تبیان، دستیار زندگی

آیات 183 تا 185 بقره 

183- یا ایّهاالذّین آمنوا كتب علیكم الصّیام كما كتب على الذّین من قبلكم لعلّكم تتّقون

184- ایاما معدودات فمن كان منكم مریضا او على سفر فعدّة من ایّام اخر و على الذّین یطیقونه فدیة طعام مسكین فمن تطوّع خیرا فهو خیر له و ان تصوموا خیرلكم ان كنتم تعلمون

185- شهر رمضان الّذى انزل فیه القرآن هدى للنّاس و بیّنات من الهدى و الفرقان فمن شهد منكم الشّهر فلیصمه و من كان مریضا او على سفر فعدّة من ایّام اخر یرید اللّه بكم الیسر و لا یرید بكم العسر ولتكملوا العدّة و لتكبّروا اللّه على ما هدئكم و لعلّكم تشكرون

ترجمه آیات:

اى كسانى كه ایمان آورده اید روزه بر شما واجب شده همانطور كه بر اقوام قبل از شما واجب شده بود شاید با تقوا شوید. (183)

و این روزهائى چند است پس هر كس از شما مریض و یا مسافر باشد باید ایامى دیگر بجاى آن بگیرید و اما كسانى كه به هیچ وجه نمى توانند روزه بگیرند عوض روزه براى هر روز یك مسكین طعام دهند و اگر كسى عمل خیرى را داوطلبانه انجام دهد برایش بهتر است و اینكه روزه بگیرید برایتان خیر است اگر بناى عمل كردن دارید.(184)

و آن ایام كوتاه ماه رمضان است كه قرآن در آن نازل شده تا هدایت مردم و بیاناتى از هدایت و جدا سازنده حق از باطل باشد پس هر كس این ماه را درك كرد باید روزه اش بگیرد و هر كس مریض و یا مسافر باشد بجاى آن چند روزى از ماههاى دیگر بگیرد خدا براى شما آسانى و سهولت را خواست ه و دشوارى نخواسته و منظور اینست كه عده سى روزه ماه را تكمیل كرده باشید و خدا را در برابر اینكه هدایتتان كرد تكبیر گفته و شاید شكرگزارى كرده باشید. (185)

بیان فایده روزه و اینكه نفع آن عاید خود انسان مى شود
و در خصوص روزه ، همین برگشتن آثار اطاعت به انسان را در جمله : (لعلكم تتقون ) بیان كرده ، مى فرماید: فائده روزه تقوا است ، و آن خود سودى است كه عاید خود شما مى شود، و فائده داشتن تقوا مطلبى است كه احدى در آن شك ندارد، چون هر انسانى به فطرت خود این معنا را درك مى كند، كه اگر بخواهد به عالم طهارت و رفعت متصل شود، و به مقام بلند كمال و روحانیت ارتقاء یابد، اولین چیزى كه لازم است بدان ملتزم شود این است كه از افسار گسیختگى خود جلوگیرى كند، و بدون هیچ قید و شرطى سرگرم لذت هاى جسمى و شهوات بدنى نباشد، و خود را بزرگتر از آن بداند كه زندگى مادى را هدف بپندارد، و سخن كوتاه آنكه از هر چیزى كه او را از پروردگار تبارك و تعالى مشغول سازد بپرهیزد.

و این تقوا تنها از راه روزه و خوددارى از شهوات بدست مى آید، و نزدیك ترین راه و مؤ ثرترین رژیم معنوى و عمومى ترین آن بطوریكه همه مردم درهمه اعصار بتوانند از آن بهره مند شوند، و نیز هم اهل آخرت از آن رژیم سود ببرد، و هم شكم بارگان اهل دنیا، عبارت است از خوددارى از شهوتى كه همه مردم در همه اعصار مبتلاى بدانند، و آن عبارت است از شهوت شكم از خوردن و آشامیدن ، و شهوت جنسى كه اگر مدتى از این سه چیز پره یز كنند، و این ورزش را تمرین نمایند، به تدریج نیروى خویشتن دارى از گناهان در آنان قوت مى گیرد و نیز به تدریج بر اراده خود مسلط مى شوند، آن وقت در برابر هر گناهى عنان اختیار از كف نمى دهند، و نیز در تقرب به خداى سبحان دچار سستى نمى گردند، چون پر واضح است كسى كه خدا را در دعوتش به اجتناب از خوردن و نوشیدن و عمل جنسى كه امرى مباح است اجابت مى كند، قهرا در اجابت دعوت به اجتناب از گناهان و نافرمانى ها شنواتر، و مطیع تر خواهد بود، این است معناى آنكه فرمود: (لعلكم تتقون ).

ایاما معدودات

منصوب آمدن كلمه (ایام ) بنابر ظرفیت و به تقدیر كلمه (فى ) است ، و این ظرف (در ایامى معدود) متعلق است به كلمه (صیام)، و ما در سابق هم گفتیم كه نكره آمدن ایام و اتصاف آن به صفت (معدودات ) براى این است كه بفهماند تكلیف نامبرده ناچیز و بدون مشقت است ، تا به این وسیله مكلف را در انجام آن دل و جراءت دهد، و از آنجا كه ما در سابق گفتیم آیه ( شهر رمضان الّذى انزل فیه القرآن ) الخ بیان ایام است ، قهرا مراد از ایام معدودات همان ماه رمضان خواهد بود.