعه(NHANES) نام دارد. نتایج بررسی بخشی از داده های این مطالعه نیز همین مطلب را تایید کرده است. بررسی 9 هزار نفر بین سال های 1999 تا 2004 نشان داد افرادی که بیشترین مقدار اسیدهای چرب از نوع DHA را استفاده می کردند، 20 درصد کمتر به عفونت لثه مبتلا می شدند. این ارتباط در مصرف کنندگان  EPA ضعیف تر بود و در بین انواع روغن های امگا 3، اسید چرب لینولئیک ارتباطی با کاهش عفونت های لثه ای نشان نداد.

منابع غذایی روغن های امگا 3

می دانید که سه اسید چرب مهم خانواده ی امگا 3  عبارتند از:

1- آلفا لینولئیک اسید(ALA)

2- ایکوزاپنتائنویک اسید( EPA )

3- دوکوزاهگزائنویک اسید( DHA)

آلفا لینولنیک اسید در غذاهای با منشا گیاهی یافت می شوند . غنی ترین منبع ALA،  بذرکتان است ولی همچنین در روغن کانولا، لوبیای سویا و روغن لوبیای سویا، بذرهای کدو تنبل و روغن بذر کدو تنبل، گردو و... موجود می باشد.

وقتی که این غذاها خورده شوند بدن ALA را به EPA و DHA تبدیل می کند هر چند که کارایی این تبدیل در بدن زیاد نیست. به همین علت است که متخصصین توصیه می کنند که منابع خوب EPA  و DHA را به میزان مکفی در رژیم غذایی تان بگنجانید.

منبع اصلی دو اسید چرب DHA و  EPA فقط ماهی است به خصوص ماهی آب های سرد و ماهی های چرب مثل ماهی آزاد، قزل آلا، تن، اسقومری و شاه ماهی.

غذاهای غنی شده با روغن امگا 3 مثل بعضی از تخم مرغ ها و مکمل های دارویی نیز منبع این اسیدهای چرب هستند.

غذاهای دیگری که حاوی مقدار زیادی اسید چرب امگا 3 هستند؛ کره ی بادام زمینی و مغزهای روغنی مثل گردو است.

کدام چربی مناسب است؟

---

توصیه ی اساسی این است که دریافت چربی کمتر از 30 درصد کالری روزانه باشد و فقط کمتر از 7 درصد رژیم غذایی از چربی اشباع ‌شده تامین گردد.

---

امروزه شاهد نظرات متفاوت و گاه متضاد در باره ی نوع چربی مناسب برای حفظ سلامتی هستیم.

عده ‌ای به‌ دلیل این که چربی حیوانی به دست آمده از دنبه ی آب شده و یا از کره ی آب کرده را طبیعی می ‌دانند، اظهار می‌ دارند که مصرف این نوع چربی برای سلامتی از انواع گیاهی بهتر است. دلیل آن ها نیز عملیات فرایندی است که بر روی دانه‌ های گیاهی به هنگام روغن ‌کشی انجام می ‌شود. دلیل دیگری که گاه شنیده می ‌شود، چسبنده بودن قطرات روغن گیاهی سرخ‌ کردنی به هنگام استفاده است.

مدعیان ناسالم بودن روغن‌ های گیاهی مخصوص سرخ کردنی معتقدند به علت این که قطرات روغن دنبه هنگام سرخ کردن به سطح گاز نمی ‌چسبد، پس نشانگر سالم‌ تر بودن این نوع چربی است.

از طرف دیگر، متخصصان تغذیه نیز اعتقاد دارند که مصرف چربی گیاهی برای حفظ سلامت افراد مناسب تر است. دلیل عمده آنان نیز وجود کلسترول و اسیدهای چرب اشباع در روغن حیوانی است که موجب رسوب چربی در رگ ‌ها و نیز سخت تر کردن دیواره رگ ها شده و منجر به بیماری تصلب شرائین و در نهایت پرفشاری خون و بیماری ‌های قلبی عروقی می‌ گردد. این در حالی است که در روغن‌ های گیاهی علاوه بر اسیدهای چرب غیر‌اشباع امگا-6 و امگا-3، ضمنا مقادیر مناسبی آنتی ‌اکسیدان‌ های طبیعی از قبیل ویتامین E وجود دارد که خود به حفظ تندرستی مصرف‌ کنندگان کمک می ‌کند.

بنابراین، در این مطلب به طور مختصر به ساختمان روغن ‌ها می ‌پردازیم تا ضمن ارائه اطلاعاتی در این زمینه، به تفاوت‌ های چربی‌ ها بیشتر بپردازیم.

از ترکیب یک الکل سه ظرفیتی به‌ نام گلیسرول یا گلیسرین با یک تا سه اسید چرب، یک ملکول چربی حاصل می‌ شود. ملکول اسید چرب از تعدادی کربن و هیدروژن تشکیل می ‌گردد. اگر بین هر دو کربن در این ملکول تنها یک الکترون به اشتراک گذاشته شود، به آن پیوند معمولی گفته می‌ شود؛ در حالی که اگر بین دو کربن دو الکترون به اشتراک گذاشته شود به آن پیوند دوگانه اطلاق می ‌گردد. به این ترتیب به حالت اول، یعنی وقتی که بین اتم‌ های کربن موجود در زنجیر اسید چرب هیچ پیوند دوگانه ‌ای وجود نداشته باشد، اسید چرب اشباع ‌شده یا SFA گفته می ‌شود.

توصیه اساسی این است که دریافت چربی کمتر از 30 درصد کالری روزانه باشد و فقط کمتر از 7 درصد رژیم غذایی از چربی اشباع ‌شده تامین گردد و بقیه چربی حتما از نوع غیر اشباعی، به‌ ویژه انواع غیر ترانس و امگا3 باشد

اگر بین اتم‌ های کربن موجود در زنجیر اسید چرب، پیوند دو گانه‌ ای وجود داشته باشد، اسید چرب اشباع‌ نشده(Saturated Fatty Acid = SFA) نام می‌ گیرند.

بسته به این که این اسید‌های چرب دارای یک و یا چند پیوند دوگانه باشند،‌ نامگذاری آن ها متفاوت خواهد بود:

اگر تنها یک پیوند غیراشباع در ساختار اسید چرب وجود داشته باشد، به آن اسید چرب تک غیر اشباعی(Mono Unsaturated Fatty Acid = MUFA) گفته می‌ شود.

چنان چه بیش از یک پیوند دوگانه داشته باشد، به آن اسید چرب چند غیر اشباعی (Poly Unsaturated Fatty Acid = PUFA) می‌ گویند.

بسته به ساختمان اسید چرب و محل قرار گرفتن پیوندهای دو گانه در آن، ممکن است اسید چرب امگا3 و یا امگا 9 و غیره نامگذاری شود.

باید خاطر نشان کرد سه اسید چرب غیر‌اشباع به نام اولئیک، لینولئیک و لینولنیک برای بدن ضروری هستند؛ یعنی بدن قادر به ساخت آن ها نیست، ولی به آن ها نیاز دارد. همان گونه که ذکر شد، اسیدهای چرب ضروری فقط در روغن‌ های گیاهی به اندازه مناسب وجود دارند.

به طور کلی اگر اسیدهای چرب اشباع فراوان مصرف شوند، موجب بالا رفتن غیرطبیعی کلسترول در خون می ‌شوند. ضمنا اغلب اسیدهای چرب از جمله اسید لوریک، اسید میریستیک و اسید پالمتیک موجب افزایش چربی خون شده و ضایعات عروقی ایجاد می‌ کنند.

اسید میریستیک بیشترین قدرت ایجاد ضایعات عروقی را دارد و پس از آن نیز اسیدهای پالمتیک و لوریک این اثر را نشان می‌ دهند. اسید میریستیک اغلب در چربی کره و نارگیل و روغن هسته خرما دیده می ‌شود. اسید پالمتیک 60 درصد اسیدهای چرب اشباع شده دریافتی را تشکیل داده و ‌موجب بیشترین شیوع هیپرکلسترولمی ‌(بالا رفتن کلسترول خون) می ‌شود. این اسید چرب در اغلب چربی ‌های حیوانی وجود دارد.

جایگزینی اسیدهای چرب اشباع با اسیدهای چرب غیر اشباع با یک پیوند دوگانه (مثل اسید لینولئیک که یک اسید چرب 18 کربنه دارای یک پیوند دوگانه است) و همچنین افزایش دریافت میوه و سبزی موجب پیشگیری از بیماری‌ های قلبی عروقی می ‌گردد. بنابراین نوع اسید چرب موجود در غذای مصرفی به ‌شدت بر افزایش چربی و کلسترول خون و ایجاد بیماری‌ های قلبی عروقی اثر می ‌گذارد. افزایش دریافت اسید‌های چرب غیر اشباع به میزان 1 درصد، موجب کاهش کلسترول به اندازه 4/1 میلی ‌گرم در دسی ‌لیتر می ‌گردد. این اسیدهای چرب به طور وسیعی در روغن ‌های گیاهی، سس‌ های سالاد و مارگارین ‌ها وجود دارند.

سه اسید چرب غیر‌اشباع به نام اولئیک، لینولئیک و لینولنیک برای بدن ضروری هستند؛ یعنی بدن قادر به ساخت آن ها نیست، ولی به آن ها نیاز دارد

مطالعات نشان داده که رژیم مدیترانه‌ ای موجب کاهش عود بیماری ‌های مزمن عروقی به میزان 50 تا 70 درصد می ‌شود. این رژیم دارای مقادیر زیادی میوه‌، سبزیجات ریشه ‌ای(هویج ، شلغم ، سیب‌ زمینی ، پیاز ، تربچه) و سبزیجات برگ سبز، نان‌ ها و غلات، ماهی ، و غذاهای حاوی مقادیر زیادی اسید لنیولئیک(روغن کتان و کانولا)، روغن ‌های گیاهی از قبیل کانولا و مغز دانه‌ هایی مثل گردو می ‌باشد.

فرایند هیدروژناسیون که برای سفت کردن روغن و مارگارین در صنعت به طور گسترده ‌ای استفاده می‌ شود، موجب ایجاد اسید  چرب خطرناکی به نام ترانس می ‌شود. گرچه مقداری اسید ترانس در غذاهای حیوانی(گوشت گاو، کره، چربی شیر) نیز وجود دارد، اما میزان اسید‌های چرب اشباع نشده ترانس موجود در چربی ‌های طبیعی کم است.

مصرف اسیدهای چرب ترانس موجب بالا رفتن کلسترول می ‌شود. این اسیدها از نظر بیولوژیکی شبیه اسید چرب اشباع شده عمل کرده و ضمنا قدرت اکسید شوندگی بالای آن ها، امکان فساد بیشتری را فراهم می ‌کند که در نتیجه برای سلامتی مفید نیستند. توصیه می‌ شود که بیشتر از 2 درصد مقدار کل انرژی رژیم غذایی توسط اسید‌های چرب ترانس تامین نشود. از مصرف کره‌های گیاهی جامد که با روش ‌های قدیمی تولید می ‌شوند، باید پرهیز شود.

مقدار چربی رژیم غذایی

چاقی با مقدار چربی دریافتی ارتباط داشته و بر روی بسیاری از عوامل خطر بیماری‌ های قلبی عروقی و از جمله آترواسکلروز، تاثیر می ‌گذارد. وقتی چربی رژیم غذایی کاهش می ‌یابد، سطح تری‌ گلیسرید و کلسترول نیز تحت تاثیر قرار می‌ گیرد. البته رژیم بسیار کم چرب که کمتر از 20 درصد انرژی کل را از چربی تامین کند نیز نمی‌ تواند سطح کلسترول خون را به طور چشمگیری کاهش دهد. بنابراین، توصیه اساسی این است که دریافت چربی کمتر از 30 درصد کالری روزانه باشد و فقط کمتر از 7 درصد رژیم غذایی از چربی اشباع ‌شده تامین گردد و بقیه چربی حتما از نوع غیر اشباعی، به‌ ویژه انواع غیر ترانس و امگا3 باشد.

چربی فقط برای قلب مضر نیست!

---

وقتی صحبت از مضرات چربی می شود، همه به یاد بیماری های قلب و عروق می افتند. اما تحقیقات نشان داده اند كه بین چربی رژیم غذایی و سرطان ها و دیگر بیماری های مزمن هم روابطی وجود دارد.

---

چربی و سرطان سینه

در مطالعات اولیه به نظر می رسید كه مقدار چربی در رژیم غذایی خانم ها در میزان  ابتلا به سرطان سینه مهم است اما طی مطالعاتی كه انجام شد با مقایسه و بررسی رژیم های غذایی كم چرب و پر چرب و میزان ابتلا به به سرطان سینه، به این نتیجه رسیدند كه این میزان چربی رژیم غذایی نیست كه بر ابتلا به سرطان سینه نقش دارد، بلكه نوع چربی مصرفی است كه مهم است.

طی تحقیقاتی كه انجام شده به این نتیجه رسیده اند سرطان سینه در زنانی كه رژیم غذایی ایشان سرشار از چربی حیوانی است درصد ابتلا بسیار بالاتر از خانم هایی است كه چربی حیوانی كمتری استفاده می كنند.

در بررسی ها متوجه شده اند كه رژیم های غذایی حاوی گوشت قرمز فراوان و لبنیات پرچرب، و عوامل دیگری از جمله هورمون ها در افزایش ابتلا نقش دارند. همچنین مطالعات اخیر نشان داده چربی های اشباع خطر ابتلا را بالا می برند.

چربی و بیماری های مزمن

به نظر می رسد چربی خورده شده با بیماری های مزمنی چون چاقی، پوكی استخوان، ام اس، كاهش حافظه ی وابسته به سن و تخریب سلول ها مرتبط است.

سعی كنیم در ورود چربی های مضر به بدن مان(چربی های ترانس) كه در روغن های هیدروژنه شده بسیار است، جلوگیری كنیم. البته بسیاری از این نوع چربی از طریق فست فود ها وارد بدن ما می شود.

به جای كره و مایونز از روغن های گیاهی مایع كه سرشار از اسیدهای چرب اشباع نشده چند بانده هستند و برای بدن ضروری اند استفاده كنیم

در ابتدای ورود مارگارین به بازار بسیاری بر این عقیده بودند كه چون مارگارین از روغن های گیاهی و سرشار از چربی های غیر اشباع تهیه می شود، بهتر از كره است كه از چربی حیوانی تهیه شده و سرشار از چربی های اشباع است و موجب بیماری های قلبی و افزایش چربی های بد خون می شود. اما با انجام مطالعات فراوان، بدین نتیجه رسیدند كه اگر چه مارگارین منبع گیاهی دارد ولی به علت هیدروژنه شدن آن(فرایندی كه طی آن جامد می شود) سرشار از اسیدهای چرب ترانس می شود و در نتیجه آن هم برای سلامتی بی ضرر نیست.

لذا بهتر است به جای كره، مارگارین و حتی مایونز، از روغن های گیاهی مایع كه سرشار از اسیدهای چرب اشباع نشده ی چند بانده هستند و برای بدن ضروری هستند استفاده كنیم.

با كمتر استفاده كردن از گوشت قرمز و لبنیات پر چرب از ورود چربی های اشباع اضافه به بدن جلوگیری كنیم. 

سعی كنیم حبوبات، دانه، آجیل، ماهی و غذاهای دریایی و مرغ را جایگزین گوشت قرمز كنیم.

منابع سرشار از امگا 3 مانند گردو، ماهی، روغن سویا، كانولا، دانه ی بذر كتان و یا روغن آن را استفاده كنیم. سبزیجات و میوه های تازه را به میزان زیاد در طی روز در وعده های اصلی و در میان وعده ها استفاده كنیم. آب سبزیجات را هم وارد برنامه غذایی خود كنیم.و ورزش را فراموش نكنیم!