تبیان، دستیار زندگی

با نام خدا و سلام

خلاقیت جنبه های متعددی دارد که هر یک باید در خود مورد بررسی قرار گیرد.

یک جنبه ی بسیار مهم،وجود شرایط لازم برای بروز این استعداد همگانی است.

     بنابراین آموزش و پرورش برای رشد خلاقیت و نواندیشی در دانش آموزان،بویژه در دوره ابتدایی به منزله ی زیربنای تعلیم و تربیت باید درک درست و روشنی از شرایط موجود برسد.

و در گام بعدی بر مبنای فلسفه ی تعلیم و تربیت و هدف های اصولی و معیارهای علمی معتبر بکوشد

،تصویر روشنی از شرایط مطلوب خلاقیت رسم کند.در این صورت می تواند با کمترین وقت ،انرژی و سرمایه،مسیر پرورش و شکوفایی خلاقیت ها و نواندیشی های دانش آموزان را هموار سازد.

    امروزه ثابت شده است که خلاقیت یک ویژگی صرفاً ذاتی نیست،بلکه همه ی انسانها از این توانایی برخوردار هستند و همه،درجات گوناگونی از این استعداد را دارند.علاوه براین،عواملی همچون،مهارت یابی،آموزش پذیری،انعطاف پذیری،سطح دانش و آگاهی،خطر پذیری،نترسیدن از اشتباه و شکست نیز در میزان خلاقیت و نوآوری دانش آموزان تأثیر فراوان دارند.معلم می تواند همه ی این عوامل را به صورت یک مجموعه در دانش آموزان شماسایی کند و بکوشد آنها را پرورش دهد.در این تاپیک سعی می شود عوامل مؤثر در خلاقیت شناسایی و راهکارهایی برای پرورش این توانایی در دانش آموزان ارائه شود.

امیدواریم با حضور ونظرات دوستان بحث خوبی داشته باشیم

با نام خدا و سلام
علاقمند کردن دانش آموزان به مطالعه:
مطالعه ی صحیح زمینه ساز تفکر خلاق در کودکان و نوجوانان است.کودکی که به مطالعه می پردازد، در کتاب ها با سرزمین ها و زبان های متفاوت برخورد می کند و با علوم و هنرهای جدید آشنا می شود.
اگر دانش آموزان به مطالعه تشویق شوند و حین مطالعه از آنها سؤالاتی بشودتا به عمق مطالبی که می خوانند پی ببرند ، به طور حتم متفکر بار خواهند آمد. شخصیت های داستان ها ، جزئی از دنیای واقعی کودک می شوند و دوستان او به حساب می آیند؛دوستانی که مقدمه ی تفکر خلاق کودک را نیز فراهم می کنند.
کودک با شنیدن یا خواندن داستان در ذهنش شروع به صحنه سازی برای داستان می کند و همراه با ادامه داستان او سناریویی را که در ذهنش داشته بازسازی و اجرا می کند و همین امر باعث رشد ذهنی و در نتیجه رشد خلاقیت او می شود.

خواندن داستان های گوناگون ، موجب شکل گرفتن ارزش های گوناگون در ذهن کودک می شود ، حساسیت او را رشد می دهد و احترام به دیگران را در او بر می انگیزد . رضایتی که کودک از مطالعه به دست می آورد ، او را متکی به خود بار می آورد.
سؤال های گوناگونی که در اثر مطالعه برای کودک مطرح می شوند و مقایسه هایی که او بین این سؤال ها می کند ، در مجموع موجب می شوند که او فردی خلاق بار آید . با بهره گیری از تخیل که ضرورت اساسی خلاقیت است ، دنیایی بزرگ و پهناور در مقابل چشمان کودک گشوده می شود و او می تواند آزادانه خیال پردازی کند .
در چنین شرایطی ، کودک هرگز خود را محدود و محبوس در حصار واقعیت ها و امور مشهود و ملموس نمی بیند و با فراغ بال ، هر آنچه را که دلش می خواهد ، تصور می کند و این خود یعنی پرورش خلاقیت . بنابراین ضروریست هر چه بیشتر کتابخانه های مدرسه ها ، به خصوص کتابخانه های کلاسی را فعال و تقویت کنیم.

با نام خدا و سلام
فعال سازی تشکل های دانش آموزی خود جوش:
از طریق فعال سازی تشکل های خودجوش و مبتنی بر نیازهای دانش آموزان ، می توان آنها را به مشارکت در امور مدرسه دعوت کرد. در این شوراها و گروه های کاری ، دانش آموزان برای ارائه ی راه حل های مناسب تشویق به تفکر می شوند و با گسترش دید آن ها ، خلاقیت آنان نیز پرورش می یابد.
گاهی مواقع در اخبار می شنویم که در یک روز کاری ،مدرسه را دانش آموزان اداره کرده اند و یان یکی از راه های تقویت خلاقیت است.
این مشارکت ها ، اعتماد به نفس ، خودیابی و خود شکوفایی دانش آموزان را افزایش می دهند. با داشتن اعتماد به نفس بالاست که راه های نرفته و جدید کشف و پیموده می شوند و افراد جرأت قدم گذاشتن در راه های نو و ابتکاری را پیدا می کنند. این امر خود از عوامل پرورش خلاقیت و ابتکار است .
حضور دانش آموزان در جلسات شورای دانش آموزی یا انجمن اسلامی یا ..... می تواند به این روند کمک کند.

با نام خدا و سلام
- اختصاص درسی به نام خلاقیت در مدرسه ها و گنجاندن راه های پرورش آن در برنامه ی درسی مراکز تربیت معلم و تمام مؤسساتی که معلم و مربی تربیت می کنند
با توجه به اهمیت و ضرورت خلاقیت و نیاز به داشتن افراد خلاق ، لازم است خلاقیت به عنوان واحدی درسی در برنامه های مراکز تربیت معلم و مربی گنجانده شود. آموزش خلاقیت و تربیت افراد خلاق خود به معلمانی خلاق که بتوانند برای ایجاد ارتباط مطلوب با افراد دیگر(فراگیران) هر لحظه ابتکار و خلاقیتی از خود بروز دهد،نیاز دارد. از آن گذشته ، معلم و مربی باید با راهکارهای تقویت و پرورش خلاقیت و ابتکار آشنا باشد و بتواند قدرت خلاقیت فراگیران را پرورش دهد.این راهکارها باید در واحد درسی گفته شده گنجانده شوند .
البته با توجه به ایجاد پایه ششم ابتدایی ظاهرا یکی از دروسی که در این پایه مدنظر است درس خلاقیت هست ولی در سایر دروس ابتدایی با توجه به تغییرات صورت گرفته و در حال انجام ،هم مباحثی که خلاقیت کودک را تقویت کند ایجاد شده است

با نام خدا و سلام
- استفاده صحیح و مطلوب از ساعات درس انشا
هنوز هم در بسیاری از مدرسه های کشور ، درس انشا که پایه و اساس تفکر و خلاقیت در دانش آموزان است ، بی اهمیت تلقی می شود. هر چند نسبت به گذشته تغییرات زیادی صورت گرفته است، اما هنوز معلمان بیش تر به موضوعات تکراری و کلیشه ای بسنده می کنند. این روش درستی نیست. باید از این ساعت ها به نحو مطلوب در راستای رشد فکری و ایجاد روحیه ی خلاقیت در دانش آموزان و ترویج فرهنگ مطالعه که به پرورش خلاقیت کمک می کند ، استفاده کرد .
برای مثال تجربه یک معلم: از شیوه ای که من و همکارانم در سال هایی که مدیر دبستان بودم،(1385) برای پربار ساختن درس انشا به کار می بردیم ، یاد کنم. ما در ابتدای سال ، با توضیحاتی دانش آموزان را تشویق می کردیم ، هر کدام یک کتاب غیر درسی را مطالعه کنند و همراه خود به کلاس بیاورند . در جلسه ی بعد ، هر دانش آموز در باره ی محتوای کتابی که خوانده بود برای دانش آموزان دیگر می داد. سپس کتاب ها بین داش آموزان تعویض و رد و بدل می شد . بدین طریق ، در یک کلاس 35 نفری ، هر دانش آموز با خرید یک کتاب می توانست 35 کتاب را مطالعه کند . این مطالعات باعث پرورش قدرت خلاقیت در دانش آموزان می شد.طبق گفته ی معلمان ، بعد از مدتی که از اجرای طرح گذشت ، دانش آموزان در نوشتن درس انشا و نیز خواندن رشد بسیار خوبی داشتند.

با نام خدا و سلام
تغییر نام درس هنر و نقاشی به پرورش خلاقیت ، نوآوری و ابتکار
در حال حاضر از ساعات درس هنر و نقاشی به خوبی و شایستگی استفاده نمی شود. ضمن این که هنوز هم در بعضی از مدرسه ها، از ساعات مخصوص این درس برای جبران عقب ماندگی درس های دیگر استفاده می شود که کار بسیار خطا و نابجایی است .
هر چند درس هنر می تواند در پرورش خلاقیت در فراگیران که خود هنر محسوب می شود ، مثمر ثمر باشد، اما با توجه به اهمیت و ضرورت خلاقیت در دنیای کنونی که به جز خود تغییر ، همه چیز به سرعت در حال تغییر است ، لازم است موضوع خلاقیت از ابتدا در مدرسه ها و حتی دوره های پیش دبستانی جزو مطالب درسی باشد ، ساعاتی برای پرورش آن در برنامه ی هفتگی گنجانده شود و در آن ساعات ، پرورش قدرت خلاقیت به صورت تخصصی آموزش داده شود.

با نام خدا و سلام
درباره یورش فکری چیزی شنیدید یا چیزی می دونید؟؟؟!؟!

با نام خدا و سلام
آموزش یورش فکری(بارش افکار)
آموزش یورش فکری که توسط الکس اسبورن مطرح شد دارای چهار قانون می باشد:
الف) انتقاد ممنوع: قضاوت را تا وقتی که تعدا زیادی ایده ایجاد شده است به تعویق می اندازیم.
ب) چرخش آزاد مطلوب است: یعنی هر چه ایده خارج از ذهن تر باشد بهتر است.
ج) کمیت مطلوب است: هر چه بیش تر ایده ایجاد کنیم بهتر است . از راههای ساده گرفته تا راههای عجیب و خارج از ذهن.
د) ایده ها را ترکیب کرده بهبود بخشید:ایده های مختلف را ترکیب کرده و ایده های جدیدی خلق کنید.
آموزش یورش فکری را که باعث پرورش قدرت خلاقیت در فراگیران می شود ، می توان در خصوص مسایل درسی که به صورت سؤلات واگرا مطرح می شوند ارائه داد.

سؤلاتی نظیر:
الف : فرض کنید شما می توانستید روی هوا را بروید . چه مسائلی ممکن بود اتفاق بیفتد؟
ب : اگر تمام یخ های قطبی آب شوند چه می شود ؟
ج : اگر برای مدت یک ماه برق قطع گردد چه مشکلاتی پدید می آید؟

با نام خدا و سلام
- استفاده از شیوه های حل مسئله و پرسش و پاسخ در تدریس دروس
در ارائه درس به صورت حل مسئله از دادن راه حل ها به فراگیران خود داری می شود و درس به صورت مسئله طرح می گردد و فراگیران هر کدام راه حلی جهت حل مسئله بیان می کنند. و این همان چیزی است که ما انتظار داریم. یعنی فراگیران تفکر و سپس ارائه ی پاسخ می دهند.البته این شیوه مستلزم آن است که قوانین بارش افکار رعایت شوند.همچنین تدریس به روش پرسش و پاسخ ضمن ایجاد انگیزه و جلب توجه دانش آموزان باعث می شود مفاهیم، دانستنی ها و نگرش های مورد نظر به خوبی انتقال پیدا کرده و منتج به ارائه نظر و عقیده ی علمی و منطقی توسط دانش آموزان می شود و با توجه به این که تنظیم و ارائه هر جمله مستلزم بکارگیری تفکر و خلاقیت است ، لذا باعث پرورش قدرت خلاقیت می شود.

با نام خدا و سلام
فرصت هایی را که در آن ذهن شما خلاق است از دست ندهید
شاید بروز بسیاری از مسائل را به شانس واگذار می کنید. تصور شما نادرست است. شاید بعضی مواقع حس می کنید که مغزتان اصلا کار نمی کند و هیچ عکس العملی از خود نشان نمی دهد. اما مواقعی هم وجود دارد که ذهنتان به قدری فعال است که می خواهید انیشتن را به رقابت دعوت کنید. تنها مشکل موجود این است که این زمان طلایی مواقعی که شما به آن نیاز دارید، ظاهر نمیشود. زمانی که ذهن در حال فوران است تا آنجا که می توانید به افکار خود پر و بال دهید. اجازه دهید افکارتان مثل آب آتش نشانی به بالاترین نقطه صعود کنند. هنگامی که برای پرواز کردن به ذهن خود فضا می دهید، او شما را به دوردست ها خواهد برد و نتایج شگفت انگیزی را بدست خواهد داد.

با نام خدا و سلام
یک دفترچه یادداشت به همراه داشته باشید
هنگامیکه افکار بی نظیر به ذهن شما خطور می کنند از ذخیره کردن آنها اطمینان خاطر حاصل کنید. در این امر به یادداشت های ذهنی اکتفا نکنید زیرا ممکن است به دست فراموشی سپرده شوند. سعی کنید همیشه یک دفترچه یادداشت و یا یک ضبط صوت به همراه داشته باشید به ویژه در کنار تخت خواب خود برای مواقعی که افکار طلایی در حدود ساعت 2 نیمه شب به ذهن شما خطور می کنند. هنگامیکه افکارتان در جایی ثبت شوند، شما به راحتی می توانید به آنها دسترسی پیدا کنید و آنها را به سرعت به کار ببندید. افکار بزرگ نیز مانند میوه ها فقط تا زمانی که تازه و شاداب باشند قابل استفاده هستند.