تبیان، دستیار زندگی

(مصاحبه با مرتضی افشاری) بر گرفته از http://hawzah.net/fa/magart.html?MagazineID

آقای مرتضی افشاری فرکی در زمرة هنرمندان نقاشی است که سابقه و توسعة هنری ایشان به دوران انقلاب اسلامی برمی گردد. ایشان که خود به عنوان یک رزمنده در عرصه های جنگ تحمیلی حضور داشته، اینک عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد است و ضمن تدریس هنر و نقاشی، همچنان به کار هنری خویش ادامه می دهد. برای هنرمندان و دوستداران هنر نقاشی، آثار وی که بخصوص در موزة شهدا عرضه شده است، آثاری ارزشمند و شناخته شده است. مصاحبه ای با ایشان انجام داده ایم که در پی به نظر علاقه مندان می رسد.

شما فکر می کنید بعد از انقلاب این روند چگونه متحول شد و کلاً چه از نظر سبک و چه از نظر محتوا چه مسیری را طی کرد؟

افشاری: در بعد از انقلاب عموماً تیپهای قدیم تکلیفشان مشخص بود. به ندرت می شد به آن افراد بگوییم بیایند چه کار بکنند، متحول شوند و آثاری را با مضامین مذهبی بوجود بیاورند. فقط قشر جوانی بودند که دوست داشتند این کار را بکنند که این قشر جوان هم متأسفانه در هنرستانها و دانشگاههایی درس می خواندند که تماماً مکاتب غربی را تدریس می کردند. آنها با آن آموخته ها و دانش آمدند مشغول کار شدند، حالا با یک مضامین جدید. آنها می خواستند این مضامین را در

 o تنها هنر اصیلی که ما داشتیم نقاشی قهوه خانه ای بود

 o اگر حرکت هنری دهه اوّل انقلاب بی وقفه ادامه پیدا می کرد و خودجوش می شد و جلو می رفت، الان در تصویرگری به مراتب وضع بهتری داشتیم

 قالب تصویر بیاورند. به نظر من اتفاقی که افتاد این بود که اینها تلاششان را کردند، تلاش صادقانة خودشان را کردند، سعی کردند بیایند به شکلی جوابگوی نیاز زمان و جامعة خود شوند. این اتفاقات در حوزه هنری و یک بخشی در موزه شهدا بود که تا حدودی از هنرمندان حمایت می کردند. این جوانان آثاری آفریدند که در حقیقت نطفة نقاشی انقلاب در دهة اول انقلاب بود. متأسفانه در دهه دوم انقلاب با توجه به چرخش سیاستهای کلان، در هنر یک تغییراتی بوجود آمد که باعث کندی روند انقلابی دهه اول شد. به همین دلیل آن انتظاری که ما داشتیم تا مسایل انقلاب و جنگ و موضوعات معنوی در هنر تداوم یابد و به شکوفایی والاتری برسد، برآورده نشد. البته شاید کارهای معدودی مانند دهه اول انقلاب داشتیم ولی آن کار فرهنگی گسترده و آن آثار ناب مورد انتظار درباره انقلاب اسلامی و جنگ بوجود نیامد. کارهایی هم که در این زمینه ها بود چندان خودجوش نبود و بیشتر بر اثر سفارش بعضی دستگاههای دولتی ایجاد شد. مثلاً اگر سفارش نمی رسید و دستگاهی متصدی کار نمی شد شاید چندان آثار مهمی در زمینة مثلاً فاجعه حلبچه یا مسئله فلسطین بوجود نمی آمد. گو اینکه بعضی نقاشان ما به صورت دلخواه بعضی آثار زیبا در زمینه های انقلاب و جنگ و مسایل دیگر تصویر می کنند ولی هنرمندان مطرح ما بسا که سفارشی کار می کنند. لذا یک جای کار به اصطلاح لنگ می زند.اگر حرکت هنری دهه اول انقلاب بی وقفه ادامه پیدا می کرد و خودجوش می شد و جلو می رفت، ما الان به مراتب وضع بهتری در تصویرگری داشتیم.

بنابراین در سیر تحول هنر نقاشی با فراز و فرودهایی روبرو هستیم. شما می توانید از این فراز و فرودها یا مراحل یک سیر اجمالی بیان کنید؟

افشاری: مراحل مشخصی را بجز شاید دو مرحله کلی نمی توان از یکدیگر تفکیک کرد. بسیاری از آثاری که در حوزه هنری یا موزه شهدا بوجود آمد هنوز به حد بلوغ کامل نرسیده بود. نقاشان جوان غالباً از تصاویری که از کاشیکاریها در ذهنشان بود، یا از نقاشی های روسی یا بعضی ها از کارهای مذهبی نقاشان معروفی مانند ال گرکو یا سی کی رس در انقلاب مکزیک برای خلق کارهای خود استفاده کردند. این نوع کارها برای ما سابقه نداشت. پیش زمینة نقاشان ما، نقاشی غرب بود. لذا نقاشی انقلاب و مذهبی ما به بلوغ خود نرسیده بود و آن کارها اصیل نبود. البته می شد که این تلاشهای صادقانه به بلوغ برسد و سبک یا سبکهای تازه ای بوجود آورد لاکن تغییر سیاستهای دولت این جریان را معوق گذاشت. البته بعضی نقاشان توانستند خودشان را از آن مسیر جداکنند و کار خودشان را انجام دهند ولی تعداد آنان انگشت شمار است.به هر حال حرکت دهه اول نقاشی انقلاب ناشی از انقلاب اسلامی بود و بیشتر شامل مضامین مذهبی و انقلابی می شد و قدرت تکنیکی و سبک در درجه دوم اهمیت قرار داشت و چندان قوی نبود. اما در مقطع بعدی آثاری بوجود آمد که از لحاظ تکنیکی قوی بود لاکن بار ارزشی نداشت. تکنیکهای خاصی، مثلاً بافتهای نقاشی، مواد و مصالح مختلف و تجربه های مختلف در این کارها مورد توجه واقع شد ولی مسایل ارزشی در آنها نبود. می توان گفت در این مقطع ما مجدداً با هجوم فرهنگ غربی در قالب هنر مواجه شدیم. جوانان ما در این مقطع دچار نوعی سرگردانی شدند و در جهت مخالف گرایش یافتند. همین دیوار سوم موزة هنرهای معاصر را نگاه کنید که برگردان کارهای درجه چندم غرب است. بسیاری از کارها معنای ارزشی ندارد. الان دیگر نقاشان در عرصه هنرهای دینی و مذهبی به صورت خودش نمی توانند زیاد کار کنند. ممکن است نقاشی به خاطر دل خودش پرده ای از سیدالشهداء و عاشورا تصویر کند ولی این فقط برای یکی دو بار است و هر روز ادامه نمی یابد. ما حرکت هنری هدایت شده نداریم. حتی در دانشگاههای هنر، دانشجو از مضامین مذهبی فاصله گرفته و ذهنش آمادگی درگیر شدن با این مباحث و مضامین را ندارد. بیشتر دنبال کارهایی با مضامین آبستره و انتزاعی هستند. کارهایی را می خواهند که موضوع نداشته باشد.لازم است بگویم که آنچه درباره آن صحبت می کنم نقاشی است و مثلاً دربارة نگارگری که از نقاشی جدا شده و حرکتی دارد و در فضای نسبتاً مناسبی پیش می رود، نیست.

 آیا در وضعیت فعلی امکان تحول نزدیک و بازگشت به مفاهیم عالی مذهبی و عرفانی وجود دارد؟

افشاری: با توجه به وضع فرهنگی جامعه و مسیری که طی می شود نمی توانیم انتظار داشته باشیم که تحول و برگشتی در زمان نزدیک صورت گیرد. شما توجه کنید، امروزه حتی در مضامین عاشورایی کمیّت ها مطرح است، به کیفیت و محتوا چندان بهایی داده نمی شود. مداحی های مذهبی با انواع تم ها انجام می شود، سینه زنی ها به انواع مختلف رواج دارد، مرثیه سرایی ها با شکلهای گوناگون عرضه می شود ولی بسیاری از آنها فقط شکل است و از محتوا و ارزش خالی است. البته انتظار هم نداریم که مداحان و شعرای ما بنشینند و اشعار ناب بسرآیند و فکری به حال تربیت جامعه ما بکنند که دارد به کدام سمت سوق پیدا می کند. اگر بعضی ها هم کاری انجام دهند به واسطه آن است که سابقه ای دارند که برایشان احساس و حال خاصی می آورد و بعد هم می روند دنبال کاری که بتوان از آن نان درآورد. مگر اینکه دولت حمایت قوی کند و سفارشهای اساسی و عمده بدهد. نقاشان چنین وضعی دارند مگر اینکه دولت بخواهد از آن چیزی که مدّ نظرش است و ارزش دارد حمایت بکند و اجازه بدهد با حمایتشان یک طیف دیگری ـ نسل جدیدی ـ از نقاش با این مضامین کار کنند. با حمایت شاید تا حدودی درست شود.

شما خیلی از سؤالاتی که در ذهن داشتم با این تحلیلی که کردید پاسخ دادید. من این طور برداشت می کنم که از نظر شما دیدگاههای امام در نقاشی و سایر هنرها کمرنگ شده است. چون امام یک برداشتی از مفاهیم مذهبی داشتند ـ از جمله درباره عاشورا و سیدالشهداء ـ یک برداشت حماسی، انقلابی و مبارز، این برداشت با برداشت سنتی گذشتة ما یا بعضی برداشتهای فعلی فرق دارد. آیا در هنر نقاشی این برداشتهای حضرت امام لحاظ شده؟ یعنی یک تصویر انقلابی و حماسی، این را یک مقدار روشنتر بفرمایید، همان طور که گفتید این تصویر که در دهة اول انقلاب حاضر بود الان دیگر وجود ندارد.

افشاری: حضرت امام دربارة نقاشی خیلی مستقیم اشاره نکردند. حضرت امام فرازهایی داشتند مثلاً می گفتند خون شهدای ما برملا کنندة ظلم این ظالمان است. حالا من آن پیام به هنرمندان را حضور ذهن ندارم ولی چند جا گفتند هنرمندان ما، در جبهه ها مثلاً فلان کار را کردند. امام شهید را به عنوان یک هنرمند می شناسند. زیرا او آگاهی داده به جاهلان، به آن کسی که ساکن بوده تحرّک داده، رخوت را از بین برده. در حقیقت شهید برای خودش رشد کرده و آمده

 o پیام امام به هنرمندان یک پیام فراملی است

 o هدایت و حمایت هنرمندان بایستی از طریق سیاستگذاریهای سیاسی ـ هنری درست دولت انجام شود

 o هنرمندان ما کم کارند چون بازار فروش ندارند، کار نمی کنند چون سفارش دهنده ندارند

 به جامعه رشد داده، آگاهی داده و جامعه را از حالت جهل خارج کرده است. به نظر من، نظریه ایشان فراتر از کشورها بود، یک نظریه جهانی بود. ایشان می گفت هرکسی که ظلم ظالم را نشان دهد، دشمنی با عدل و عدالت را نشان بدهد، این دارد کار هنری ناب انجام می دهد. حالا این ممکن است در ایران اتفاق بیفتد، ممکن است در آمریکا اتفاق بیفتد. هرکسی می تواند این کار را بکند. می گفت هنرمند وظیفه ای دارد و وظیفه اش این است که در حقیقت، ظلم را که ممکن است از لحاظ فرهنگی باشد، در سطح دنیا نشان بدهد. امام می گفت شهدای ما این کار را می کنند یعنی علیه این ظلمی که اتفاق می افتد قیام کردند و با شهادت خودشان نشان می دهند که حقیقت چیست. ممکن است یک کاریکاتوریستی یک مسئلة سیاسی را برملا بکند. او دارد کار ارزشی می کند. ممکن است یک نویسنده ای، مطلبی بنویسد که حرفهای امام در آن مستتر باشد. نگاه حضرت امام نگاه جهانی است. من یک رساله در ارتباط با لیسانسم، دربارة پیام امام برای هنرمندان در سال67 نوشتم. امام قبل از ارتحالشان یک پیام یک صفحه ای دادند به هنرمندان که در آن پیام مواردی لحاظ شده بود که این موارد نشان می داد که پیام، پیام فراملی و وسیع است. هرکسی می تواند با این دیدگاهها کار کند. خود حضرت امام، دربارة سیدالشهداء خیلی خوب کار کرده است. وقتی جبهه ها فوراً احتیاج به نیرو داشتند، امام فرمود: حسینیان آماده باشید، ایران کربلاست. و امروز عاشوراست. امام دو جمله گفت که حسینیان آماده باشید، ایران کربلاست، امروز عاشوراست. چقدر این جمله حماسی و هنری بود! خوب چرا؟ اصلاً نگاه امام حماسی است به این قضیه. این برمی گردد به پیش زمینة اساسی که مثلاً آقا امام حسین(ع) کیست که ما گریه می کنیم برای او. شهید مطهری در یکی از کتابهایش به آقای محتشم [شاعر عهد صفوی] گفته بود. «باز این چه شورش است» را گفتی آقا، برو راجع به حماسه صحبت کن. الآن مرحوم مطهری اگر اینجا بود و وضع نوحه ها را می دید در جا سکته می کرد. الآن همایش حکمت مطهر را گرفتند، ولی در عاشورا، تمام مدّت نشستم، دو تا از جمله های ایشان را در رابطه با عاشورا پخش نکردند. اگر سالهای گذشته پخش می کردند، امسال تا آنجا که می دیدم پخش نکردند. قبلاً در سالهای گذشته از کتاب حماسة حسینی شهید مطهری فرازهایی را پخش کردند ولی این یکی دو ساله چندان خبری نیست. به هر حال نگاه حضرت امام حماسی بود. مسئلة سینه زنی نبود. می خواهید سینه بزنید بروید خط اول جبهه، گردان کمیل می رفت جلو می جنگید، همانجا هم سینه می زد. خط مقدم جلوی عراقیها، جلوی تانک دشمن، می خواهی سینه بزنی آنجا بزن. الآن چی؟ وضع هنرمندان هم الآن همین است. اگر می خواهی خط مقدم باشی، نقاشی کنی در رابطه با جنگ و انقلاب هیچ مسئله ای نیست. مهم این است که چی بکشی، خیلی تمثال حضرت امیر را کشیدن قشنگ است ولی به این صورت جواب نمی دهد. الآن یک عده بریده اند که بنشینند و آن مضامین واقعی را بکشند. باید ببینیم کار ما مخاطب دارد یا نه؟ شما نگاه بکنید شاید بتوان گفت کشورهای دیگر دینی تر از ما کار می کنند چون بسیاری از هنرمندانشان مسائل روز را خیلی راحت بیان می کنند، ابراز عقیده می کنند، کار می کنند. این را اگر با نگاه حضرت امام در سال 67 تطبیق دهیم می بینیم آنها از ما کار ارزشی تر و دینی تر انجام می دهند حتی اگر مثل ما از پشتوانه دین برخوردار نباشند. چون درگیر با یک معضل اجتماعی است و مخالفت با ظلم و مخالفت با از بین بردن عدالت می کند پس شاید آنجا دارند کار دینی می کنند. شاید ما نکنیم، کار آنها فرهنگی تر و اسلامی تر از ماست.

در جملات حضرت امام هست که مثلاً هنر، تصویر زالوصفتانی است که از مکیدن خون عدالت و صفا لذت می برند و اشاراتی که امام دربارة متحّجرین و ثروتمندان دارد. بعضی ها این را جنگ بین فقر و غنا تعبیر می کنند که امام بر آن تأکید کرده است یعنی امام هنر را به عنوان یک شلاقی، یک هشدار دهنده ای برای ثروتمندان و ستمگران می بیند.

افشاری: تعابیر حضرت امام فراگیر است این طوری نیست که در حیطة فقر و غنا باشد. مگر بعد از انقلاب در دهة اول مشکل مردم اقتصادی بود، مگر آسایششان از آسایش حالا بیشتر بود. آن موقع آسایششان کمتر بود ولی آرامششان بیشتر بود. در اوج جنگ آرامش مردم بیشتر بود. الآن آسایش افزایش یافته ولی مردم آرامش را از دست داده اند. مبحث امام این بود که شما به آرامش برسید حتی اگر در جنگ باشید، به آرامش برسید حتی اگر وسط میدان جنگ کربلا باشی. حضرت سیدالشهداء در وسط کربلا با آرامش نماز خواند، چه کسی می گوید نماز را با دلهره خواند؟ موضوع این است که امام می گوید به آرامش برسید. وقتی به آرامش رسیدید، مشکلات حل است. وقتی که آرامش درون داشته باشید به این مسائل می پردازید. وقتی آسایش می آید و آرامش می رود دیگر نیست آن آدمی که به این قضایا می پردازد. ما الآن مشکلمان این است که اگر به یک آرامش درونی برسیم بعد نگاهمان معطوف به جامعمان می شود، نگاهمان به مشکلاتی می افتد که باید برطرف گردد ولی ما فکر می کنیم آرامش در آسایش است. مرتب دنبال آسایش می رویم ولی آرامش برنمی گردد. زمینة صحبت امام آرامش است. اگر به آن طمأنینة خاطر برسید قطعاً بدانید هنر اصیل هم بوجود می آید.

یعنی شما عرصة فرمایش امام را برای هنرمندان خیلی وسیعتر از مقولة جنگ فقر و غنا می بینید؟

افشاری: اصلاً آن فقر و غنا که امام فرمود مثال بود. امام می گوید وقتی شما به آرامش برسید مشکل فقر را حل می کنید ولی وقتی که آرامش نداشته باشید و دنبال قدرت باشید، فقیر برایتان مطرح نیست، قدرت طلبی هیچوقت اشباع نمی شود و به آرامش نمی رسد.

 شما کُلاً نقاشی را ـ از کاریکاتور بگیریم تا نگارگری و ... ـ در معرفی انقلاب اسلامی به جهان دارای چه نقش و جایگاهی می بینید؟

افشاری: به نظر من هیچکدام از رشته ها مواد هنری ما جوابگوی این امر نبوده است. بیشترین کاربرد را سینما می توانست داشته باشد که منقطع شد. در ارتباط با داخل خودمان هم که قویترین شاخة هنری ما سینماست که استمرار در زمان دارد یعنی استمرار و توالی زمان را می تواند نشان بدهد. نقاشی هم تا یک حدودی می تواند این کار را بکند. البته سینما توالی زمان دارد و رد می شود ولی روی نقاشی شما می توانید تأمل کنید. چاپ کنید بگذارید توی خانه که آثاری جلوی چشم باشد و بتوانید روی آن عمیق شوید و فکر کنید. اگر از این جنبه به نقاشی نگاه کنیم، نقاشی

 o با زبان هنر می توانیم مفاهیم والای دینی خود را به جهان عرضه کنیم

 o به هنرمندان جوان توصیه می کنم به پیشکسوتها احترام بگذارند

 جواب می دهد. امّا می توانم بگویم از نقاشی قویتر نویسندگی است. نویسندگی ما از شعر هم بهتر است. بعد از آن شاید شعر باشد، یک بخشی را نقاشی گرفته، یک بخشی را هم سینما گرفته است.

این طور که بنده می بینم نقاشان کشورهای دیگر خیلی وسیع و با قوت کار می کنند و امروزه یکی از بازارهای مهم دنیا بازار هنرها خصوصاً نقاشی است که از طریق آن البته مفاهیم فرهنگی نیز منتقل می شود.

افشاری: نقاشی جوامع دیگر در حال جهانی شدن است ولی به دلیل اینکه ما موضوعی کار می کنیم و اعتقاد داریم که باید به موضوع بپردازیم دشواریهایی داریم. گو اینکه بعضی مضامین ما قابلیت جهانی شدن را دارد. حضرت امام در پیام سال 68 به هنرمندان بیان کردند که وارد مسائل سیاسی شویم. وارد مسائل حکومتی و دولتی و از این قضایا شویم. یعنی اگر بخواهیم صرفاً در ارتباط با مضامین مذهبی خودمان فعالیت بکنیم می بینیم حداکثر مخاطبینی در حوزة کشورهای اسلامی همجوار داریم و از آن جلو نمی توانیم برویم، یعنی محدودیت دارد، پس قابلیت جهانی شدن ندارد. باید زبان جهانی شدن به آن بدهیم. مثلاً اگر بخواهیم راجع به امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) کار بکنیم باید ابعاد جهانی آن را درک کنیم. به دلیل فیلمهای مختلفی که راجع به حضرت مسیح ساخته شد شاید ما خودمان اطلاعات زیادی راجع به حضرت مسیح(ع) داشته باشیم، ممکن است اطلاعات ما از بعضی مسیحی ها هم بیشتر باشد ولی برعکس نیست. چون نتوانستند این پیام رسانی را از طریق فیلم زیادتر بکنند. حضرت مسیح را ما به واسطة فیلمهایشان شناختیم. از بس زیاد دیدیم می دانیم این فیلم با آن یکی مثلاً چه فرق دارد. اگر بخواهیم در ارتباط با سیدالشهداء یا مسائل مذهبی این اتفاقات بیفتد، لازم است در ابعاد جهانی آن تأمل شود. مثلاً شما در ارتباط با عدالت، اظهارنظر می کنید، خودش جهانی است یعنی ذات خودش جهانی است و کاری به چیزی ندارد. بعد ببینید چه شاخه هایی را مردم نیاز دارند کار کنند. چه شاخه ای نیاز جهانی دارد، یکسری شاخه ها نیاز داخلی است. یکسری کارهاست که باید هدایت شود. مثلاً در سینما می گویند ژانر سیاسی، ژانر حماسی، ژانر جنگی، به نظر شما این ژانرهای مختلف چه طور بوجود آمده است؟ مثلاً کشور انقلابی روسیه آن زمان آمد همة هنرمندان را حمایت کرد و به سمت و سویی که می خواست سوق داد. حکومت ما تشخیص داده که باید سوق پیدا کند به سمت هنرهای غربی. باید تشخیص داده شود که چه فرازهایی اهمیت دارد اگر هنرمندان بخواهند خودجوش بروند ممکن نیست، در حقیقت اگر مثلاً یک مبحث تاریخی بوجود می آید می گویند یک هنر تاریخی، یک بحثی می شود می گویند هنر سیاسی، هنر فلسفی و ... اگر دقت کنید می بینید یک جاهایی سرنخها را دستشان داده اند و هدایت شان کرده اند. پس ما هم اگر بخواهیم یکسری تیترهای کلی داشته باشیم و هدایت شویم، احتیاج داریم این هدایت و حمایت از طریق سیاستگذاریهای سیاسی ـ هنری درست دولت انجام شود.

همان طور که اشاره کردید دیدگاههای حضرت امام جنبه جهانی داشت. به خاطر همین از سرخپوست جنگلهای آمازون تا فیلسوف فرانسوی تحت تأثیر او بودند. بنابراین می توان محورهای جهانی پیامهای امام خمینی مانند عدالت و آزادی، معنویت، مبارزه با مستکبرین، دفاع از محرومین و غیره را دستمایه کار هنری قرار داد. در این مسیر قطعاً حمایت و سیاستگذاری دولت بلکه کل نظام ضروری می نماید لاکن مشکل دیگری که به نظر می رسد، کم کاری نقاشان و اساساً بسیاری از هنرمندان ماست که تولید هنری آنها معمولاً نسبت به هنرمندان کشورهای صاحب هنر اندک می نماید و از نظر سبک و محتوا دارای فعالیت پی گیر نیستند.

افشاری: ما یک مشکل عمده داریم که اشاره کردم. ما الان آرامش نداریم. یعنی متأسفانه آرامش درونی نداریم. علاوه بر آن موضوعات دینی نیاز به شناخت عمیق دارد تا در هنر متجلی شود. امّا در هر صورت اگر نقاشی یا هر هنر دیگری بخواهد رونق پیداکند نیاز به بازار و سفارش دهنده دارد. همان محتشم دورة صفوی، سفارش دهنده دارد. هنرمندان ما الآن کم کارند چون بازار فروش ندارند، کار نمی کنند چون سفارش دهنده ندارند. نقاش برای درآمد زندگی خود می رود کار گرافیکی می کند. سبک و سیاق وقتی بوجود می آید که خریدار وجود داشته باشد. مشکل بازار کار است. اگر هنر در بعد سیاسی، مذهبی و حماسی بخواهد پیشرفت کند پشتیبانی قوی می خواهد. کار هنری اصیل و اساسی ممکن است سالها وقت ببرد. کار اصیل کم است. نقاش می تواند مفاهیم را منتقل کند. مثلاً می خواهیم به کودکان و نوجوانان و جوانان از طریق تابلوهای نقاشی یا تابلوهای دیواری بگوییم انقلاب چه بود، امام که بود و چه کرد و حوادث انقلاب را منعکس کنیم، این نیاز به حمایت قوی دارد.

ظاهراً نقاشی در میان سایر هنرها قدری مورد بی مهری واقع شده و سخنان شما هم چنین مسئله ای را نشان می دهد.

افشاری: مردم ما شناخت تصویری و شناخت نقاشی در حد لازم ندارند. تقصیر آنها نیست. اگر تبلیغات درستی روی این مطلب شود، خیلی ها به جای اینکه بروند مبل و دکور گران قیمت و آنچنانی برای تزیین خانه خود تهیّه کنند به هنر رو می آورند. خیلی ها می روند گل مصنوعی یا گلدان تزئینی می خرند، اشیاء تزئینی گران یا ارزان می خرند ولی حاضر نیستند همان مقدار برای خرید یک تابلو آبرنگ یا رنگ و روغن بپردازند. در حالی که در جهان امروز هنر نقاشی از ارزشی به مراتب بالاتر از چنان تزئیناتی برخوردار است. اگر این فرهنگ تصویری اصلاح شود بسیاری از مسایل حل خواهد شد.