تبیان، دستیار زندگی

اتاق‌ فكر پل ارتباطی بین جهان ایده و عمل می‌باشد. واژه Think tank   یا اتاق فكر برای اولین بار به طور رسمی در ایالات متحده و در خلال جنگ جهانی دوم مطرح شد. با گذشت زمان كاربرد این اصطلاح نیز گسترده‌تر شد و حوزه معنایی وسیع‌تری را در برگرفت.

نسل اول اتاق‌های فكر ایالات متحده، موسسات مطالعاتی و تحقیقاتی بودند كه در دهه اول قرن 20 با هدف انجام پروژه‌های آكادمیك، تربیت نخبگان سیاسی، جهت­دهی غیرمستقیم سیاست‌های دولت بدون جهت‌گیری سیاسی و یا گرایش به جناح سیاسی خاص شكل گرفتند.

نسل دوم اتاق‌های فكر در ایالات متحده تقریبا همزمان با پایان جنگ جهانی دوم پا به عرصه وجود نهادند. جهت‌گیری این اتاق‌های فكر باتوجه به شرایط جدید بین‌المللی (ظهور ابر قدرت‌های جدید و انزوای اقتصادی، سیاسی و نظامی اكثر كشورهای اروپایی، آغاز دوران جنگ سرد و دیگر ملزومات یك جهان دوقطبی) بسیار متفاوت با نسل اول اتاق‌های فكر بود.

نسل سوم اتاق‌های فكر تقریبا تحولی عظیم در موسسات مطالعاتی تحقیقاتی به وجود آوردند. این نسل از اتاق‌های فكر همزمان با اوج مصرف‌گرایی و سرمایه‌داری در آمریكا به وجود آمدند. تلاش عمده این نسل از اتاق‌‌های فكر، یافتن بازار مناسب برای محصولات به اصطلاح روشنفكرانه و عالمانه خود بود.

ساختار تولید فكر
اتاق فكر ساختاری برای تولید فكر بنیادین است.در این اتاق سه عمل منطقی صورت می گیرد.
الف: كشف هسته مركزی فكر بر اساس منطق احتمالات،
ب: درك حقیقت فكر بر پایه آثار و لوازم فكری،
ج: دریافت روشن از ساختار فرهنگی، اجتماعی و فلسفی فكر.

صول پارادایم فکر
در پارادایم فکر به اصولی باید توجه شود:
1ـ بازسازی فکرکه در خود سازی فکر ممکن می شود.
2ـ باز اندیشی فکر که در امکان مفاهمه فکر نهفته است.
3ـ فکرشناسی که مطالعه و تأمل در فضای وضعی و موقعیت وجودی فکراست.
   4ـ فکر کردن در فکرهای که چگونه فکر به وجود آمده است.
5- گسترش و توسعه فكر در فضای وضعی حال.

عصر جدید
عصر جدید با سه مشخصه کلی مواجه است:
   الف: گذشته پژوهی؛ (مطالعه در سیر گذشته)
   ب: آینده پژوهی؛ (مطالعه در تحولات آینده)
   ج: گذشته پژوهی رویدادی آینده پژوهانه است.

ویژگی اتاق فكر
 اتاق فكر چند ویژگی كلی دارد:
   الف: روشی بودن استراتژی اتاق فكر. روشی  بودن در چگونگی فكركردن و در جهت بهبود انتقال فکر به مخاطب است. البته این ویژگی به کمک فناوری های نوین صورت می گیرد.
   ب: اعمال روش جمع اندیشانه و تجمیع دانایی های مختلف در جوانب متفاوت.
   ج: بهره گیری از نیروهای متفکر، نخبه و استراتژیست به صورت هسته های فعال فکری در جهت خلاقیت برای سیاست پژوهی و سیاست گذاری.
   د: مستندسازی پژوهش ها و استفاده از آرای کارشناسان با تجربه، متفکر و روشن اندیش.
   هـ: دور بودن ار امور اجرایی و بوروکراتیک و ملاحظه نکردن فضای رسمی سیاست گذاری و تکیه بر فرهنگ سازی و اطلاع رسانی برای فکرسازی و انتقال فکر به دولت، حکومت و افکار عمومی.

مفاهیم اتاق فكر
مفاهیم اتاق فكر، در حوزه فكر، علوم، تکنولوژی، جامعه، حکومت و دولت تمركز دارند . این مفاهیم به چند صورت نشان داده می شوند:
الف: مفهوم کارگاه فکرسازی در کنار کارگاه دانشی؛
 ب: مفهوم فکر پژوهی به جای دانش پژوهی؛
ج: مفهوم مسئله سازی فکر در کنار پارادایم های مسلط دانشی،
د:  مفهوم گذشته پژوهی برای آینده شناسی.

کارکردهای اتاق فكر
اتاق فكر چند كاركرد عمده دارد:
   الف: ایده سازی و نظریه پردازی در زمینه سیاست پژوهی و فرهنگ سازی فكر برای تفاهم منطقی،
   ب: تصمیم سازی استراتژیک در سیاست گذاری و اعمال مدیریت علمی بر پایه نواندیشی،
   ج: توسعه دانش های بنیادین و فکری کشور در زمینه سیاست، حکومت، علم و فناوری،
   د: ارائه استراتژی برای شکل گیری سیاست ها بر پایه حکومت و دولت در قالب تصمیم سازی استراتژیک،
   هـ: احیای بنیادین منطق فکر بر پایه فلسفه فکر برای تعامل با افکارحکومتی متناظر.و توسعه دانش های بنیادین و ارائه راهبردی برای شكل گیری سیاست پایه.

وظایف اتاق فكر
اتاق فكر با تحلیل داده ها برای نخبگان سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و افکار عمومی تولید ایده می کند. برای رسیدن به چنین هدف بزرگی استفاده از روش های متعدد برای ایفای وظیفه لازم است. این روش ها عبارتند از:
   الف: برگزاری نشست های استراتژیـ کارشناسی از طریق گفتگوی استراتژیستی.
   ب: نشر اندیشه های اتاق فكر برای ارتقای جامعه فکری به شکل چاپی و الکترونیکی.
   ج: استفاده از رسانه جمعی که از این طریق فعالیت های اتاق فكر انعکاس وسیعی می یابد.

 هدف اتاق فكر
هدف اولیه اتاق فكر، سیاست پژوهی و تعلیم سیاست مداران و مدیران استراتژیک بر اساس سیاست گذاری است.
   هدف اصلی اتاق فكر، سیاست پژوهی بنیادی برای مهندسی حکومت، جامعه و دولت بر اساس نیاز کنونی و اقتضائات آینده بشر است. چنین مبنایی در دو رویکرد هدفی دنبال شده است:
   الف: سیاست پژوهی به صورت استراتژی ملی برای ارتقای تفکر سیاست گذاری و عمل طبق عقلانیت تفکر پایه.
   ب: تأثیرگذاری مدل های سیاست پژوهی بر روند جاری دولت، حکومت و افکار عمومی.

دغدغه اتاق فکر
اتاق فكر دو دغدغه كلی دارد:
الف: دغدغه احیای فکر خود بنیاد برای ایده پژوهی و ایده سازی.
ب: دغدغه روشمند سازی فکرکاربردی جهت به وجود آوردن دانش های بنیادین.

 تعامل اتاق فكر
تعامل اتاق فكر چند جانبه است:
   الف: تعامل ملی کانون ها برای ارتقای تفکر و توسعه ملی بر پایه دوره باستانی، اسلامی و معاصر.
   ب: تعامل منطقه ای کانون ها جهت تأمین نیازهای پایاپای و درك شفاف از فضای وضعی و موقعیت كنونی.
   ج: تعامل بین المللی کانون ها برای تأمین نیازها جهت آرامش عمومی انسان.
اتاق فكرها مهم ترین ثروت ملی هر کشور هستند كه با احیای منطق فکر در جامعه، امنینت ملی و توسعه ملی به وجود می آورند و جامعه را از ورود  دانش و تکنولوژی عرفی باز می دارند و در صدد انتقال دانش های بنیادین و تکنولوژی مادر بر می آیند.