تبیان، دستیار زندگی

دوست و برادر ارجمند

با تقدیم تحیت و سلام امید است همواره در كمال تندرستی و كامیابی باشید

نامه جنابعالی عز وصول بخشید از سلامت و موفقیت سركار خوشوقت شدم همانطور كه مرقوم فرموده بودید نامه پیش در كمال ناراحتی نوشته شده بود بخصوص كه در این وقایع آنها كه كم و بیش عمیق تر نظر می كنند آثار نامطلوب بیشتری به خاطرشان می رسد بدتر از همه آنكه ما در برابر این جنبشها حالت روحی خاصی داریم هم از بودنش نگرانیم و هم از نبودنش ناراضی ، هم از شكستش نگرانیم و هم در فتحش فكر اساسی سراغ نداریم نارسایی رهبری در حوادث اخیر ما را سخت ناراحت می كرد نیروهایی بسیج شد ولی در راه هدفی روشن و اساسی كه در آن مصالح عالیه دین و امت تأمین شده باشد به كار نرفت خداكند به دنبال اینگونه وقایعی یأس و نومیدی بر مردم هجوم نیاورد

به هر حال از خدا می خواهیم وضعی فراهم آید كه همه برای انجام وظایفی كه بر عهده داریم آماده تر باشیم در تهران كه اصولاً مجلسی نیست در قم هم مجالسی معدود و محدود ولی از نامه سركار معلوم شد كه آنجا مجالس هست و مشغولید این اشتغال خود غنیمتی است حقوق شما را صادقی گرفت و به منزل داد قبلاً هم من دویست تومان معهود را فرستادم اینطور استنباط می شود كه تا آخر صفر را آنجا هستید خدمت حضرت آقای قائمی و جناب آقای سبحانی و آقای نوراللهی و سایر دوستان سلام مخلص را ابلاغ فرمایید آقای مكارم كماكان با عده ای دیگر در زندان موقت شهربانی تهرانند اخیراً برای خانواده شان پولی فرستاده بودند و آقای خوانساری هم از آنها دیدن كرده بودند من شاید چند روز دیگر باشم و بعد علی القاعده اصفهان می روم تا خدا چه خواهد

زیاده ایام مستدام باد

محمد حسینی بهشتی 5/4/42

ایران ـ تهران

خیابان امیریه ‍ـ خیابان مختاری ـ كوچه باغ صفا 22 منزل آقای سید محمد بهشتی

بسمه تعالی

همسر عزیزم ، خانمم ، سلام بر شما و بر حضرت علیه حاج خانم و خانم سادات و نورچشمان عزیزم ملوك خانم ، آقا محمدرضا و علیرضا انشاالله حال شما خوب است و بچه ها هر سه خوب شده اند دیروز نامه شما رسید و با این كه سه روز پیش برایتان نامه فرستادم یكی دو مطلب داشت كه لازم شد باز نامه بنویسم من حالم بد نیست و انتظار دارم به زودی شما و بچه های عزیز زودتر اینجا بیایید پریروز رفتم فروشگاه و یك مقدار لوازم كه مربوط به آمدن شماها بود خریدم یك تعداد دیگر هم لوازم خرد و ریز هست كه گذاردم تا شما كه می آیید برویم بخریم من پیش از نامه شما برای این كه زودتر وسایل آمدنتان انشاالله فراهم شود نامه سركنسولگری هامبورگ و حواله پول برای گذرنامه و كارهای مقدماتی را فرستادم و خودم بیشتر می خواهم كه زود وسایل آمدنتان جور شود از خبر كسالت عزیزانم ناراحت شدم و انشاالله با دعای همه و مراقبت كافی حالشان خوب شده است

در نامه شما چند نكته بود كه برایتان توضیح می دهم

1ـ پولی را كه نوشته بودم خرج كنید پول برنجها بود نه پول اثاث ، پول اثاث و هر مقدار پول كه از حواله ای كه فرستاده ام اضافه آمد خدمت حاج خانم بدهید البته پول اثاث را هم شما مطالبه نكنید چون ممكن است در تهیه فرشها كم و زیادی پیش بیاید اگر خود آقای درخشان یا آقای نواب پول را آوردند خدمت حاج خانم تقدیم كنید به هر حال هر مقدار پول كه لازم داشتید بردارید ، هرقدر اضافه آمد البته خدمت حاج خانم بدهید تا بعد بقیه پولشان را خودم بفرستم

2ـ راجع به هواپیما در بلیط مسافرت به اروپا نمی نویسد با چه طیاره ای ، ولی معمولاً تا مركز آلمان با طیاره جت می آید و بعد از آنجا تا هامبورگ هم یا با جت یا با چهار موتوره ، به هر حال شما نگران این قسمت نباشید و این مطلبی نیست كه احتیاج به گفتن داشته باشد

3ـ راجع به اثاثیه ، من نوشتم همراه خودتان در طیاره یك كیف دستی سبك باشد ولی اگر بلیط دو نفر داشته باشید 40 كیلو بار می توانید با طیاره بیاورید آنها را بسته بندی كوچك بكنید در فرودگاه مهرآباد كه كاری به كار شما ندارد خود آنهایی كه شما را به فرودگاه می رسانند آنها را می آروند تحویل می دهند و می برند توی انبار طیاره ، بعد هم یكسره می آورند هامبورگ ؛ اینجا هم خود من در فرودگاه هستم و یكی از رفقا با ماشین خودش می آید كه ما را بیاورد آنها را خودمان می آوریم خلاصه كاری به كار شما ندارد فقط نوشته بودم اینها را توی بسته ها یا كیف كوچك بگذارید كه خود من با رفقا بتوانیم بلند كنیم و بیاوریم

4ـ راجع به فرودگاه یقیناً به فرودگاه می آیم شما قبلاً نامه بنویسید كه تقریباً چه روزی قرار است حركت كنید ، بعد هم همان روز حركتتان آقای جزایری می گویم تلفن كنند به منزل خودمان و اطلاع دهند

5ـ حقوق خانم آقا و طاهره و هر نوع خرج دیگر كه دارید اختیار با خود شما است خانم عزیزم ، من مخصوصاً نوشتم دو سه نفر از دوستان برای دادن پول به شما مراجعه كنند كه از این نظر دچار مشكلی نباشید آنچه درآن نامه نوشته بودم این بود كه انتظار دارم خانمم همسر عزیز من با كمال متانت و بزرگواری و تدبیر كارها را اداره كنند كه مایه سرافرازی من و شما هر دو باشد به هر حال عزیزم شما و نورچشمانم را به خدا می سپارم و انتظار دارم در كمال سلامتی و خوشحالی و راحتی به منزل برسید خدمت حضرت علیه حاج خانم به عرض سلام مصدعم ، انشاالله ملالی در خاطر شریفتان نیست حاج خانم مبادا خودتان را ناراحت كنید كه ما دیگر آلمانی شدیم و از شما دور شدیم ، همانطور كه در ایران خدمتتان عرض می كردم و در روزنامه ها هم نوشتم تصمیم من این است كه كار اینجا روبراه شود ، من هم به مطالبی كه برای كارهای آینده مورد احتیاج است كاملاً آشنا شوم و به خواست خدا برگردم ایران و در تهران یا قم برای كارهایی كه مربوط به كارهای علمی و تبلیغی اسلامی است و دنباله همان كارهای گذشته است بپردازم بنابراین مسافرتی موقت و انشاالله هم خیر دنیا در آن هست و هم خیر آخرت ، هم برای من و هم برای خانم و بچه ها تصدیق بفرمایید كه این خودش فرصتی برای خانم و بچه هاست كه به وضع خارج آشنا شوند و خوب و بد آن را بشناسند و خوبش را عمل كنند و بدش را كنار بگذارند خدمت عموم بستگان حضرت آقای خالوی مكرم ، حضرت علیه زن دایی ، آقای آقا حسن ، و خانمشان ، آقای سهل آبادی ، خانواده و مكرمه اصغر آقا ، مهین خانم ، حضرت آقا حسین مدرس و حضرت علیه حاج خانم و آقای حاج میر سید علی و عموزاده مكرمه خانمشان ، آقای معتمدی و خانمشان ، آقای دكتر و خانمشان و دوستان گرامی آقای مقصود و خانمشان ، آقای هسته ای و آقای جزایری و خانواده های محترم آنها ، آقای درخشان ، آقای لواف و عموم دوستان سلام مرا برسانید حاجی و حسین آقا و شاگردهایشان را سلام برسانید اگر آقای برای منزل آنجا آمدند سلام مرا به ایشان برسانید و از این كه نتوانستم با تلفن موقع آمدن با ایشان خداحافظی كنم عذر بخواهید خانم سادات خانم را سلام برسانید ، بودن ایشان مخصوصاً در این وقت خیلی مایه خوشحالی است چون مخصوصاً بچه ها این خاله جان مهربان را خیلی دوست دارند ملوك خانم عزیز ، آقا محمدرضای عزیز و علیرضا جان عزیزم را می بوسم ، خانم آغا و طاهره را دعا برسانید لابد محسنی هنوز آنجاست او را سلام برسانید موقعی كه می خواهید حركت كنید بیست تومان به او بدهید و بگویید ده تومان آن از جانب من و ده تومان از جانب خود شما است جریان كارهایتان را برایم بنویسید و كارهایی را كه برای گذرنامه ، فروش اثاث ، فرش ، بچه ها ، حمل و نقل اثاث و حركت خودتان انجام شده است مرقوم دارید

به آقای درخشان تذكر دهید كه از این به بعد هرچه می فرستند به آدرس جدید بفرستند

روی ماه شما را می بوسم و همه را به خدا می سپارم

همسر شما محمد حسینی بهشتی

19/2/44

ایران ـ قم

دبیرستان دین و دانش دوست عزیز و دانشمند محترم آقای شیخ محمد تقی مصباح دام عزه

بسمه تعالی

دوست و برادر عزیز سلام بر شما و بر دوستان و رفقای یكدل ، از خدای متعال می خواهم همیشه تندرست و شادكام و در تلاش و كوششی كه در راه اهداف ارزنده دارید نشیط و مؤید باشید امروز درست سی ام روز ورود من به هامبورگ است و با احتساب بیست و پنج روز جلوتر آن كه در مسافرتهای ایران گذشت ، پنجاه و پنج روز است از دیدار شما محرومم پس از تودیع با رفقا در قم به تهران رفتم از تهران سفری كوتاه به اصفهان كردم و برگشتم برای نوروز در آستان حضرت رضا مشرف بودم و سه شنبه سوم فروردین از تهران به كاظمین حركت كردم و هفت روز در اعتاب مقدسه عراق بودم سه روز در اردن و شهرهای عمان و قدس ، بیت اللحم و الخلیل مدفن قهرمان توحید دنیای بزرگ ما حضرت ابراهیم خلیل ع و عده ای دیگر از انبیا ، یك دو روز در سوریه و پنج روز در لبنان و یكشنبه 22 فروردین با هواپیما از بیروت به هامبورگ آمدم خیلی زودتر از این می خواستم برای شما نامه بنویسم ولی در پی ساعت دنجی بودم كه بتوانم با آقای مصباح كه مصباح دوستان است با فكری فارغ گفتگو كنم و از این گونه ساعتها در این مدت كم بهره بوده ام در این مدت توقف به آنچه در پی آن بوده ایم تا حدودی رسیده ام دانشجویان و جوانان با علاقه اینجا آمد و شد دارند شبهای جمعه در جلسه قرائت قرآن و تفسیر عده ای در حدود سی نفر شركت می كنند و اینها اغلب جوانانند علاوه بر این ، دانشجوها درصدد تهیه برنامه دیگری هستند كه هرچند وقت یك بار جلسه ای از قبیل جلسات گفتار ماه با آنان داشته باشم افراد دیگر ، بازرگانان و جز آنها نیز مثل معمول می آیند و می روند و تماسهایی دارند به مناسبت عید غدیر جلسه ای داشتیم این جلسه درمنزل سابق من كه منزل موقتی بود ولی گنجایش آن بیش از منزل فعلی بود تشكیل شد و در حدود گنجایش محل صد نفر شركت كرده بودند در این جلسه من تقریباً‌ نطق افتتاحیه ای در حدود یك ساعت داشتم كه هدف و برنامه كار را برای اطلاع آقایان بگویم و آنها رابه روحیه و رویه خود آشنا كنم تأثیر این گفتار در عموم خیلی خوب بود ، به مناسبت عاشورا نیز سه شب در مسجد جلسه ای خواهیم داشت و از قادر متعال خواهانم كه آنجا نیز برنامه سودمندی اجرا شود كه با روح قیام مقدس حضرتش سازگار باشد

درباره كارهای دیگر اینجا برای ذبح ، یكی از دانشجویان علاقمند ازچند ماه پیش هفته ای دوبار برای ذبح می رفته و حال هم می رود و حاجتی به دخالت نیست در مورد اموات هنوز پیش نیامده ولی دوسه نفر دیگر اعلام آمادگی كرده اند و انتظار آنها این است كه اولاً من راهنمایی كنم كه مراسم طبق دستور شرع عمل می شود و ثانیاً نماز را خودم بخوانم در مورد ازدواج و مقدمه آن كه معمولاً تشرف یكی از دو طرف به اسلام است تاكنون مواردی پیش آمده و عمل شده در مورد مسلمانان غیر ایرانی ، از مسلمانان كشورهای اسلامی برخی از افراد كوشا و فعال از افغانستان ، پاكستان ، اردن و یكی دو نفر عراقی ایرانی الاصل گاهگاهی اینجا آمده و زمینه آشنایی با آنها فراهم شده است از مسلمانان آلمانی الاصل چند نفر اینجا آمده اند و فعلاً دو هفته یك بار یك جلسه برای آنها گذارده ایم كه نخستین هر جلسه آن بود

یك جوان آلمانی بسیار نشیط هست كه یك سال هم به مصر رفته و در مدرسه ازهر بوده این جوان خواستار تحصیلی در رشته علوم اسلامی است و خیلی مایل است باز به ازهر برگردد حتی صحبت می كرد كه آیا در ایران مركزی هست كه من برای تحصیل بروم متأسفانه من نمی توانستم به این سئوال او جواب دهم زیرا در دانشگاه و در قم كه كم و بیش نفری هست این جوان اصلاً نمی تواند زندگی كند چه رسد به این كه درس بخواند به او گفتم من آماده ام تا اینجا هستم هفته ای سه ساعت رایگان برایت درس بگویم اگر نتوانستی به ازهر بروی این برنامه را عمل خواهی كرد خیلی از این پیشنهاد خوشحال شد چون احتمال داد نتواند به مصر برود درباره كارهای خودمان نمی دانم تاكنون شما و آقای محمدجواد در كارهای مشتركتان چه كرده اید همین طور در كارهایی كه در مورد بحث ولایت در قم داشتیم آنچه اكنون در وضع فعلی حس می كنم این است كه من به خوبی می توانم هفته ای 5 ساعت در این زمینه كار كنم كتاب كامل را بیروت هم نتوانستم پیدا كنم ولی یك دانشجوی ایرانی كه اینجا در رشته زبانهای شرقی دانشگاه هامبورگ درس می خواند چند روز پیش می گفت هر كتابی خواسته باشید می توانم برای شما به امانت بگیرم آقای اسدی كتابفروش تهران ، میدان بهارستان ،‌ نیز می گفت اخیراً كامل را چاپ جدید می كنند واظهار امیدواری می كرد كه تا اواخر اردیبهشت به تهران بیاورد اگر جنابعالی به او مراجعه كنید و ببینید آورده یا نه و اگر آورده یك دوره تهیه بفرمایید و با مؤسسه تی بی تی برای بنده بفرستید ممنون خواهم شد درتهران برای ادامه كار تحقیق اسلامی صحبت كرده بودم كه مقدمات تازه ای فراهم كنند و یكی از رفقا قولی داده بود و قرار شد حتی بر فرض آمدن من به آلمان باز آن فكر را تعقیب كند و برای من بنویسد رفقای قم هم قول دادند بر فرض مسافرت مخلص كار را متوقف نكنند و منتظر خبرهای خوش از طرف جنابعالی هستم آنچه درباره كار اینجا احساس می كنم این است كه باید مقدماتی فراهم كرد و بعد یك نفر واجد شرایط را از ایران خواست و طی دو سه ماه به كار آشنا كرد و من هرچه زودتر برای كارهایی كه آنجا در نظر داشتیم به ایران برگردم مخصوصاً كار تحقیق اسلامی و قسمتهای تربیتی كه در تهران ممكن بود شروع كنیم به نظر خیلی مفید می رسد از احوال دوستانی كه با مشكلاتی مواجه بودند اطلاع كافی ندارم و این بی اطلاعی خیلی رنج می دهد از خدای متعالی می خواهم كسانی را كه در راه او می كوشند یاری و پیروز كند خدمت دوستان و رفقای عزیز عموماً ابلاغ سلام بفرمایید آقای رشیدپور ، نیری ، هاشمی ، قربانی ، خسروشاهی ، شبستری ، یزدی ، شهاب ، مسعودی ، حقانی ، حائری ، آقای باهنر ، آقای وافی و همه دوستان دیگر در آن آستان اهل بیت از دعای خیر خود فراموشم نمی فرمایید خانواده محترم را سلام برسانید و نور چشمان را دیده بوس فرمایید قرار شد از فروردین خدمت جنابعالی 200 تقدیم شود توضیح بفرمایید همین طور عمل شده یا نه ؟ آدرس پشت پاكت هست جنابعالی لطفاً منزل را مرقوم بفرمایید این نامه را به آدرس دبیرستان فرستاده ام

زیاده ایام عزت مستدام باد

مخلص محمد حسینی بهشتی

20/2/44

ایران ـ قم

دبیرستان دین و دانش دوست عزیز و دانشمند محترم جناب آقای عبدالكریم نیری دامت بركاته

دوست و برادر عزیزم

با تقدیم و تحیت و سلام سلامت و سعادت جنابعالی و بستگان محترم را از درگاه الهی خواستارم من به حمد الهی سالم و به انجام كارهای اینجا مشغولم و ملالی جز دوری از دوستان عزیز ندارم ، كارهای اینجا به تدریج شروع شده به اصطلاح كم كم دارد جا می افتد جلسات هرشب جمعه قرائت و تفسیر و پرسش و پاسخ برای مسلمانان كه فارسی می فهمند و جلسه های دو هفته یك بار عصر جمعه ، برای مسلمانان آلمانی و آنها كه فارسی نمی فهمند شروع شده است جلسه ای عمومی با حضور تقریباً صد نفر در منزل به مناسبت عید غدیر بود و جلساتی سرشب در مسجد برای عموم به مناسبت عاشورا از امشب خواهیم داشت و پیشرفت كار تاكنون راضی ام یك منزل چهار اطاقی ، یك طبقه آپارتمان اجاره كرده ام كه هم محل زندگی من است و هم دفتر كار من چون هنوز نمی شود از مسجد برای دفتر كار و كارهای معمولی استفاده كرد و همین سرشب كه می خواهیم مسجد را آماده كنیم در حدود هزار و پانصد تومان خرج برخواهد داشت ذبح بر عهده یكی از دانشجویان است كه از چند ماه پیش مشغول شده و خودش هم علاقمند است و اصولاً با كارهای دیگر ما كمك می كند در مورد تجهیز اموات هم چند نفر هستند كه آماده اند هر وقت پیش بیاید بر عهده گیرند مكاتبات ،‌ سئوالها ، غیر اینها به تدریج شروع شده است در هر روز در حدود یك ساعت برای یادگرفتن زبان آلمانی و در حدود دو ساعت برای ادامه مطالعات ، اسلامی كه در ایران داشتم و قسمتی از آن همان بحث حكومت فقه است وقت دارم انشاالله جنابعالی و آقای والد و خانواده محترم و اخوی در كمال تندرستی و موفقیت هستید همكاری جنابعالی با دبیرستان و همچنین با بحث ولایت به راستی آنقدر صمیمی است كه برای مخلص مایه قوت قلبی است انشاالله با رفقا مذاكره ای فرمایید كه كارها قطع نشود خیلی زودتر از این می خواسته ام خدمت شما نامه بنویسم ولی در این مدت در حدود 25 روز در راه بودم و در حدود سی روز كه اینجا بوده ام مشاغل ابتدایی ورود فرصتهایم را خیلی تنگ كرده بود و هنوز برای عده ای از دوستان عزیز نتوانسته ام نامه بنویسم به خصوص كه كار خانه نیز با فضه است و مخلص باید هم بخرم ، هم بپزم و هم بخورم و هم بشویم انشاالله توفیق آقای اخوی و توفیق آقای عبدالعظیم در كار تحصیل به همان حد كه تو انتظار می رفته خواهد بود پس از تكمیل امتحان آقای مهدی آقا جریان را به مخلص بنویسید كه مسبوق باشم دوستان عزیز را عموماً‌ ابلاغ سلام بفرمایید خدمت آقای والد ،‌ خانواده محترم ابلاغ سلام بفرمایید آقای مهدی آقا و آقا عبدالعظیم را سلام برسانید به عموم دانش آموزان و فرزندان عزیز دین و دانش سلام مرا ابلاغ فرمایید انشاالله برای جلسه آخر سال پیامی متناسب با زندگی آنها برایشان خواهم فرستاد تاریخ تقریبی اعلام نتیجه را مرقوم فرمایید شاید توانستم پیامی روی نوار بفرستم خدمت دوستان و همكاران ارجمند ،‌ جناب آقای رشیدپور بود و آقای رضوانی و آقای كیوان ، آقایان دبیران محترم ، آقای فقیهی ، مفتح ، ابوذری ، بقائی ، زرین قلم ، مقصودی ، عابدی ، خرم بخت ، گائینی ،‌ دادبین ، امیدوار ، محسنیان ، حیدرزاده ،‌ كروبی ، صالحی ، غروی ، وثوق و دوستان دیگر عرض سلام مصدعم قرار بود آن تومان به وسیله شخصی نتیجه را مرقوم فرمایید

زیاده ایام سعادت مستدام باد

20/2/44

محمد حسینی بهشتی

آدرس منزل را مرقوم فرمایید آدرس شخصی پشت پاكت است

ایران ـ‌ تهران

خیابان ژاله ـ كوچه خیر حضور محترم دانشمند معظم جناب آقای سید مرتضی جزائری دام مجده

بسمه تعالی

دوست و برادر عزیزم سلام و تحیت فراوان به حضور تقدیم می دارم و سلامت و سعادت آن برادر ارجمند و بستگان محترم را از قادر متعال خواستارم

ما همگی به حمدالهی سالم و خدای رحمان را برای این نعمت بزرگ سپاسگزاریم دو نامه مفصل و در عین حال برای من كه تشنه این گونه نامه ها هستم مختصر است رسید و به همان اندازه كه خودت می توانی حدس بزنی مسرور شدم در نامه دوم وعده خوشحال كننده ای بود كه هر هفته از شما نامه ای خواهم داشت همانگونه كه من هم مشتاقم لااقل هفته ای یك بار نامه ای به حضورت بفرستم اگر لطف خود را تكمیل كنید و حتی پیش از رسیدن هر نامه من مرا از گرامی نامه ات بهره مند فرمایید مهر مضاعف خواهد بود در نامه اول تذكرات دوستانه و به عبارت بهتر طرح مشفقانه چند مسئله بود كه همه اش موجب امتنان من در عالم دوستی و امید بیشتر من در عالم همفكری و هم هدفی بود و نظر خود را در هر سه مورد می نویسم در مورد رعایت عواطف دوست باصفای ما جناب آقای همدانی و امثال ایشان مطلب همان است كه نوشته ای ولی در من یك وسواس یا لااقل حساسیت نسبت به شرك و ریا هست كه منشأ اساسی وسوسه من در نماز هم همان است من در به كار بردن كلمات تشكر می خواهم مراقبت كنم كه از حد تشكر تجاوز نكند و به حد حمد نرسد چون قبیح است روزی چند بار به درگاه خدا عرضه كنم خدایا حمد مختص تو است و باید زبان به حمد دیگران نگشایم و اگر بخواهم مسئله حمد و شكر و آنچه را مخلصت از این راز ، راز اختصاص حمد به خدا می فهمد مطرح كنم باید نامه را به همان ختم كنم مقصود من از طرح این نكته تبرئه خودم نیست ، خواستم دوست عزیزم را بر نكته ای كه مربوط به روحیات خودم است آگاه كنم به هر حال نامه گرامی ات وقتی رسید كه من نامه را كه نظر شریفت رسیده برای ایشان نوشته بودم و خوشحال شدم كه در نامه مزبور نصح بسیار دوستانه آن عزیز رعایت شده بود این نكته را هم عرض كنم كه در تماس ممتد چند ماه اخیر چنین دریافته ام كه آقای همدانی قدری حساس و زودرنج هستند ولی در عوض باصفا و پرمحبت رنجیدگی موقت اینگونه دوستان را باید تحمل كرد به خصوص كه باهوش و زیرك باشند و خود در مقام تدارك رنجیدگیهای نابجا برآیند

در مورد فعالیتهای فعلی و مقایسه آن با گذشته برای آنكه شما را خوشحال كرده باشم باید عرض كنم تا امروز كه فقط هفتاد روز از ورود من به هامبورگ می گذرد به حمد الهی آنقدر موفقیت خدا نصیب كرده كه مسئله مقایسه دیگر از بین رفته است حالا چه مقدار از آنها در ایران منعكس شده باشد نمی دانم برای نمونه آنچه را در فاصله آن نامه تا این نامه پیش آمده معروض می دارم با این حال همانطور كه در نامه آقای همدانی نوشتم این موفقیتها با همه درخشندگی اش نه مرا باید قانع و مغرور كند و نه رفقا را از جمله این كه مرا از نصح دوستانه شما دوستان عزیز به هیچ وجه بی نیاز نمی كند از این گذشته همت عالی و حسن نیت و روشن بینی آن مرجع عزیز و زعیم پر ارزش و صفا و واقع بینی همه كسانی كه در این راه سخت اقدام كرده اند از عوامل اساسی این موفقیتها است و من بدون مجامله و تعارف با صراحت می گویم كه اگر نه خود را شایان آن همه مزایا كه با دیده پر مهرت برایم شمرده ای همین شخص شما در مبارزه با نقاط ضعفی كه در من كم نبوده و نیست سهم به سزایی دارید و انتظار دارم كه همیشه با نقادی دلپذیرت مرا ممنون سازی در مورد هزینه شاید توجه كرده باشید كه من طرفدار تقلیل هزینه و این گونه امور كه با بودجه عمومی اداره می شود هستم و هنوز نمی دانم هزینه مستمر من در هر ماه چقدر خواهد بود و از مبلغی كه آقای همدانی گفته اند در حدود یازده هزار تومان خرج گذرنامه و كرایه و در حدود هفت هزار تومان خرج برخی مقدمات دیگر مسافرت شده و نباید به حساب مخارج جاری گذارده شود در زندگی شخصی من هم یك اصل خاص هست و آن این است كه براساس درآمدهای شخصی كه داشته ام بدون مواجهه با محدودیتی كه در زندگی از بودجه های عمومی هست و به دلیل موجبات داخلی خانوادگی كه بدون اختیار من به زندگی ام راه یافته از نظر داخلی در سطح معینی قرار گرفته كه می توانم نگذارم از آن بالاتر برود ولی پایین تر بردن آن عملی نیست من به مراعات جهانی همیشه سعی می كردم كه مصارف شخصی ام همواره از محل كارهایم باشد ، در قم كه این طور بود در تهران هم در این ماههای اخیر داشتم این پایه را محكم می كردم كه این مسافرت پیش آمد و حتی آنچه از وجوهات در این مدت بحرانی تهران برای مصارف شخصی ام مصرف كرده بودم همه را در دفتری یادداشت كرده بودم به امید این كه روزی بتوانم از درآمد شخصی ام به مصارف عمومی برسانم با این مسافرت این پایه به هم خورده و نمی دانم كی و با چه وسیله دوباره آن را بریزم به هر حال مسئله صرفه جویی در بودجه های عمومی در حدود امكان اصلی است كه رعایتش ضروری است و امكان گسترش این گونه كارها را زیاد می كند نكته حساسی كه در نامه شما بود و همیشه موردنظر من نیز هست تفكر زنده آن سرور عزیز ما هست من همانطور كه در ایران هم عرض كردم از نظر واقع تنها دعوت معظم له را پذیرفتم ، و این مطلب را به خود ایشان هم عرض كردم و همانطور كه خود شما مكرر فرموده اید عاملی را كه ما را به ایشان پیوند داده احساس نزدیكی در هدف و روش است بنابراین رعایت هدف و روش هر دو هم برای ما هم برای ایشان پایه روابط فعلی و تقویت و افزایش آن در آینده و به ثمر رسیدن كارهایی است كه براساس این روابط شروع شده است من به سهم خود آرزو می كنم همواره در فكر و عمل به این اصل پایبند باشم و با صراحت عرض می كنم كه تا این ساعت هرچه بیشتر با معظم له در كار تماس نزدیكتر پیدا كرده ام و عنایت ایشان را از اصل مزبور به خوبی دریافته ام و الله الحمد علی هذالوفاق

در همین جا لازم می دانم كه از نقش بسیار مؤثر شما ، بله شخص شما و حضرت آقای والدتان كه در این مدت اقامت در تهران در حد یك پدر مهربان به من محبت كرده اند و در حد یك همكار اصولی ، رعایت اصول را فرموده اند یاد كنم بگذار اینجا بگویم مرتضای عزیز تلاش بی دریغ تو را از آن موقع كه بیش از خود من تلاش می كردی كه كار فرهنگی من در قم باشد تا امروز كه خوب حس می كنم هنوز به پایه می باید یك برادر تنی پرمهر و وفا یا بهتر از آن در راهكارهای شخصی و اجتماعی من سعی جمیل دارید ، خوب متوجه هستم و همواره به یاد دارم و مكرر در غیابت گفته ام این را هم پوست كنده بگویم تا این ساعت كاری از خود سراغ ندارم تا بتوانم جبران این لطف خانوادگی شما بشمارم آیا فرصتی به دست من خواهد آمد كه توفیق جبران پیدا كنم ؟ آنچه اكنون در دل و خاطر خویش می یابم این است كه صمیمانه سعادت خانواده شما و مرتضای عزیزم را به راستی آرزو میكنم برای هر خدمت مشروع كه میان دو دوست و برادر روا باشد در خود آمادگی كافی می بینم اگر از من خدمتی ساخته شود خانم از محبتهای شما و حضرت علیه خانم امتنان فراوان دارند سلام و امتنان مرا نیز خدمت حضرت علیه خانم ابلاغ فرمایید

اما خلاصه گزارش كارها در این مدت

جلسه شبهای جمعه پیشرفت هفته دارد از نظر كیفیت برنامه فعلاً به این صورت در آمده است از 2/1 7 تا 8 چند آیه قرآن به وسیله چند نفر مكرر خوانده می شود ساعت 8 تفسیر این آیات شروع می شود و تقریباً تا 2/1 8 در این تفسیر تاكنون سبك نو و جالبی به كار رفته كه حتی برای خود من هم تا حدی تازگی دارد و ممكن است مبنای یك نوع ترجمه و تفسیر مطلوب از قرآن قرار گیرد 2/1 8 تا 9 یك صحبت دینی به صورت درسهای مرتب گفته می شود فعلاً چند هفته است بحث درباره خدا از نظر قرآن و اسلام است از 9 تا 10 ضمن پذیرایی به چای بحث حضار شروع می شود و این قسمت به صورت یك كلاس درس آزاد اداره می شود ساعت 10 جلسه را ختم می كنیم در حالی كه غالب حضار شوق دارند باز هم بنشینند از نظر كمیت افراد در این هفته اخیر علاوه بر این كه طبق اظهار یكی از دوستان چهارده نفر صندلی نداشتند كه بنشینند و بی ریا روی فرش نشستند چند نفر از حضار می گفتند باید فكر جای وسیع تری كنید چون صحبت این جلسه چه میان بازرگانان و چه میان دانشجویان زیاد هست و عده ای مایلند شركت كنند توجه عمیق و توأم با شوق طبقه جوان را من نشانه آن می دانم كه در روش بحث و اداره جلسه روانشناسی جوانها رعایت بشود و حتی یكی از جوانان باهوش جلسه كه از خانواده روحانی است به این مطلب تصریح می كرد

به هر حال مسئله مورد نظر شما یعنی توجه به محكمات اسلام و اجتناب از نوع مسائلی كه به آن اشاره كرده اید نیز یكی از عوامل موفقیت بحثهای جلسه است جمعه پیش به دنباله اظهار علاقه آقای پروفسور شپلر رئیس قسمت اسلامشناسی دانشگاه هامبورگ از این قسمت دانشگاه بازدید كردم و با گرمی و احترام شایان تقدیر ایشان روبرو شدم و در حدود یك ساعت به زبان عربی با هم گفتگو كردیم و در پایان مذاكرات ایشان اظهار علاقه كرد كه تماس بیشتری با دانشگاه داشته باشم اگر من بر زبان آلمانی زود مسلط شوم امید است كه از این زمینه بهره برداری كافی كنم سه روز پیش آقای دكتر نیری اداره كننده قسمت فارسی رادیوی آلمان غربی به هامبورگ آمده بود و جزء برنامه اش تهیه مصاحبه ای با من بود من ابتدا فكر كردم این مصاحبه كه با رویه من كه پرداختن كار و اجتناب از پیرایه هاست چندان سازگار نیست ولی بعد با توجه به برخی جهات دیگر از جلمه تشویق مسلمانان فارسی زبان قبول كردم و مصاحبه مزبور انجام گرفت از نظر تحقیق دور از تعصب درباره اسلام شما خود خوب توجه دارید كه انجام این امر مهم باید به وسیله یك مركز تحقیقی باشد یك آن همان است كه در قم با همكاری عده ای از رفقا شروع شده است امیدوارم ادامه یابد من پیش از آن كه بحران شخصی من در قم پیش بیاید امكاناتی می دیدم كه برای این كار بودجه مستقل از شوائب تهیه گردد و پس از آمدن تهران آن پیش بینی به هم خورد در این اواخر در وضع من استقراری پیش آمده بود به نظر می رسید كه می توانم دوباره به این فكر بپردازم ولی موضوع مسافرت كه پیش آمد یكی از نگرانی های من همین حقیقت بود به هر حال یك روز كه آقای سرخه ای منزل ما بود ضمن صحبت از كارهایی كه باید برای آینده انجام گیرد از این قسمت صحبت شد و بالاخره نتیجه این شد كه در این باره فكری بكنند من لازم می دیدم فعلاً یك هزار و پانصد تومان داشته باشیم به طور متعادل ماهی صد تومان به یك یك این رفقا بدهیم و سیصد تا پانصد تومان كتابهای تحقیقی بخریم و ایشان یك قلم هزار و پانصد تومان به قم بردند و به آقای مصباح یزدی كه مسئول این گونه امور جلسه هستند و كتابهای جلسه هم فعلاً منزل ایشان است داده اند و نمی دانم برای ایشان و رفقایشان ادامه این وضع میسر است یا نه ، به هر حال ایشان نامه ای نوشته و جریان را اطلاع داده بودند و من هم ضمن تشكر از ایشان صریحاً به ایشان نوشتم كه اگر این كار شخصی نیست ولی با این حال نمی خواهم بر دوستانم تحمیلی كرده باشم و امیدوارم آقایان در حدودی كه امكاناتشان اجازه می دهد همكاری فرمایند به هر حال اگر كارهای اینجا به همین نسبت كه الان هست پیش برود دیگر كار یك نفر نیست و همانطور كه در ایران صحبت می شد باید مركز اسلامی هامبورگ به صورت مؤسسه ای درآید كه در آن تقسیم كار رعایت شود هم اكنون فقط مكاتبات داخلی آلمان مقداری قابل توجه از وقت مرا گرفته است و شما خود می دانید كه آن نوع كاوش علمی چقدر فراغت می خواهد

علاوه بر آن كه در اینجا زمینه رهبری فكری طبقه جوانان تحصیلكرده به خوبی فراهم است و وسعت این میدان نیز بر شما پوشیده نیست فكری كه در این روزها به صورت آرزو در مغز من مكرر آمده این است كه آیا می شود مرتضای عزیز با خانواده به آلمان بیاید و در اینجا با شركت یكدیگر به اجرای برنامه های مورد نظر بپردازیم اگر ساختمان مسجد تمام شود و ساختمانی كه قرار است كنار مسجد برای سكونت ما و كلاسها ساخته شود نیز درست شود هر دو خانواده با مبلغی در حدود چهار هزار و پانصد مارك می توانیم اینجا به راحتی زندگی كنیم راستش این كه رعایت حال حاج آقا مرا در طرح این فكر هم متزلزل می كند ولی خوب آرزو را می توان گفت

از كار علمی كه شروع كرده اید خیلی خوشوقتم و تأكید می كنم از درمیان گذاردن نتایج فعلی با افراد كم ظرف جداً بپرهیزید و یادتان نرود كه می خواهیم كار كنیم و آنقدر مانع سر راه هست كه دیگر نباید به دست خود مانع تراشی كنیم تفصیل این مطلب را به نامه بعد موكول می كنم

مبلغ دو هزار تومان همانطور كه فكر كرده اید مربوط به مدرسه حقانی است دفتر محاسبات رسیده است فرشها و لوازم دیگر هم رسید به آقای حائری نوشتم كه پرداخت ماه ذیقعده وارد نشده ، هزینه این ماه هم كه توسط آقای حقانی انجام شده و به ایشان پرداختم در دفتر وارد نشده و خواهش كرده بودم هریك از آقایان صورت مربوط به خودشان را بفرستند تا در دفتر وارد كنم و معلوم كنم كه بقیه حساب مدرسه كه در ذخیره بوده چیست ولی با آن كه نامه آقایان رسید صورت مزبور را فراموش كرده بودند بفرستند باز هم به آقایان خواهم نوشت و در اولین فرصت نتیجه حساب را خدمتتان خواهم فرستاد

می خواستم ضمن این پاكت ورقه جدایی خدمت حاج آقا نامه بنویسم ولی آن را خلاف ادب دیدم مستقیماً خدمتشان نامه خواهم فرستاد خدمت آقاداداش هم نامه خواهم فرستاد فعلاً سلام مرا به حضور انورشان ابلاغ فرمایید خدمت اخوی مكرم آقای آقا محمد حسن ، آقای آقا صادق ، آقای مهندس موسوی ، آقای مطهری ، آقای آقا رضی ، ، آقای قائمی ، آقای موسوی ، آقای دكتر موسوی ، آقایان شریعتمداریها ، آقای شاه چراغی ، آقای مولایی و دوستان دیگر سلام مرا ابلاغ فرمایید علی آقا را سلام برسانید و خبر موفقیت با امتیاز او را برایم بنویسید چنانچه آقای دكتر نظام را اگر از سفر آمده اند سلام برسانید یكی از دوستان آلمانی من قرآن جیبی بدون ترجمه خواسته است لطفاً یك قرآن جیبی كوچك خوش چاپ بدون ترجمه هدیه كنید و با پست زمینی ارسال فرمایید

زیاده ایام سعادت مستدام باد

ارادتمند محمد حسینی بهشتی

3/3/44

تهران ـ بازار ـ دالان امین الملك

حضور محترم جناب آقای حاج آقا علی سرخه ای دام عزه

بسمه تعالی

به عرض می رساند سلام و تحیت معروض می دارم و سلامت و سعادت سركار و بستگان محترم و دوستان مكرم را از قادر متعال خواستارم

من به حمد الهی سالم و حضرتش را بر این نعمت و نعم بی شمار دیگر كه ارزانی فرموده سپاسگزارم مرقوم شریف واصل و از مژده سلامت شما دوستان مشعوف شدم عالم لطف و محبت سركار و آقازادگان محترم و رفقای گرم جلسه احباب برای من بسی مطبوع و دلپذیر است و از این كه دوست عزیز و با صفا و دانشمندم جناب آقای صالحی قدم به حلقه احباب گذارده اند بسیار خشنودم و امیدوارم روز به روز قدر و ارزش ایشان بر دوستان قدرشناس من بیشتر هویدا شود خواهشمندم سلام مرا خدمت ایشان ابلاغ فرمایید و آدرس پستی تهران ایشان را مرقوم دارید تا انشاالله نامه ای برایشان بنویسم

در مورد كار قم از همت جنابعالی و دوستان من تشكر می كنم از خدا می خواهم كه به آقایان پاداش خیر بدهد همانطور كه حضرت آقای جزائری فرموده اند در روزهای پیش از حركت درباره چند قسمت از كارهایی كه قبلاً توسط مخلص انجام می شد با ایشان مذاكره و ترتیب لازم داده شد ولی در این مورد با ایشان همین اندازه صحبت شده بود كه مسبوق باشند و ترتیبی داده نشده بود زیرا خدمت جنابعالی صحبت كرده بودم و اگر چه این كارها هیچ كدام شخصی نبوده و همه وظایف دینی و اجتماعی بوده كه من به مقتضای تشخیص و توجه به احتیاجاتی كه روز به روز عالم اسلام با آن روبرو می شود به آن اقدام كرده ام ولی نخواستم زحمت آن همه بر عهده معظم له باشد و با توجه و اهتمامی كه در سر كار و دوستانتان به این گونه واجبات دینی اجتماعی سراغ داشته و دارم می دانم كه در حدود امكان اقدام به عمل خواهید فرمود و تا روزی كه امكانات آقایان محترم اجازه دهد ادامه خواهد یافت و اجمالاً عرض كنم كه در قم شروع شده و آقایان محترم را به همكاری برای ادامه آن دعوت كرده ام از مصادیق آیه كریه سوره انفال است

من به سهم خود تا آنجا كه استطاعت دارم در تهیه و تدارك و تجهیز علمی و اجتماعی برای خدا باید بكوشم و مذاكره با آقایان و اقدام خیر آقایان جزو همین كوشش است و از خدای متعال مسئلت دارم به همه ما توفیق تشخیص وظیفه و انجام وظیفه عنایت كند همین طور وظیفه خود می دانم كه از مساعی جمیله سركار و آقایان تشكر كنم و امیدوارم خدای متعال وسایل پیشرفت سریع این كار علمی و اسلامی را كه محصول آن انشاالله پس از چند سال یك سلسله تحقیقات عالی اسلامی و یك عده محقق جوان ورزیده خواهد بود فراهم فرماید

از پیشرفت كارهای اینجا روز به روز رضایت من بیشتر می شود از شهرهای مختلف آلمان تماس می گیرند ، چه مسلمانان ایرانی و چه غیر ایرانی ، از اعراب و تركیه و حتی مسلمانان آلمانی جلسه بحثهای دینی شب جمعه به صورتی عالی درآمده است برنامه جلسه دو ساعت و نیم است نیم ساعت قرائت قرآن ، نیم ساعت تفسیر چند آیه ای كه خوانده می شود نیم ساعت بحث خداشناسی و قسمتهای دیگر از تعالیم اسلام ، یك ساعت جواب به سئوالاتی كه درباره بحثها می شود این برای عموم به خصوص جوانان تحصیلكرده بسیار جالب واقع شده و هر شب جمعه بر عده حاضران افزوده می شود و همه با شور و نشاط هستند ، به طوری كه در این شب جمعه جا برای نشستن نبود و یكی از رفقا بعد از جلسه گفت چهارده نفر بی صندلی بودند این علاقه فراوان كه در تهران و در اینجا و در هر جای دیگر دیده می شود ، مخصوصاً از طبقه جوان نشان می دهد كه وظیفه ما بسیار سنگین است و جای كمترین سهل انگاری نیست در دانشگاه هامبورگ قسمتی هست كه در رشته اسلام شناسی كار می كند آقای پروفسور شیدلر رئیس این قسمت اظهار علاقه كرده بود كه از آن بازدیدی كنم جمعه پیش آنجا رفتم ، آنجا را هم زمینه مساعدی برای كاشتن بذرهای علمی اسلامی یافتم و امیدوارم موفق شوم در موقع مقتضی در این زمینه نیز اقدامی بكنم یك مسئله اساسی این كه این كارها را یك تنه نمی شود انجام داد و باید پیش از آن كه دست به كارهای جدید بزنیم فكری برای اداره كارهای فعلی به وسیله افراد لایق بكنم و از خدای منان در همه این كارها استمداد می كنم و منه التوفیق و علیه التكلان

خدمت آقازادگان محترم ، حضرت حجت الاسلام آقای اخوی معظم ، برادر با فضل و با فضیلت من جناب آقای مهدوی صهر محترم ایشان ، رفقای عزیز احباب آقای جورابچی و آقازادگان محترمشان ، آقای هاشمی ، آقای حاج سید محمد و آقای حاج سید محمد آقای حاج آقا علی تركی ، آقای هماتاش ، آقای جهرمی و آقایان عزیز دیگر كه الان نامشان را به خاطر ندارم سلام مرا ابلاغ فرمایید و از دعای خیر همگی بهره مند خواهم بود و همه را بدعوات یادآورم

والسلام علیكم و رحمه الله و بركاته

محمد حسینی بهشتی

3/3/44

ایران ـ قم

حضور محترم حضرت آیت الله العظمی شریعتمداری مد ظله

بسمه تعالی

به عرض عالی می رساند

سلام و تحیات به حضور شریف معروض می دارم و سلامت وجود حضرتعالی را از درگاه قادر متعال خواهانم

ارادتمند به حمد الهی سالم و به انجام وظایف در حدود امكان مشغولم با این كه مدتی بود زمزمه این مسافرت و قطعی شدن مسافرت و تاریخ آن چنان صورت گرفت كه به انجام بسیاری از وظایف از جمله زیارت آقایان موفق نشدم و این راستی موجب دل تنگی برای مخلص بود كه چرا از این توفیق محروم ماندم به هر حال از این بی توفیقی خود فعلاً با عرض این نامه سلام وعرض ادب می كنم تا توفیق بعدی

بنده روز سه شنبه سوم فروردین از تهران حركت كردم و تا یكشنبه 22 فروردین را در اعتاب متبركه عراق و اردن تا بیروت بودم روز 22 فروردین از بیروت به هامبورگ آمدم و حالا در حدود پنج هفته است كه اینجا هستم چون مدتی قبل زمزمه آمدن اینجانب در میان بود و از همان اول اینجا هم خبر شده بودند حالت انتظاری داشتند و توانستم از همان اولین شب جمعه نخستین برنامه را شروع كنم فعلاً شبهای جمعه قرائت قرآن با ترجمه و تفسیر و بعد سئوال و جواب در اصول و فروع دین هست در این جلسات معمولاً در حدود سی نفر شركت می كنند كه بیش از نصف آنها دانشجو هستند این جلسه برای فارسی زبانها است هر دو هفته یك بار عصر جمعه یك جلسه دینی برای آلمانیها و مسلمانان دیگری است كه فارسی نمی دانند برنامه این جلسات به زبان انگلیسی اجرا می شود و بعد یكی از حضار به آلمانی نیز ترجمه می كند مكاتبات در مراجعات مختلف از شهرستانها و خود هامبورگ ، هم چنین مراجعاتی برای ازدواج كه غالباً مسبوق به تشرف یكی از زوجین به اسلام است نیز قسمتی دیگر از كار اینجاست در این مورد ترتیبی داده شد كه مراجعه برای ازدواج خود سنگری برای عالم دینی مقیم اینجا شود و از نظر طرز عمل و مذاكرات و توضیحاتی كه داده می شود برنامه طوری باشد كه مراجعه كنندگان مجذوب شوند و با خاطرات دینی مطلوبی بروند بخصوص كه این مراجعین اغلب از شهرهای دیگر آلمان یا از ممالك اروپایی مجاور آلمان می آیند و باید طوری باشد كه در محل خود مروجی برای هدف ما باشند

در این مدت چهار جلسه عمومی یكی به مناسبت جشن غدیر در منزل قبلی بنده با حضور تقریباً یكصد نفر از آقایان و دیگری سه شب در مسجد به مناسبت ایام عاشورا با دعوت و حضور عده زیادی از برادران و خواهران مسلمان و اختصاص محلی برای شركت خانمها ، برگزار شده است در هر جلسه در حدود یك ساعت صحبت كردم و توفیقی بود كه قسمتی از حقایق اسلامی در اینجا بازگو شود در همه این مدت سعی مخلص این بوده كه حفظ الغیب دوست عزیزمان آقای محققی شود البته هر نوع انتقاد صحیح از كارهای ایشان را می پذیرم همانطور كه انتقاد از كارهای خودم را نیز می پذیرم ولی انتقاد غیر از بدگویی و ولنگاری است و جلو اینها را گرفته ام شكی نیست كه باید از تكرار اشتباهات گذشته اجتناب شود و این هم راهی جز انتقاد صحیح ندارد جلسات عمومی مسجد حسن اثر فراوان داشته و مخصوصاً بیشتر دانشجویان مقیم هامبورگ و عده ای از دانشجویان شهرهای دیگر آمده بودند و نمونه ای از جلسات گفتار ماه بود كه در تهران داشتیم ساختمان مسجد از نظر سفت كاری تمام شده ولی چون هیچ قسمت آن تعمیر نشده نمی شود از آن استفاده كرد و هر نوبت استفاده كنیم مقادیر زیادی خرج بر می دارد تكمیل كلی ساختمان در حدود دو میلیون تومان خرج دارد و باید مرحله اول را تمام و آن را برای كارهای دینی آماده كرد تا مرحله بعد یك عیب بزرگ این وضع مسجد در انظار خارجیها زننده است بلكه مانع كارهای تبلیغی نیز هست چون هر وقت جلسه ای برای كار خودبخود صحبت مسجد به میان می آید و مطالب دیگر را تحت الشعاع قرار می دهد از این گذشته برای این كه كارهایی را كه كارهایی كه بانوان ، دانشجویان ،‌ دانش آموزان ، كودكان در نظر داریم اجرا شود كه احتیاج با این وضع فعلی نه از مسجد می توان استفاده كرد ونه با وجود مسجد می شود محل دیگری را تهیه كرد امید است با همت آقایان و برادران مسلمان این وضع پایان داده شود

معذرت می خواهم ولی لازم بود گزارش كارها لااقل به این مقدار خدمتتان داده شود انتظار دارم در هر مورد اگر مطلبی به نظر شریف می رسد مرقوم فرمایید تا كارها به نحو احسن انجام شود

آقا را سلام ابلاغ فرمایید

والسلام علیكم

ادام الله ظلكم

محمد حسینی بهشتی 4/3/44

ایران ـ تهران خیابان ری

حضور دانشمند محترم و استاد سخن خطیب شهیر جناب آقای فلسفی دامت بركاته

بسمه تعالی

به عرض عالی می رساند

سلام و تحیت فراوان تقدیم و سلامت و سعادت جنابعالی و بستگان محترم را از درگاه قادر متعال مسئلت می كنم

مخلص به حمد الهی سالمم و به انجام وظایف در حدودی كه فعلاً میسر است مشغولم عازم بودم پس از آن جلسه كه در منزل آقای مصطفوی خدمتتان بودم باز به زیارتتان بیایم ، علاوه بر انس بیشتر مطالبی هم بود كه می خواستم از نظرهای مشورتی و صلاحدید سركار مسبوق شوم ولی مع الاسف چنان فرصت كوتاه و كارهایم متراكم شده بود كه این توفیق نصیب نشد روز سه شنبه سوم فروردین از طریق زمین به عراق و پس از چند روز توقف و تشرف به اعتاب مقدسه از آنجا به اردن و شام و لبنان و روز یكشنبه 22 فروردین از لبنان با هواپیما به هامبورگ آمدم نظر خودم این بود كه بی خبر و بدون مراسم استقبال وارد شوم چون گاهی ضمن این مراسم از همان آغاز اشكالات اجتماعی پیش بینی نشده ای سر راه مقصود اصلی سبز می شود ولی چون آقای همدانی قبلاً برای تهیه منزل آمده بودند و برای تهیه منزل خود به خود به چند تن از دوستان خودشان مراجعه كرده بودند عده ای به طور خصوصی خبر شده بودند و وقتی به فرودگاه آمدم عده ای از بازرگانان و دانشجویان در سالن فرودگاه گرد هم منتظر ورود مخلص بودند از جمله آقازاده محترم آقای آقا مصطفی كه از همان برخورد اول به خوبی دریافت می شد جوانی متین و بامحبت اند در این سه چهار هفته كه از اقامت مخلص می گذرد جلسات متعدد درباره مسجد منعقد شده كه خلاصه آن را ضمن نامه ای كه به عنوان هیئت مدیره نوشته ام و آقای همدانی آوردند نوشتم و قطعاً معروض خواهد افتاد درباره كارها و وظایف دیگر هم كارها به سهولت شروع شد و از همان اولین شب جمعه جلسه قرائت و تفسیر با حضور عده ای در حدود سی نفر شروع شد در این جلسه ها برنامه پرسش و پاسخی گنجانیده شد كه تاكنون جالب و مفید واقع شده و روح خاصی بر جلسه بخشیده است سه شنبه شب غدیر هم در منزل جشنی برپا بود و در حدود گنجایش منزل قبلی كه اطاقهای بیشتر و بزرگتری داشت دعوت شد و جلسه گرمی با حضور عده ای در حدود صد نفر تشكیل شد در این جلسه یك ساعت صحبت كردم و ضمن آن كلیاتی از هدف و رویه و برنامه را برای اطلاع آقایان گفتم و مثل این كه حسن اثری داشت و بعد از آقایان به میوه و شیرینی پذیرایی به عمل آمد اكنون چند روز است به منزلی كه اجاره كرده ام منتقل شده ام برای جلسات محرم تصمیم بر این شد كه جلسات را در مسجد تشكیل دهیم زیرا هم دعوت باید عمومی باشد و هم این منزل گنجایشش از آن منزل قدری كمتر است و هم مسجد نباید تا این حد متروك بماند مسئله قابل توجه این است كه انشاالله به خواست خدا و محبت آقایان مخصوصاً حضرتعالی كه با شوق و علاقه فراوان در كار مسجد اقدام می كرده اید این ساختمان در اسرع وقت تكمیل و برای بهره برداری دینی آماده شود صرف نظر از تزئینات داخلی كه بعد هم می توان انجام داد با مبلغی در حدود سیصد و پنجاه هزار مارك 000/350 می توان ساختمان مسجد را آماده و تعمیرات خارجی را تكمیل كرد و با مبلغی در حدود صد و پنجاه هزار مارك ساختمانی برای اقامت امام و متصدیان و كلاسهای درس و امثال آن ساخت به این ترتیب باید مبلغی در حدود یك میلیون تومان تهیه كرد و از این مبلغ در درجه اول باید همان مبلغ را زودتر تهیه و مصرف كرد بلكه تا زمستان زودرس هامبورگ دوباره نیامده این كار سر و سامانی گیرد كارهای دیگر از قبیل مراسم تشرف به اسلام و ازدواج و سئوالهای كتبی و نامه نیز شروع شده و فعلاً قسمتی از وقت مخلص را همین كارها می گیرد و قسمتی دیگر صرف مطالعات می شود ، هم مطالعات تحقیقی كه همواره جزئی از برنامه همیشگی مخلص است و هم مطالعات مربوط به كارهای اینجا آقای آقا مصطفی معمولاً شبهای جمعه می آید و همین پریشب هم اینجا بودند و حالشان خوب است از خدای متعال خواستارم همه ما را در راهی كه رضای اوست موفق دارد

زیاده ایام سعادت مستدام باد

ارادتمند شما محمد حسینی بهشتی

ایران ـ قم دبیرستان دین و دانش

برادر عزیز و ارجمند جناب آقای كیوان دام عزه

بسمه تعالی

برادر عزیز آقای كیوان

سلام بر شما و بر خانواده محترمتان ، امید است همواره شما و خانم و نورچشمی در پناه لطف قادر متعال در كمال تندرستی و شادمانی بسر برید

من به حمد الهی از نعمت سلامت برخوردار و حضرت منان را بر این انعام سپاسگزارم و ملالی جز دوری از دوستان و محیط انس و همكاری كه از گرد آمدن همه ما به وجود آمده بود ندارم خانم و بچه ها هنوز نیامده اند و بنابراین مسئله تنهایی نیز بر این ملال می افزاید

در تشرف به اعتاب متبركه عراق و اردن و سوریه به یاد شما بودم و زیارت و دعا كردم خدایش قبول فرماید

امیدوارم اوضاع عمومی برادران اسلامخواه ما بهبود یافته باشد واحد دین و دانش نیز كماكان یا بهتر از ماكان در راه پیشرفت و تكامل خود مراحل تازه طی كرده باشد و امسال را با موفقیت شایان تحسینی به پایان رسانیده باشید

در اینجا در این مدت كارهایی شده كه در برابر مقدار وقت و نیرو و هزینه ای كه مصرف كردم ارزنده بود و ضمناً‌ زمینه را برای كارهای بعد آماده تر ساخته و امیدوارم به تدریج بر مشكلات ناشی از ناتمام ماندن ساختمان مسجد و برخی مسائل دیگر فائق شویم

از وضع برادر عزیز و ارجمند آقای حاج شیخ علی اصغر اطلاع درستی ندارم و نمی دانم ناراحتی ایشان و رفقایشان برطرف شده یا نه ! در تمام این مدت كمتر شده كه به فكر آنها نباشم و در همه مشاهد دعای به آنها سرلوحه دعاها بود خواهشمندم خدمت خانواده محترمشان از جانب من ابلاغ سلام فرمایید خدمت خانم سلام برسانید نورچشمی را دیده بوسی فرمایید

زیاده ایام عزت مستدام باد والسلام علیكم

محمد حسینی بهشتی

5/3/44

ایران ـ قم دبیرستان دین و دانش

حضور دانشمند محترم جناب آقا عبدالمجید رشیدپور دام عزه ‌

بسمه تعالی

دوست عزیز و ارجمند

با تقدیم تحیت و سلام همواره سلامت و سعادت جنابعالی و خانواده محترم و همكاران ارجمند را از خدای متعال خواستارم

من به حمد الهی سالم و بر انجام كارها مشغولم دو نامه جنابعالی متوالیاً رسید و مژده سلامت شما و دوستان عزیز را می داد از این كه كارها به حمدالله بر وفق مطلوب بوده ، خوشوقت شدم و از اهتمام جنابعالی به امور تشكر می كنم

در مورد پرداخت پول معلوم شد به مطلب درست توجه نكرده اید ، همانطوری كه در مورد پرداخت پول به آقایان حائری و حقانی نیز به دو نكته توجه نشده بود اما در مورد اخیر تا آنجا كه به خاطر دارم در برنامه ای كه از بیروت نوشتم گفته بودم مبلغ یك هزار و سیصد تومان را در اختیار آقایان بگذارید و با این كه اول نوشته بودم آقایان صورت بدهند در آخر تأكید كرده بودم كه صورت لازم نیست فقط رسید مبلغی را كه هر یك از آقایان می گیرند یكجا بدهند و از نظر اصول هم همین مقدار كافی بود در مورد اول هم تا آنجا كه به خاطر دارم نوشته بودم مبلغ سه هزار تومان را از موجودی دبیرستان بدهید و ملاحظه حقوق اردیبهشت را هم نكنید ، حتی صریحاً می خواستم بنویسم هیچ عذری جز نبودن پول پیش من مسموع نیست ولی با سابقه ای كه از نظم و انضباط كار داشتم این تصریح را غیر لازم و حتی زننده دانستم بر من روشن بود كه وقتی آقای رشیدپور می بینند من وظیفه خود می دانم سر راه یك مسافرت طولانی چهار هزار تومانی را كه برای فروردین وعده داده ام كه هر طور شده تهیه كنم و بفرستم ایشان هم وظیفه خود خواهند دانست كه وقتی نوشتم فلان مبلغ باید فوراً فرستاده شود دیگر حساب جهاتی را كه مرتب هم پوشیده نیست و مطلبی نبوده كه از آن غفلت كرده باشم و محتاج به رعایت ایشان باشد نكنند بی پرسش عمل كنند من خود حساب كرده بودم كه منتهای مطلب این است كه تسویه اردیبهشت ماه به عقب افتد و این به مراتب صحیح تر بود از آن كه رعایت مالی خارج از دبیرستان نشده باشد شما باید فكر كنید كه دست بالای مطلب این بود كه شما حقوق فروردین ماه را نداشتید و من هم موفق نمی شدم تهیه كنم و از یك مؤسسه مالی پولی در حدود چهار هزار تومان چهل روزه قرض می كردیم آیا سر چهل روز شما كه مسئول دبیرستان بودید چه می كردید ! من كه این پول را برای كار شخصی خود نگرفته بودم تا فكر كنم رعایت این مصلحت دبیرستان كه حقوق اردیبهشت سر موعد پرداخت شود بر مصلحت شخصی من مقدم است پولی برای دبیرستان گرفته ام و حساب كرده ام كه این پول انشاالله از فلان محل پرداخت می شود و اگر نشد باز هم جای نگرانی نیست از محل وصولی اردیبهشت همان مؤسسه ای كه برایش وام گرفته ام پرداخت می شود تا بعد برای آن فكر كنم

به هر حال این یك تخلف انضباطی اداری محسوب می شود ولی آخر آقای رشیدپور عزیز ما هم باید در مدت چهار سال همكاری صمیمی یك تخلف داشته باشند تا با فرشتگان اشتباه نشوند

من ناچار شدم بنویسم مبلغ مزبور را به طریقی دیگر بپردازند ولی هنوز نمی دانم داده اند یا نه و نمی دانم درصندوق دبیرستان موقع وصول این نامه چقدر پول است به هر حال از ارقام 1000 ـ 1500 ـ 2000 هر كدام در صندوق هست فوراً خدمت آقای جزایری بفرستید و بگویید فلانی فرستاده است یك هزار دیگرش را پرداخت كرده اند

از محبت جنابعالی درباره مسافرت خانم متشكرم آنها هنوز نیامده اند باید این روزها بیایند خدمت خانواده محترم ابلاغ سلام فرمایید از اهتمام رفقای عزیز به ادامه كار بحث ولایت و خصوصاً اهتمام شخص جنابعالی بسیار خوشحال شدم از رفقای زبده ای چون آقایان جز این هم انتظار نمی رود بنده هم طبق قرار مشغولم كتاب كامل ابن اثیر را اینجا از كتابخانه دانشگاه سه ماه برایم آورده اند بنده هم در این ده روز مرتب روزی یك ساعت كار كرده ام و جلد اول از ثلث گذشته است انشاالله جلد اول كه تمام شد می فرستم خدمت آقای مصباح و آقای نیری و رفقای دیگر جلسه و عموم دوستان عزیز دبیرستان سلام مرا ابلاغ فرمایید

زیاده ایام سعادت مستدام باد

ارادتمند محمد حسینی بهشتی

6/3/44

حضور محترم استاد عالیقدر و دانشمند جناب آقای مهندس بازرگان دامت بركاته

بسمه تعالی

سرور گرامی

سلام و تحیت به حضور شریف و سروران ارجمند حضرت آیت الله طالقانی و جناب آقای دكتر سحابی و برادران عزیز آقای مهندس سحابی ، آقای علی بابایی ، آقای وكیل و دوستان دیگر تقدیم می كنم و برای همه شما سلامت و سعادت و توفیق صبر و شكر می طلبم مرقوم شریف عز وصول بخشید مثل محضرتان با صفا و گرم و نشاط بخش از الطافی كه اظهار فرموده اید متشكرم سه روز پیش هم كتابهایی كه ارسال فرموده بودید رسید و موجب مزید تشكر گردید

تصمیم من این بود كه روز پنجشنبه پیش از حركت برای تجدید عهد با شما دوستان با ایمان و عرض تودیع به زندان بیایم ولی یك سهل انگاری اداره گذرنامه سبب شد كه برنامه من به هم بخورد و ناچار شوم روز پنجشنبه را به اصفهان بروم و با بستگان خداحافظی كنم و از این فیض محروم ماندم

گرچه دوران زندان شما مردان حق جو و حقگو خود درس بسیار آموزنده ای برای دیگران ، به خصوص طبقه جوان است و برای خود شماها دوران تكامل فضیلت و بهره برداری روحی از صفای معنوی ولی برای دوستان و ارادتمندانتان محرومیتی جبران ناپذیر است من در اینجا دور از یار و دیار روزگار می گذرانم ولی توفیقهایی دارم و به همین توفیقها دلخوشم خدا كند آنچه می كنیم مورد قبول و رضای حق نیز باشد در مورد جزوه های تعلیم قرآن نظر همین است كه انشاالله كلاس تعلیم قرآن ترتیب داده شود و به كسانی كه علاقمندند در هر سن و سال كه باشند قرآن یاد داده شود ، انجام قسمتی از كارها موكول به آماده شدن ساختمان مسجد است از خداوند توفیق انجام خدمت بیشتری را خواستارم همه شما را به خدا می سپارم و برای سلامتی و سعادت همه شما و امت اسلامی دعا می كنم رفقا و دوستان مقیم این دیار عموماً به عرض سلام مصدعند مخصوصاً آقای محمد حسن صالحی كرمانی خواهش كرده اند كه سلام ایشان را خدمت سركار و آقایان دیگر ابلاغ كنم

زیاده ایام سعادت مستدام باد

ارادتمند محمد حسینی بهشتی

23/3/44