• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
انجمن ها > انجمن نصف جهان > صفحه اول بحث
لطفا در سایت شناسائی شوید!
نصف جهان (بازدید: 23193)
شنبه 19/5/1387 - 12:16 -0 تشکر 51319
گزارش بازدید از تخت فولاد

بسمه ای تعالی

خدایا شکر بالاخره به همت کابران عزیز انجمن و همکاری دفتر تبیان اصفهان این بازدید برگزار گردید.

دوستان عزیز برای هدفمند شدن بازدید و استفاده هر چه بهتر دوستانی که به هر دلیل نتوانستند در جمع ما حضور داشته باشند و بقیه دوستان تبیانیمون و آشنایی بیشتر آنها با این مجموعه تاریخی (تخت فولاد ) ، عزیزانی که در این بازدید حضور داشتند گزارش های زیبای خودشون را در این تاپیک مطرح کرده تا زمینه برگزاری بازدید های دیگر شود و به بهترین گزارش نیز هدیه ی ناقابلی اهداء گردد .ضمنا عزیزان تا ساعت 24 روز جمعه 25 مرداد ماه فرصت دارید گزارش های خود را ثبت کنید . 

(تذکر : خواهشمند است از نوشتن نظرات بی محتوی و غیر مرتبط با بازدید خودداری کنید.)

" کادر مدیریتی انجمن "

 

««« تبیان »»»

 

جمعه 1/6/1387 - 21:36 - 0 تشکر 53524

سلام

هم گفتنی ها رو دوستان گفتن وهم دیدنی ها رو به نمایش گذاشتن

كیفیت عكس هایی كه گرفتم خیلی پایین بودن و.....

ایشالا توی بازدیدای بعدی مجهز می یام تا مثل این بار دست خالی نباشم

پاینده باشید

در پناه حق

دعا میكنم كه خداازتو بگیرد،هرآنچه كه خداراازتو گرفت...دكترعلی شریعتی

    

 

سه شنبه 2/7/1387 - 6:15 - 0 تشکر 59881

تاریخچه تخت فولاد

گورستانهای شهر اصفهان در ادوار مختلف تاریخی

شهر اصفهان از ادوار گذشته مركز بسیاری از حكومتها بوده است و به این واسطه حدود و قلمرو آن در ادوار مختلف متغیر بوده و بر حسب عادت و احتیاج دراین شهر قبرستانهای متعددی وجود داشته است. معمولاً هر محله از محلات شهر اصفهان در بیرون دروازه محله و خارج از فضای  مسكونی خود گورستانی داشته و ساكنین محل مردگان خود را در آن گورستان دفن می كردند. گذشته از آن بسیاری از علما و روحانیون و متنفذین، مقبره خصوصی برای خود داشته اند و یا پس از مرگ در محل زندگی خویش به خاك سپرده می شده‌اند. این گورستانها از گذشته تا حال به چندین دسته تقسیم می‌شوند:

الف گورستانهایی كه پیش از اسلام دایر بوده و اكنون اثری از آنها نیست: مانند گورستان تاریخی چملان یا چلمان.

ب گورستانهای بعد از اسلام كه از میان رفته‌اند: مانند قبرستانهای آب بخشان، آسیاب چهارسنگ، باغ خلفا و

ج- قبرستانهایی كه عموماً از حالت قبرستان بودن خارج شده، لكن كم و بیش اثری از قبور در آنها ظاهر است و عموماً امامزادگان و مقابر خصوصی می‌باشند: مانند شاهزاده ابراهیم، امامزاده احمد، امامزاده اسماعیل، مقبره صاحب بن عباد، قبرستان طوقچی، گورستان با باركن الدین یا تخت فولاد و

در واقع گورستانهای اصفهان قبل از دوران صفویه محدود به گورستانهای محلی بوده اما از دوره صفویه و بعد از آن، گورستان تخت فولاد مهمترین قبرستان شهر اصفهان محسوب می‌شده و بیشتر متوفیان شهر اصفهان دراین گورستان مدفون می گردیدند.

گورستان تخت فولاد

گورستان تخت فولاد با مساحت تقریبی 75 هكتار در حاشیه جنوبی رودخانه زاینده رود اصفهان و در انتهای یكی از محورهای تاریخی شمالی – جنوبی شهر واقع شده است.

این گورستان تاریخی به دلیل وسعت، كثرت مشاهیر مدفون در آن و وجود ابنیه ارزشمند تاریخی یكی از مهمترین محوطه‌های تاریخی و فرهنگی ایران محسوب می‌شود.

وجه تسمیه گورستان تخت فولاد  

گورستان تخت فولاد در طول تاریخ به نامهای «لسان الارض»، «باباركن الدین» و «تخت فولاد» شهرت داشته كه برای هر كدام از این اسامی وجوهی ذكر شده است.(هر چند برخی از اقوال تاریخی، داستانهای عامیانه و اظهارات مورخین فراتر از یك باور نیست و نمی‌تواند مأخذ علمی و مبنای تاریخی داشته باشد لیكن اظهار آن در دوره های مختلف گویای قدمت تاریخی گورستان تخت فولاد است.)

ج- تخت فولاد:

1.گویند حضرت امام حسن (ع) در اصفهان برای بی اثر كردن جادوی یهود دراین ناحیه تختی از فولاد ساخته و در آن منزل كردند.

2.«پولاد» نام یكی از دلاوران و سرداران  دیالمه بوده است كه از سنگهای مفروشی در وسط خیابان میان پل خواجو و دروازه قبرستان، محلی تخت مانند برای خود ساخته و بر آن می نشسته و كشتی گیران و پهلوانان برابر او بر زمین مسطحی به كشتی می‌پرداختند و از این رو این محدوده به نام «تخت فولاد» معروف گشته است.

3.بابا فولاد حلوایی پسر استاد شجاع (متوفی 959 ه.ق) یكی از عرفا و صوفیه است كه عده‌ای معتقدند تختگاه او در این زمین بوده است و به این جهت ابتدا به منطقه كوچكی كه آرامگاه بابافولاد بود «تختگاه بابا فولاد» اطلاق می شد و از نیمه دوم قرن یازدهم هجری نام «تخت فولاد» به جای «مزار باباركن الدین» شایع شد و رواج یافت.او ظاهراً از جوانمردان روزگار خویش بوده و عوام تخت فولاد وی را از اولیا می‌شناسند و از او كرامت ها حكایت می كنند. سنگ گور وی هم اكنون در صحن مركز تلفن تخت فولاد موجود است.

گورستان تخت فولاد در گذر تاریخ:

الف ـ تخت فولاد پیش از اسلام:

حافظ ابونعیم اصفهانی در كتاب خود به نام «ذكر اخبار اصفهان» به قدمت بخشی از  تخت فولاد به عنوان «لسان الارض» اشاره می كند و معتقد است آن گاه كه خداوند خطاب به آسمانها و زمین فرمود « به میل یا كراهت بیایید» زمین اصفهان به خداوند جواب گفت و از این روی زبان زمین یا «لسان الارض» نامیده شد. بنابراین قدمت و اهمیت لسان الارض در تخت فولاد با خلقت آسمان و زمین آغاز می شود. این مطلب نشانگر سابقه تاریخی این زمین مقدس بوده و حكایت از آن دارد كه این مكان قبل از اسلام نیز مورد توجه و عنایت مردم شهر اصفهان بوده است.

در كتاب «نصف جهان فی تعریف الاصفهان» آمده است كه در لسان الارض قبری موجود است كه به قبر «یوشع نبی» شهرت دارد. در واقع وجود این قبر نیز در ناحیه لسان الارض قدمت این منطقه را به پیش از اسلام باز می‌گرداند.

قرنها قبل از اسلام، زمانی كه بخت النصر قوم یهود را از فلسطین كوچانیده و به آزار و اذیت آنها پرداخته بود، كوروش پادشاه هخامنشی ایران، یهودیان را از اسارت بابل نجات داد و آنهارا به ایران كوچ داد و تعدادی از آنها را در اصفهان ساكن گردانید.این یهودیان برای  خود شهری به نام «یهودیه» احداث كردند كه در محل «جوباره» فعلی اصفهان واقع بوده است و هنوز تعدادی از آنها در این منطقه زندگی می‌كنند. چنانكه گفته می‌شود دو تن از پیامبران و پیشوایان مذهبی آنان به نامهای «شعیا» و «یوشع» در اصفهان مرده و به خاك سپرده شدند. «شعیا» در امامزاده اسماعیل در محله گلبهار و «یوشع» در تخت فولاد در اراضی لسان الارض مدفون گردید. مردم اصفهان «یوشع» مدفون در لسان الارض را «یوشع نبی» می‌دانند و او را به عنوان یكی از پیامبران بنی اسرائیل می‌شناسند؛ اما در منابع یهودی اشاره‌ای نشده است كه «یوشع» از پیامبران یهود در اصفهان مدفون باشد. با توجه به تحقیقاتی كه اخیراً انجام شده مشخص گردیده كه «یوشع نبی» مدفون در تخت فولاد از بزرگان و روحانیون و فردی قدیس در قوم بهود بوده و در طول تاریخ چه قبل از اسلام و چه بعد از آن مورد توجه یهودیان و مسلمانان بوده است. بهرحال وجود مقبره «یوشع» می‌تواند نشانگر سابقه طولانی سرزمین تخت فولاد باشد.

ب ـ تخت فولاد پس از اسلام

  تخت فولاد در قرون نخستین اسلامی

اصفهان تا اوایل سده چهارم هجری تخت سلطه خلفای عباسی بوده تا آنكه «مرداویج زیاری» از حكمرانان آل زیار در سال 316 هـ .ق آنرا فتح می‌نماید. وی در راستای زنده كردن آیین‌های ایران باستان، در هنگام جشن سده (دهم بهمن ماه) آتش بازی و جشن بزرگی را در زمینهای میان زاینده رود و هزار دره كه اراضی تخت فولاد و لسان الارض را در میان می گیرد بر پا می نماید. بر طبق این مطلب به گمان قوی تخت فولاد در آن زمان زمین لم بزرعی بیش نبوده است.

در دوران آل بویه نیز «پولاد» از دلاوران و سرداران نامی دیالمه تختی سنگی در مكانی بین پل خواجو و دروازه تخت فولاد به نام خود ساخته و بر آن می‌نشسته و كشتی‌گیران و پهلوانان در برابر او بر زمین مسطحی به كشتی می‌پرداختند.

قرن اول تا سوم هجری آثاری  در تخت فولاد به دست نیامده است، امااز قرن چهارم به بعد شواهدی بر تاریخ تخت فولاد موجود است. در جریان تعمیراتی كه در تكیه باباركن الدین و برخی تكایای تخت فولاد صورت گرفته تعدادی آجر  نوشته منقوش به طرحهای تزیینی و خطوط به دست آمده كه نشانگر معماری و هنر عهد دیالمه و سلجوقیان می‌باشد این آجرها به خطوط كوفی و گل و بوته‌های تزیینی منقوش است و بررسی ومقایسه آنها با سایر نمونه‌های خط و طرح آجر نوشته‌های ابنیه تاریخی ایران نشان می‌دهد كه این آجرها متعلق به دوره‌های مختلف از قرن چهارم تا ششم هجری می‌باشند

همچنین سنگ قبوری نیز متعلق به قرون چهارم و پنجم هجری در این منطقه توسط سازمان میراث فرهنگی یافت شده است. تا دو دهه پیش نیز در محل لسان الارض ساختمانی بر قبر «یوشع» وجود داشت كه به گفته برخی باستان شناسان در بعضی از قسمتهای آن آثار آجری سبك دیلمی به خوبی آشكار بود.

تخت فولاد در قرون پنجم تا نهم هجری

در قرنهای پنجم تا نهم هجری مزار تخت فولاد یكی از جایگاههای عبادت و ریاضت بوده و عرفا و صوفیان و عبادو زهاددر آنجا برای خود عبادت خانه ساخته بودند و در آنها شب و روز به عبادت و راز و نیاز با خداوند متعال مشغول بودند، چنانچه «كمال الدین اسماعیل اصفهانی» شاعر معروف، در یكی از همین عبادت خانه‌های تخت فولاد به دست مغولان كشته شد.

در قرن هفتم و هشتم هجری عده‌ای از عرفای بزرگ كه در آن عهد عموماً به «بابا» و «عمو» شهرت داشتند در این  مكان متبرك ساكن  بوده‌اند كه مهمتر از همه آنها «بابا ركن الدین»، عارف و صوفی معروف می‌باشد. پس از وفات باباركن الدین،وی را در تخت فولاد به خاك سپردند و از آن پس این ناحیه به نام «مزار باباركن الدین» شهرت یافت و مزار وی جایگاه ریاضت و عبادت عرفا و پارسایان گردید.

تخت فولاد در دوره صفویه

پس از دفن باباركن الدین تا عهد صفویه گاهی بزرگان دیگری در تخت فولاد دفن می‌شدند،اما یقیناً تخت فولاد گورستان رسمی شهر اصفهان محسوب نمی شده است و هر یك از محلات شهر اصفهان برای خود گورستان محلی داشته‌اند.

دوره صفویه را می‌توان اوج شهرت و اعتبار تخت فولاد دانست. احداث مصلای بزرگ شهر و بنای عظیم و زیبای مقبره باباركن الدین، این گورستان را در كانون توجه امرا و علما و مردم قرار دارد و روز به روز بر آبادانی آن افزوده شد. هر چند اصفهان در دوره صفویه به استثنای امامزاده ها و مقابر خصوصی، دارای دوازده گورستان بزرگ بود لیكن گورستان باباركن الدین با دفن علمای بزرگی چون میرفندرسكی و اهمیت ویژه ای یافت. دراین دوران این محدوده گسترش زیادی ‌یافته و چنانكه از نوشته های شاردن بر می آید در این محدوده علاوه بر تكیه و خانقاه و بقعه، كاروانسرا، باغ، مهمانسرا، مسجد، مصلی، آب انبار و یخچال نیز وجود داشته است.

-اوایل دوره صفوی

در سال 959 هـ .ق مقارن سلطنت شاه طهماسب صفوی، فولاد بن استاد شجاع حلوایی مشهور به «بابا فولاد» از عرفای مورد علاقه مردم اصفهان در گذشت و در این سرزمین به خاك سپرده شد.  از نیمه دوم قرن دهم هجری به تدریج تخت فولاد رونق یافت و عده‌ای از مردم اصفهان در جوار قبر باباركن الدین و یا در جوار مصلای اصفهان به خاك سپرده شدند.

الف لسان الارض (زبان زمین)

1. هنگامی كه خداوند به زمین و آسمان گفت: «به میل یا به كراهت بیایید» زمین اصفهان اجابت كرد و بدینسان بخشی از زمین اصفهان «لسان الارض» نام گرفت.

2. گویند حضرت امام حسن مجتبی (ع) هنگامی كه در مسیر فتح گرگان و یا برای جهاد به طرف قزوین از اصفهان عبور می‌كرده و در این زمین نماز خوانده‌اند، این زمین با ایشان تكلم كرده است.

ب- مزار بابا ركن الدین:

باباركن الدین عارف و صوفی عالیقدر سده هشتم هجری قمری است. پس از دفن وی در ساحل جنوبی زاینده رود كه در مسیر جاده شیراز قرار داشت، آن قسمت از سرزمین‌های مجاور آرامگاه باباركن الدین به «مزار باباركن  الدین» شهرت یافت. ظاهراً از زمان دفن وی تا اواخر دوران صفویه به تخت فولاد«مزار باباركن الدین» می‌گفته‌اند. در پی این نام گذاری پل خواجو نیز نام «پل باباركن الدین» معروف گشته و خیابان امروزین فیض كه راه قدیم شیراز بوده نیز ظاهراً به این نام موسوم بوده است.

- اواسط دوره صفوی

در حدود سال 1068 هـ .ق شاه عباس دوم پل تاریخی «حسن آباد» یا «حسن بیگ» را كه امروز به نام «پل خواجو» معروف است و در آن زمان سنگی و خیلی كوچكتر از پل فعلی بود، به صورت و عظمت كنونی تجدید نمود. وی به پیروی از اندیشه‌های شاه عباس اول، به بخش جنوبی پل خواجو توجهی خاص مبذول نمود.

گروهی از زرتشتیان از قدیم الایام در اصفهان می‌زیسته‌اند كه در اوایل دوره صفویه در محلی زرتشتی نشین در غرب تخت فولاد موسوم به «گبرآباد» ساكن بوده‌اند و قبرستانی نیز در این منطقه داشته‌اند.  (خیابان «آپادانا» كه هنوز در افواه مردم اصفهان به این نام خوانده می شود، به این مناسبت نامگذاری شده بود) شاه عباس ابتدا دستور می‌دهد تا در حدود جلفای اصفهان، زمین و مكانی برای سكونت به آنها داده شود و زرتشتیان به این قسمت از جلفا نقل مكان نمایند، سپس دستور احداث كاخها و باغهای متعددی مانند:«عمارت هفت دست» ، «تالار آیینه خانه»،«قصر نمكدان»، «باغ گلستان» ،«عمارت دریاچه» و را می‌دهد  و خیابانی نیز از جنوب پل خواجو به سمت راه شیراز احداث می‌گرددكه در حال حاضر «خیابان فیض»  نام دارد.

وی همچنین دستور طرح اندازی چهار باغی بزرگ در جاده اصفهان به شیراز را می‌دهد. این چهار باغ كه از جنوب پل حسن آباد آغاز شده و به دروازه تخت فولاد ختم میشده به «چهار باغ گبرآباد» معروف بوده و شامل باغهای زیر بوده است:

- در جانب شرق و دو طرف پل، باغ و قصری مشرف بر زاینده رود به نام «باغ كاج» وجود داشت كه بعدها در فتنه افغان،چون محمود غلجایی مدتی از بیم طغیان اهالی پایتخت در این باغ به سر می برد به «باغ محمود» معروف گردید.

2- در مقابل این باغ و غرب خیابان، باغی وسیع با عمارتی به نام «باغ مستوفی» وجود داشت و به باغ گلستان كه در كنار تالار آیینه خانه مشرف به زاینده رود بود متصل می شد.

3- «باغ نگارستان» كه ساختمانها و دریاچه‌ای بزرگ داشت،در جنوب باغ های فوق‌الذكر و در جانب غرب این خیابان واقع بوده است. باغ انارستان» در جانب شرق و روبه روی باغ نگارستان قرار داشته است.

دو باغ اولی در مقابل یكدیگر بنا شده بود و حوضی بزرگ و آبشاری جلوی سر در این باغها در وسط خیابان وجود داشت در مقابل سر در دو باغ انارستان و نگارستان نیز در وسط خیابان حوض و آبشار دیگری وجود داشت. خیابان فیض نیز در آن زمان به مراتب وسیعتر از خیابان فعلی بوده و ظاهراً «باباركن الدین» نام داشته و سردرها و قصرها و چهار باغ بزرگ در دو طرف آن ساخته شده بود.

در زمان شاه سلیمان صفوی محدوده گورستان تخت فولاد به حداكثر وسعت خود رسیده،به طوری كه گفته می شود در این زمان 400 تكیه و خانقاه وجود داشته است. آنچه مسلم است گسترش شهر صفوی تا دروازه آن زمان (دروازه صفوی) ادامه یافته و بنابراین تخت فولاد از محلات خارج شهر محسوب می‌شده است.

4 از تكایایی كه در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شد،«تكیه میرزا رفیعا» و «تكیه خوانساری» را می‌توان نام برد.

اواخر دوره صفوی

از اواخر دوره صفوی به خصوص زمان شاه سلطان حسین تخریب تكایای تخت فولاد  آغاز می‌شود. ملامحمد باقر مجلسی كه از علمای بزرگ اواخر عهد شاه سلیمان و اوایل سلطنت شاه سلطان حسین بود،حكم نمود كه طایفه متصوفه را كه در آن وقت زیاد شده بودند از شهر اخراج نموده و بسیاری از تكایا و خانقاهها را خراب نمودند.

در این زمان تكایای «آقا سید رضی شیرازی»،«میر سید اسماعیل خاتون آبادی»، «ملا محمد فاضل سراب» و «سید ابوالقاسم خواجویی» ساخته شدند.

تخت فولاد در دوره افشاریه و زندیه:

هنگامی كه اصفهان به محاصره افغانها در آمد تخت فولاد متحمل تخریب فراوان شد. در حمله افاغنه به اصفهان بناهای بسیاری ویران شد و سنگ قبرهای فراوانی معدوم گردید. همچنین برای ساختن حصار شهر برخی از تكایا ویران شد و پس از آن به دنبال سقوط اصفهان و فاجعه كشتار مردم و شیوع بیماریها و كاسته شدن از جمعیت شهر، تخت فولاد مورد بی توجهی قرار گرفت و به سوی ویرانی پیش رفت. در واقع سقوط دولت صفویه و بی توجهی‌های دولت‌های افشاریه وزندیه به اصفهان سبب شد ابنیه موجود در تخت فولاد در معرض انهدام قرار گیرد.

در دوره افشاریه و زندیه بنای مهمی در تخت فولاد ایجاد نشد،باغهای دیدنی آن رو به نابودی گذاشت و بر سر مزار علمای بزرگی چون «بهاالدین محمد اصفهانی (فاضل هندی)» و «ملا محمد اسماعیل خواجویی» بنایی احداث نگردید. تنها یادگار این دوره چند بقعه و چهار طاقی كوچك بود كه از جمله به"بقعه فیض" می‌توان اشاره كرد.

تخت فولاد در دوره قارجاریه:

- اوایل دوره قاجار

با به سلطنت رسیدن فتحعلی شاه قاجار و انتخاب «محمد حسین خان صدر اصفهانی» ابتدا به سمت حاكم  اصفهان و سپس به سمت صدر اعظم فتحعلی شاه، تخت فولاد رونقی دوباره گرفت. محمد حسین خان صدر كه مردی دیندار و نیكوكار بود در آبادانی شهر اصفهان بسیار كوشید و مدارس و مساجدی را بنا نمود. وی و سپس فرزندش «عبدالله خان امین الدوله» در مقام احیا و تعمیر آثار صفوی از جمله «چهار باغ گبر آباد» برآمدند و به تقلید از صفویه،چهارباغی را از دروازه حسن آباد تا پل خواجو و سپس از پل خواجو تا كاروانسرای تخت فولاد طرح ریزی كرده و آنرا «چهارباغ امین الدوله» یا «چهارباغ امین آباد» نامیدند.

در این زمان تكیه و باغی زیبا برای شاعر و عارف وارسته آن روزگار «آقا محمد كاظم و اله اصفهانی» از خوشنویسان مشهور خط شكسته و تعلیق احداث شد، همچنین «تكیه مادر شاهزاده» بر سر مزار «مریم بیگم» دایه «سیف الدوله» حاكم وقت اصفهان و فرزند فتحعلی شاه قاجار بنا گردید.

در نقشه چریكف كه قدیمی ترین نقشه موجود از اصفهان است و در سال 1851 میلادی تهیه شده از باغهای صفوی كنار محور خیابان فیض و كاخهای موجود در آن و همچنین ابنیه و تكایای تخت فولاد نیز یاد شده است. این منطقه در این زمان نیز جزو  نواحی خارج از شهر محسوب می شده است. در عناوین این نقشه دو روستا به نامهای ده كوله پارچه و ده تخت فولاد مشخص شده‌اند كه این دو روستا هسته اولیه محله های كوله پارچه و تخت فولاد اصفهان را تشكیل می‌دهند

اواسط دوره قاجار

در زمان سلطنت محمد شاه و ناصر الدین شاه قاجار كه در اغلب آن «ظل السطان» فرزند ناصر الدین شاه حكمران اصفهان بود بسیاری از بناهای صفوی تخت فولاد به عمد تخریب شده و از بین رفت. در این زمان تكایای بسیاری نیز ساخته شد كه اغلب آنها به خاطر مقبره علمای معروف و مجتهدین بزرگ شهر اصفهان بود. از جمله تكایای مهم و قابل ذكر «تكیه حاج محمد جعفر آباده‌ای»،«تكیه شهشهانی» و «تكیه آقا سید محمد ترك (جهانگیرخان قشقایی)» هستند. گورستان تخت فولاد در این زمان بار دیگر به عنوان مهمترین گورستان شهر اصفهان مورد توجه مردم و بزرگان شهر اصفهان واقع شد.    

-اواخر دوره قاجار

در این زمان ثروتمندان نیكوكار همچون «میرزا سلیمان خان ركن الملك شیرازی» ، «میرزا ابراهیم ملك التجار» ، «میرزا محمد تقی تاجر نقشینه» و «محمد حسین تاجری کازرونی» به ساختن و یا تعمیر مساجد و تكایا در تخت فولاد اهتمام ورزیدند.

«مسجد و آب انبار ركن الملك» به دستور میرزا سلیمان خان ركن الملك شیرازی نایب الحكومه ظل السلطان حاكم اصفهان در تخت فولاد بنا شد. وی همچنین دستور داد بقعه‌ای برمزار «آقا محمد بید آبادی»بنا شود. ملك التجار «تكیه ملك» را برای «آخوند ملا محمد كاشانی» بنا كرد و «كاروانسرای تخت فولاد» را مرمت نمود.

محمد حسین كازرونی هم «تكیه كازرونی» را برای «ملا عبدالكریم گزی» بنا نمود و آب انباری در مقابل آن ساخت و «میرزا محمد تقی نقشینه» به تعمیر «تكیه خوانساریها» و «مصلای تخت فولاد» مبادرت نمود.

 كنار این فعالیت‌ها برای علما و عرفای بزرگ آن زمان تكایای «میرزا ابوالمعالی كلباسی»،

تخت فولاد در دوره پهلوی

در دوران پهلوی تكایایی در تخت فولادو به دست خیرین آن روزگار بناشد كه اغلب برسر مزار علما و بزرگان آن بقعه‌ای احداث شده بود.  از جمله تكایای مهم این دوره می توان به تكایای «آقا سید محمد لطیف خواجویی»،

در اواخر حكومت پهلوی ظرفیت گورستان تخت فولاد تكمیل شده و جایی برای دفن اموات جدید و جوابگویی به نیاز شهر پرجمعیت اصفهان وجود نداشت.

دراین زمان احداث فرودگاه اصفهان در اراضی جنوب تخت فولاد و احداث خیابانهای سعادت آباد و فیض موجب گسیختگی بافت تاریخی تخت فولاد شد.

 دیگر آسیبهای تخت فولاد در عهد پهلوی ساخت و ساز در محدوده تخت فولاد و نواحی پیرامون آن بود. در این دوران با گسترش شهر به ویژه به سمت جنوب، قسمتهایی از اراضی تخت فولاد به كاربری های دیگری همچون محله های مسكونی و مراكز دولتی مانند مدارس، مراكز درمانی و بهزیستی، بانك ها و تبدیل شد كه بر روی زمینهای كشاورزی و بقایای باغها و عمارات عصر صفوی احداث شدند.

در جریان توسعه مناطق مسكونی در درون بافت تاریخی تخت فولاد، تخریب و تصرف قبرستانها و تكایای تخت فولاد نیز سرعت بیشتری گرفت كه عمدتاً با بی تفاوتی مقامات دولتی بویژه شهرداری وقت همراه بود.

در دوره سلطنت رضاشاه دفن اموات در قبرستانهای شهر ممنوع گردید و كلیه قبرستانهای داخل شهر تسطیح و تخریب شده و تخت فولاد به عنوان تنها گورستان شهر مورد استفاده قرار گرفت. بسیاری از تکایا مملو از قبور شد و زمینهای كشاورزی و بایر نیز به گورستان و تكیه تبدیل شد.

از آخرین وقایع مهم تخت فولاد در این دوران دفن شهدای انقلاب در تخت فولاد به ویژه در نزدیكی لسان الارض بود. این شهیدان كسانی بودند كه علیه رژیم پهلوی دست به مبارزه زده و به دست ماموران رژیم به شهادت رسیده بودند.عطر حضور لاله های انقلاب از این پس رنگ وبویی دو چندان به تخت فولاد بخشید و مامنی شد برای حفظ یادها و تجدید میثاق با آرمانهای ایران اسلامی.

همزمان با انقلاب اسلامی و مدتی پس از آن جنوب تكیه لسان الارض به نام «تكیه شهدا» نامیده شد. با شروع جنگ ایران و عراق در سال 1359 هـ.ش و افزایش تعداد شهداء،تكایای مجاور همچون «لسان الارض»، «كوهی» «بروجنی‌ها» و «ملك» تجمیع شده و توسعه یافت و به تكیه شهدا ملحق گردید. از طرف دیگر پس از احداث گورستان جدید باغ رضوان در شرق شهر اصفهان و در نزدیكی روستای «گورت» در مسیر جاده اصفهان – یزد، دفن اموات در تخت فولاد به طور كلی ممنوع شد و فقط شهدا در تكیه شهدای تخت فولاد به خاك سپرده شدند.

همزمان با انقلاب اسلامی و مدتی پس از آن جنوب تكیه لسان الارض به نام «تكیه شهدا» نامیده شد. با شروع جنگ ایران و عراق در سال 1359 هـ.ش و افزایش تعداد شهداء،تكایای مجاور همچون «لسان الارض»، «كوهی» «بروجنی‌ها» و «ملك» تجمیع شده و توسعه یافت و به تكیه شهدا ملحق گردید. از طرف دیگر پس از احداث گورستان جدید باغ رضوان در شرق شهر اصفهان و در نزدیكی روستای «گورت» در مسیر جاده اصفهان – یزد، دفن اموات در تخت فولاد به طور كلی ممنوع شد و فقط شهدا در تكیه شهدای تخت فولاد به خاك سپرده شدند.

این مسأله سبب شد نگرانی های وسیعی در بین مردم علاقمند به تخت فولاد به ویژه علما و چهره های علمی و ادبی اصفهان ایجاد شود. شهرداری اصفهان در  پاسخ به خواست مردم و علما در سال 1369 با تشكیل هیات امنا متشكل از علما و نویسندگان و علاقمندان تخت فولاد به برنامه ریزی و تصمیم گیری برای تخت فولاد پرداخت. این اقدامات منجر به تاسیس مركز ساماندهی تخت فولاد در سال 1372 گردید كه پس از مدتی نام آن به «مجموعه فرهنگی مذهبی تخت فولاد» تغییر یافت. «مجموعه فرهنگی مذهبی تخت فولاد كه تابع شهرداری اصفهان بود با اقدامات همزمان فرهنگی و عمرانی به ساماندهی و معرفی تخت فولاد پرداخت.سازمان میراث فرهنگی با ثبت محدوده تخت فولاد در سال 1375 به عنوان آثار ملی ایران توجه خاصی را به این محدوده مبذول داشت.

در این سالها ضمن تاكید بر حفظ بافت تاریخی و آثار ارزنده دوره های گذشته، تكیه ها و اتاقهای فاقد ارزش معماری و تاریخی تخریب شد تا محیط امن خلافكاران از میان برود. از طرف دیگر با زیباسازی محیط تخت فولاد و احداث فضای سبز و تعمیر و بازسازی تكایا و ساختمانهای تاریخی ارزشمند، این محوطه تاریخی احیا گردید.  

از دیگر اقدامات «مجموعه فرهنگی مذهبی تخت فولاد» در این سالها احداث بقعه بر سرمزار مشاهیر تخت فولاد از قبیل «حاج آقا رحیم ارباب»،

همچنین بیشتر تكایای تخت فولاد و بقعه های علما مورد تعمیر و مرمت قرار گرفتند.

در خاتمه بایستی گفت «مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد» اصفهان همچنان با تلاشی خستگی ناپذیر در عزم خود مبنی بر حفظ و احیاء ارزشهای میراث ملی مزار تخت فولاد استوار است و سعی دارد میراث داری شایسته برای این میراث گرانسنگ ملی – اسلامی باشد.

امیدوارم با این مقاله توانسته باشم به اطلااعات شما كمی افزوده باشم.

                                                               xp2000 

سه شنبه 2/7/1387 - 21:21 - 0 تشکر 60071

سلاااااااااااااام و عرض ادب خدمت همه دوستان عزیزم از دیار زاینده رود و نصف جهانی

خب احساس کردم یه چیزی این وسط کمه. یعنی دو تا !! اون دومی رو زودتر عرض کنم که اولی رو دوم بگم !!!!( چی دارم میگم من )

اینکه فکر کنم قرار بود برنده ای انتخاب بشه از بین گزارشات ارسالی که چیزه اصلا بی خیال .

اما اون اولی که قرار بود دوم عرض کنم اینکه گزارشات دوستان کاملا دقیق و مفید بود و از همگیتون ممنون که احساس مسئولیتتون در این باره خوب بود .


تنها گزارش رسمی تبیان و گزارش تصویری که یکی از بچه ها زحمت اون رو میکشیدند ، در این تاپیک جاش خالی هست که لینکش رو میذارم بلکه اونایی که هنوز ندیدند ببینن

" لینک اول "
اعلام خبر این بازدید در سایت و در بخش روابط عمومی



" لینک دوم "

تصاویر بازدید اعضای انجمن نصف جهان از مجموعه تخت فولاد

یا علی مدد 

آقا جان اگر قرار باشد من هم مثل ژول ورن دور دنيا را درهشتاد روز بچرخم ،
ترجيح ميدهم دور تو بچرخم
چون تو هم دنياي مني هم عقبي مني
چهارشنبه 3/7/1387 - 5:50 - 0 تشکر 60136

هوالحکیم

سلام دوست گلم حیات طیبه گل . به هر حال  این حاجی رو دق میدی به هر حال مطلب اولی رو که باید دومی بگی اولی میگی یا مطلب دومی رو که باید اولی بگی دومی میگی چی شد آخرش؟ تکلیف ما رو هم روشن کن . چیزه جایزه رو بیخیالش .اما برای اینکه لینک عکس ها رو گذاشتی خیلی ممنون .من فکر نمی کردم عکس ها رو بزارند.الحق والانصاف تویه عکس ها خوشتیپ افتادیما نه

(ههههه)

دعامون کنید

_________________________________   
|------------------------------------------------------| ______     
|------------------------------------------------------|| O`| __/  
|------------------اصفهان بیابالا----------------------||```|```| 
|____________________________________||___|___|
";===(@)-(@)-(@)---(______)------j(@)j-(____)-(@)=' 

--------------------
اللهم عجل لولیک الفرج

چهارشنبه 3/7/1387 - 16:20 - 0 تشکر 60224

هو العزیز

سلام

جناب آقای xp2000 دست گلتون در نکنه واسه توضیحاتتون ، ولی ای کاش مطلبتون را توی دو یا سه پست می زدید اینجوری خیلی قشنگتر می شد .

به به جناب ........... حیات طیبه عزیز .............

پسر گلم بگو ، حرفت را بزن ، خوب اول اون دومی را بگو نخواستی اول اولی را بگو ، بگو عزیزم نترس خوب دوم اون اولی را بگو ، یا اصلا دوم دومی را بگو ، بگو پسرم .

خوب در مورد جایزه پرسیدید ، همین بود اینقدر مز مزه می گردید و نمی گفتید ، بابا از اول آخری را می گفتی و خلاص .

قراره همین چند روزه طی یک مراسمی بهترین گزارش اعلام شود و طی یک مراسم رسمی جایزه اهدا بشه .

راستی از قرار دادن لینک عکس ها یک تشکر ویژه بهتون بدهکاریم .

حاج قدرت الله عزیز ، تازه فهمیدی خوش تیپی (هههه)

««« تبیان »»»

 

شنبه 5/2/1388 - 10:32 - 0 تشکر 108394

بسمه تعالی                                                                                                                       باعرض سلام                                                                                                                    ما اصفهانی ها تو شهرمون اینقدر عالم عالیقدر داریم که شاید خودم هم بعضی از اونهارانشناسم. متآسفانه فقط در این شهر زندگی میکنیم وخبری از این عالمها نداریم.ما ایرانی ها وقتی افراد به لقاءالله میروند دنبال شخصیت اونها میریم وبراشون نکوداشت وبزرگداشت و.......میگیریم.در تخت فولاد که بعد از دارالسلام دومین قبرستان قدیمی جهان اسلام وحتی جهان استافراد بزرگ وبالا مقامی دفن شده که خیلی از ماها از اون خبر نداریم..اصفهان با برکت همچین عالمهاییست که نصف جهان شده.

برو به انجمن
انجمن فعال در هفته گذشته
مدیر فعال در هفته گذشته
آخرین مطالب
  • آلبوم تصاویر بازدید از کلیسای جلفای...
    آلبوم تصاویر بازدید اعضای انجمن نصف جهان از کلیسای جلفای اصفهان.
  • بازدید از زیباترین کلیسای جلفای اصفهان
    جمعی از کاربران انجمن نصف جهان، در روز 27 مردادماه با همکاری دفتر تبیان اصفهان، بازدیدی را از کلیسای وانک، به عمل آورده‌اند. این کلیسا، یکی از کلیساهای تاریخی اصفهان به شمار می‌رود.
  • اعضای انجمن در خانه شهید بهشتی
    خانه پدری آیت الله دکتر بهشتی در اصفهان، امروزه به نام موزه و خانه فرهنگ شهید نام‌گذاری شده است. اعضای انجمن نصف جهان، در بازدید دیگر خود، قدم به خانه شهید بهشتی گذاشته‌اند.
  • اطلاعیه برندگان جشنواره انجمن‌ها
    پس از دو ماه رقابت فشرده بین کاربران فعال انجمن‌ها، جشنواره تابستان 92 با برگزاری 5 مسابقه متنوع در تاریخ 15 مهرماه به پایان رسید و هم‌اینک، زمان اعلام برندگان نهایی این مسابقات فرارسیده است.
  • نصف جهانی‌ها در مقبره علامه مجلسی
    اعضای انجمن نصف جهان، در یك گردهمایی دیگر، از آرامگاه علامه مجلسی و میدان احیا شده‌ی امام علی (ع) اصفهان، بازدیدی را به عمل آوردند.