انتظار می‌رود سکته‌‌های مغزی در افراد مسن دیده شود و اغلب نیز چنین است. در عروق مغزی سالمندان به دلیل بیماری‌های عروقی، دیابت و پرفشاری خون، لخته ایجاد می‌شود و سکته مغزی اتفاق می‌افتد. اما سکته همیشه مختص افراد مسن نیست، بلکه در جوانان نیز رخ می‌دهد. به‌خصوص اگر بیمار کمتر از 40 سال سن داشته باشد، باعث تعجب همگان خواهد شد. اما سوال این است چرا جوانان سکته مغزی می‌کنند؟

تحقیقات جدید در کشور ثابت کرده است که استرس روی متابولیسم بدن اثر تخریبی دارد و مهم ترین عامل سکته مغزی در جوانان است.

ثابت شده است که استرس می تواند بر روی دیواره رگ ها اثر مخربی بر جای بگذارد و باعث بیماری تصلب شرایین و ایجاد سکته های مغزی شود.

میزان استرس در جوانان جامعه ما بسیار بالا است و همین عامل سبب می شود میزان کور تیزول خون بالا رود. اگر این میزان به طور مداوم بالا باشد، روی سیستم گردش خون اثر می گذارد و باعث سکته مغزی می شود.

افزایش استفاده از دخانیات و به خصوص قلیان در جوانان نیز عامل مهمی است که متاسفانه تاثیرات مخربی بر روی عروق مغزی و سیستم قلبی عروقی می گذارد.

تغییر رژیم غذایی و استفاده از فست فود و غذاهای پر چرب و پر کالری عامل دیگری است که باید به آن توجه کرد. البته گاهی حجم غذای کم و بی کیفیت نیز اثرات مخرب خود را خواهد داشت.

ورزش و داشتن تحرک بدنی نیز عامل موثری در پیشگیری از بروز سکته مغزی است. ورزش‌های هوازی و در راس آنها پیاده روی بسیار موثرند.

بدون شک، آلودگی هوا به خصوص در شهرهای بزرگ مانند تهران نیز در ایجاد سکته مغزی موثر است.

یک مورد خاص وجود دارد که به دلایل مادرزادی، عروق خونی مغز بعضی از انسان‌ها نازک است و به طور ناگهانی پاره می‌شود. همین مساله باعث پارگی لخته و فرد دچار سکته می‌شود، اما علت اصلی سکته جوانان نوعی بیماری به نام نشانگان آنتی‌فسفولیپید است. در این بیماری آنتی‌بادی‌هایی ایجاد می‌شوند که با فاکتورهای انعقادی خون تداخل می‌کنند و باعث بروز لخته در عروق می‌شوند. 46 درصد سکته‌های مغزی بیماران زیر 40 سال در اثر وجود همین آنتی‌بادی‌هاست که از این تعداد 70 تا 80 درصد آن را زنان تشکیل می‌دهند.

این نشانگان به دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود؛ اولیه یعنی هیچ علتی برای آن یافت نمی‌شود و ثانویه یعنی در اثر مشکلی، مصرف برخی از داروها و... آنتی‌بادی در خون نمایان می‌شود. البته آنتی‌بادی ممکن است در خون افراد عادی هم دیده شود، ولی این به آن معنا نیست که حتما فرد در آینده دچار سکته مغزی خواهد شد.

این بیماری بیشتر در خانم‌های باردار به‌خصوص بعد از زایمان شایع است، زیرا به علت افزایش هورمون‌های آزادشده توسط جفت و تخمدان زن باردار،‌ خاصیت انعقاد‌پذیری خون بالا می‌رود. پس احتمال بروز لخته خون در اندام‌های تحتانی خانم باردار و سایر نقاط بدنش مثل مغز زیاد است.

گاهی بیمارانی به پزشک مراجعه می‌کنند که سطح هوشی‌شان کاهش یافته و اختلال شناختی ادراکی پیدا کرده‌اند و در سن 45 تا 50 سالگی به یک کودک معصوم تبدیل می‌شوند و وقتی ام‌ارآی درخواست می‌شود، پزشک با لخته‌های ریز متعدد در مغز بیمار روبرو می‌شود. آنها نیز مبتلا به این نشانگان هستند.

نوع دیگر آنتی‌فسفولیپید ثانویه مربوط به بیماری لوپوس است که یک بیماری خودایمنی است و در آن فرد مبتلا، مستعد سکته مغزی، لخته در ریه و پا یا نقاط دیگر است.

بیماری دیگر نشانگان بهجت است که در موارد اندکی، بیماری دیواره عروق را هدف می‌گیرد و یکی از عوارض اختلال دیواره عروق، بروز لخته است که اگر این لخته‌ها در مغز باشد، ممکن است با فلج اندام‌ها، اختلال در راه رفتن و حرف زدن توأم باشد.

برای تشخیص نشانگان آنتی‌فسفولیپید، پزشک تست آنتی‌بادی درخواست می‌کند و اگر به فاصله شش هفته (دو بار آزمایش تکرار می‌شود) تست مثبت باشد، بیماری قطعی است و درمانش رقیق‌کننده خون است.

علائم سکته مغزی به طور ناگهانی آغاز می‌شوند. به همین دلیل توجه به زمان شروع علائم، حائز اهمیت است. این علائم عبارتند از:

‌- احساس کرختی یا ضعف که معمولا فقط در یک طرف صورت یا بدن، در یک دست یا پا و بسیار ناگهانی بروز می‌کند.

- منگ و گیج شدن که موجب اختلال ناگهانی گفتار و دشواری در پیدا کردن واژه‌های مناسب و یا حتی ناتوانی در درک گفته‌های دیگران می‌شود.

- اختلال در راه رفتن که ناشی از سرگیجه ناگهانی، از دست دادن تعادل و از دست دادن هماهنگی است.

- تاری ناگهانی دید که موجب مشکل در بینایی در یک یا هر دو چشم می‌شود. گاهی نیز فرد دچار دوبینی یا تیره‌شدن کلی دید می‌شود.

- سردرد غیرعادی و شدید که شبیه به یک ضربه ناگهانی است و گاهی با سرگیجه و حالت تهوع همراه است.

پنج علامت دیگر وجود دارد که در خانم ها شایع تر است. این علائم عبارتند از:

- احساس خستگی ناگهانی

- افتادن یا تشنج ناگهانی

- تشدید ناگهانی ضربان قلب

- بروز درد ناگهانی در قفسه سینه، دست، پا و صورت

- تنگی نفس به طور ناگهانی و یا سکسکه

سکته یک اورژانس پزشکی است و برای متوقف کردن آسیب‌های احتمالی به مغز بیمار، فقط سه ساعت فرصت وجود دارد. بنابراین هر نوع نشانه و علامتی صرف نظر از کوچک بودن آن، باید فورا مورد توجه قرار بگیرد.

فرآوری: نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

روزه داری در مبتلایان به سکته مغزی

یک متخصص مغز و اعصاب گفت: کاهش آب بدن در اثر روزه ‌داری، می ‌تواند مبتلایان به سکته ی مغزی را مستعد سکته‌ مغزی مجدد کند.

دکتر ابوالقاسم رحیم‌ دل در گفت ‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری دانشجویان ایران منطقه یزد، اظهار داشت: بعضی از بیماری ‌های مغز و اعصاب مانند مبتلایان به سکته ‌های مغزی که در مراحل حاد بیماری هستند، عملا امکان روزه ‌داری به علت شرایط ویژه وجود ندارد.

وی افزود: بیماران مبتلا به سکته مغزی باید در بیمارستان بستری شده و با مراقبت های ویژه و تزریق داروها بهبودی خود را به دست آورند.

رحیم ‌دل اضافه کرد: اگر سکته ‌های مغزی از نوع خونریزی باشد، معمولا با خطرات زیادی همراه است و منجر به ناتوانی ‌های متعددی می‌ شود. اما در بعضی از بیماران که خون ریزی به میزان مختصر وجود دارد، ممکن است با بهبودی تقریبا کامل همراه باشد بنابراین در صورتی که عوامل خطر دیگری برای فرد مبتلا به سکته مغزی وجود نداشته باشد، بیمار می ‌تواند در درازمدت و با تجویز پزشک روزه بگیرد.

وی خاطرنشان کرد: در بیماران مبتلا به سکته‌ مغزی از نوع انفارکتوس‌ که میزان مرگ در آن ها کمتر از خون ریزی مغزی است، به دلیل عوامل خطری که با آن ها رو به رو می ‌شوند، عملا توصیه به روزه‌ داری نمی ‌شود.