تبیان، دستیار زندگی

شنبه نوزدهم آذر ماه هزارو سیصد و نود پدیده خسوف یا ماه گرفتگی رخ خواهد داد که از تمامی ایران قابل مشاهده است .اگر بخواهید دوباره ماه گرفتگیی را تماشا کنید باید تا 4 سال دیگر منتظر باشید اما گرفتی که کامل باشد و موقعیت مناسبی داشته باشد را در سال 1397 نظاره گر خواهید بود ، پس بهتر است دست به کار شده و این پدیده ی زیبا را از دست ندهید .

 در این تاپیک قصد بر آن داریم که شما را با پدیده ی ماه گرفتگی (خسوف) بیشتر آشنا کرده ، انواع آن را معرفی و برای تماشای آن آماده سازیم .

مسابقه انجمن نجوم تبیان

خیلی ممنون از لطف تمامی دوستان .

همونطور که قبلا اشاره کردم ، ماه در هنگام خسوف قرمز رنگ دیده می شه و این امر به سه عامل بستگی داره :

1- وجود غبارهای آتشفشانی و غبارها و ابرهای سطح زمین
2- قرارگیری ماه در حضیض یا اوج مداری
3- عبور ماه از مركز سایه

هرچقدر گزینه ها قوی تر باشن قرمزی رنگ ماه بیشتر خواهد شد .

آندره دانژون اخترشناس فرانسوی در قرن گذشته طی بررسی ها متوجه شد كه در زمان خسوف كلی یكی از انواع پنج رنگ  طیف قرمزممكن است شكل بگیرید. این رنگ.ها كه به مقیاس دانژون شهرت دارد با حرف L مشخص و به شرح زیر است.

L=0: به معنی خسوفی بسیار تیره كه در آن قرص ماه تقریباً ناپدید می شود به خصوص در وسط كلیت
L=1: به معنی خسوفی تیره كه قرص ماه به رنگ خاكستری یا قهوه ای در می آید و جزئیات روی آن به زحمت دیده می شود
L=2: به معنی خسوفی به رنگ سرخ جگری كه بخش مركزی سایه زمین بسیار تیره و قسمت های بیرونی آن به نسبت روشن تر است
L=3: به معنی خسوفی است به رنگ قرمز آجری كه حاشیه سایه در این حالت بسیار روشن و به رنگ زرد است
L=4: به معنی خسوفی به رنگ سرخ مسی و یا نارنجی كه حاشیه سایه در این حالت بسیار روشن بوده و ته رنگ آبی دارد.

خانم کریمی ممنون از ایجاد این تاپیک مفید و کامل
ان شالله در اسرع وقت مطالبی در مورد عکاسی از ماه گرفتگی نیز ارائه خواهد شد.

ایشالا بازم سر به هوا میشینو به جمع سر به هواها می پیوندین ;) خوش اومدین :)

ممنوووووووووون خانوم کریمی خیلی عالی کامل ومفید بودمرسییی
همه اطلاعاتو یادداشت کردم ایشالله که بتونم یجاپیدا کنم زیراین سقف قشنگ ماه رونظاره کنم
بازم ممنون

سلام
یک نکته جالب در مورد این ماه گرفتگی اینکه در زمان خسوف، ماه و زمین و خورشید در راستای مرکز کهکشان قرار می گیرند. (یعنی طول کهکشانی خورشید تقریبا صفر است).
مورد مشابه این ماه گرفتگی را حساب کردم 65 سال دیگه دوباره اتفاق میافته که آن هم از ایران قابل رویت نیست.
این مطلب را اقای مصدق یکی از مدرسان نجوم یزد بیان کردنند.اینجا گذاشتم تا شما هم بخوانید.با تشکر از ایشان.

عکاسی از ماه گرفتگی

یکی از جذاب ترین بخشهای عکاسی نجومی ،عکاسی از گرفت ها خصوصا ماه گرفتگی است که در مقایسه با سایر بخشها ، کم هزینه تر نیز میباشد .چراکه برخلاف خورشید گرفتگی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده بوده و برای مشاهده یا عکاسی از آن نیازی به استفاده از فیلترهای محافظ نیست و به طور کلی میتوان گفت که خسوف پدیده ای امن برای تماشا با چشم های غیر مسلح است.

البته این نکته را نباید فراموش کنیم که عکاسی حرفه ای از خسوف سختی هایی نیز دارد، خصوصا که در این ماه گرفتگی از دست دادن زمان و نیز اشتباهی در عکاسی( البته در برخی از روشها) سبب میشود که تا 4 سال دیگر برای ثبت چنین رویدادی منتظر بمانید.پس دقت و پرهیز از عجله برای ثبتی حرفه ای حرف اول را میزند.

برای عکاسی از ماه گرفتگی میتوان از دوربین های آنالوگ و دیجیتال و حتی دوربین های تمام اتوماتیک و دوربین های موبایل نیز بهره برد.اما خوب با توجه به نوع و امکانات دوربین های غیر حرفه ای (علی الخصوص دوربین های موبایل) محدویتهایی برای برخی روشهای ثبت این رویداد وجود دارد.

عکاسی از ماه گرفتگی روشهای مختلف و متنوعی دارد که هرکدام تکنیک ، ویژگی و ابزار مخصوص به خود را دارا میباشند و برای ثبت برخی روشهای عکاسی از این رویدادباید به مواردی از قبیل مدت زمان نوردهی ، میدان دید ، میزان گشودگی دیافراگم و نوع لنز توجه داشته باشید.

این روشها عبارتند از:

1.عکاسی با استفاده از لنزها و ابزار اپتیکی مانند تلسکوپ

الف: روش پرایم فکوس یا مستقیم

ب: روش آفوکال یا غیر مستقیم

2. عکاسی از ماه گرفتگی همراه با مناظر طبیعی ، اماکن یا اجسامی مانند هواپیما و ...

3. عکاسی از تمامی مراحل ماه گرفتگی با فواصل زمانی یکسان در یک فریم

4. عکاسی به روش دمبلی یا تریس همانند رد ستارگان

5.عکاسی همراه با دیگر اجرام آسمانی مانند ستارگان و کهکشان راه شیری

که برخی از این روشها تلفیقی از روشهای دیگر نیز محسوب میشوند .

در ادامه به تک تک این موارد اشاره خواهیم کرد.

عکاسی از ماه گرفتگی

1.عکاسی از خسوف با استفاده از لنزها و ابزار اپتیکی مانند تلسکوپ:

برای دستیابی به تصاوبر بزرگ و خیره کننده ای از ماه شما به یک لنز تله بلند و یا تلسکوپی با فاصله کانونی مناسب نیاز دارید.اگر بخواهید از لنز تله یا لنزهای زوم مختلف استفاده کنید ، به دوربین های SLR یا DSLR نیاز دارید، چراکه یکی از میزیت این دوربین ها ، امکان تعویض لنز برای آنها است.در صورت استفاده از لنزهای تله یا زوم ، بزرگنمایی" 6 برابر یا بیشتر" برای ثبت این پدیده مناسب است و بهتر است چند روز قبل از ماه گرفتگی با این ابزار چند عکس از ماه بگیرید تا مقدار بزرگنمایی ماه در دوربینتان مطلع شوید.

در صورتی که بخواهید از تلسکوپ جهت بزرگنمایی ماه استفاده کنید میتوانید به دو روش "پرایم فکوس یا مستقیم" و روش "آفوکال یا غیر مستقیم" عمل کنید.

در روش مستقیم که مناسب دوربینهای SLR یا DSLR است ، لنز از دوربین جدا شده همچنین چشمی تلسکوپ برداشته میشود و دوربین مستقیما به وسیله ی آداپتور یا به اصطلاح ترینگ به تلسکوپ متصل میشود و در واقع دوربین برای ارائه تصویر مستقیما از فاصله کانونی تلسکوپ استفاده میکند.

اما در روش غیر مسقیم یا آفوکال که هم از لنز دوربین و هم چشمی تلسکوپ استفاده میشود ، با نزدیک کردن دوربین به چشمی تلسکوپ و همچنین تنظیم فوکوسر تلسکوپ و فوکوس دوربین، تصویری واضح از این پدیده حاصل میشود.البته در این روش میتوان با تغییر چشمی تلسکوپ بزرگنمایی مطلوب را جهت قرارگیری تصویر کامل از ماه در کادر دوربین به دست آورد.

عکاسی به این روش را میتوانید به وسیله ی دوربینهای موبایل نیز انجام دهید.

مزیت روش اول نسبت به روش دوم ارائه تصویری با جزئیات بیشتر و خطای رنگی کمتر است.

بهتر است برای کاهش نور زیاد ماه در اوایل و اواخر گرفت، درپوش تلسکوپ را گذاشته و از دهانه ی کوچکی که در داخل درپوش تعبیه شده استفاده نمایید، این کار همانند استفاده از یک فیلتر کاهنده ی نور است.

لازم به ذکر است در این دو روش به مقرهای موتور دار و دقیق برای تلسکوپ نیاز دارید تا با خنثی کردن حرکت چرخشی زمین اجرام را در داخل چشمی ثابت ببینید.

ی.پورجهان

عکاسی از ماه گرفتگی

2.عکاسی از ماه گرفتگی همراه با مناظر طبیعی ، اماکن یا اجسامی مانند هواپیما و ...

یکی از ساده ترین روشهای عکاسی نجومی ، عکاسی زاویه عریض یا میدان دید باز است.برای اینکار یک لنز واید 15 تا 18 میلیمتری توصیه میشود.البته میتوانید حتی از لنز نرمال 50 میلیمتر نیز استفاده کنید. این روش را میتوانید با دوربین های معمولی که توانایی نوردهی از 5 ثانیه به بالا را داشته باشند نیز انجام دهید.برای اینکار لازم است دوربین را روی سه پایه یا یک جای محکم مستقر کنید، سپس کادر خود را تعیین کرده ،ازمود manual یا M استفاده نمایید.بهتر است برای جلوگیری از لرزش دوربین در هنگام عکس گرفتن از ریموت کنترل یا سیم دکلانشور استفاده شود. در دوربینهای دیجیتال برای میزان ISO یا حساسیت دوربین 400 مقدار مناسبی است و اگر از دوربین آنالوگ استفاده میکنید میتوانید از فیلمهایی با این حساسیت استفاده کنید.میزان دیافراگم را نیز میتوانید با توجه به نوع لنز و مدت نوردهی تغییر دهید.البته تمامی موارد فوق به شرایط و محلی که در آن حضور دارید نیز بستگی دارد و قابل تغییر است.

اما میتوان گفت چیزی که زیبایی تصویر شما را دوچندان میکند انتخاب منظره ای مناسب برای کادرتان است.مثلا میتوانید از بلندای یک شهر ، کنار یک دشت و یا ساختمانی تاریخی عکس خود را تهیه نمایید که این خود بسته به ایده و خلاقیت خودتان است.

شما میتوانید از چند روز قبل از خسوف با داشتن مختصات محلی که میخواهید از آنجا عکاسی کنید ، توسط برخی نرم افزار ها موقعیت ماه را از لحاظ ارتفاع ، جهت و ... تعیین کنید. توجه داشته باشید در مکانی ثابت ماه در شبهای بعدی در حدود 50 دقیقه دیرتر در همان موقعیت قرار خواهد گرفت.مثلا اگر امشب ماه در ساعت 9 در بخشی از آسمان است ،شب قبل در ساعت 8:10 دقیقه در همان بخش از آسمان بوده است.

 ی.پورجهان

عکاسی از ماه گرفتگی

3. عکاسی از تمامی مراحل ماه گرفتگی با فواصل زمانی یکسان در یک فریم

گاهی در مشاهده عکسهای گرفته شده از ماه گرفتگی ها در نقاط مختلف جهان ممکن است به عکسهایی برخورده باشید که در آن تمامی مراحل ماه گرفتگی در یک فریم با کیفیت ، وضوح و فواصل زمانی یکسانی ثبت شده است.حتما از خودتان پرسیده اید که این عکس چگونه تهیه شده است یا اینکه آن را غیر واقعی دانسته و امکان وجودش را رد کرده اید.اما در ادامه پاسخ این پرسش را خواهید یافت.

این روش که به اصطلاح به آن نوردهی چندگانه نیز میگویند را هم میتوان به وسیله ی دوربینهای دیجیتال انجام داد و هم توسط دوربین های آنالوگ و بر روی فیلم عکاسی.

قبل از هرچیز باید دوربین را بر روی یک سه پایه محکم مستقر کنید که در تمام طول مدت گرفت دوربین ثابت باقی بماند، پس از آن نوبت به آماده شدن برای عکاسی از این پدیده میرسد.اما روش تهیه این عکس به چه صورت است؟

در واقع در این روش در طول مراحل گرفت ، توسط دوربین طی فواصل زمانی یکسان( به طور مثال در هر 5 یا 10دقیقه) یک عکس از ماه تهیه میکنیم .از آنجایی که در طول مراحل گرفت روشنایی ماه تغییر میکند ، لذا با تغییر دیافراگم یا میزان حساسیت دوربین میتوان اثر این تغییرات شدید را از بین برد تا در نهایت تصویری یکنواخت و ملایم به دست آید.برای این موضوع جدولی تهیه شده است که مورد استفاده بسیاری از عکاسان نجومی قرار میگیرد.در این جدول که راهنمای نوردهی برای ثبت تصاویر خسوف است، میزان نوردهی ، حساسیت ، و گشودگی دیافراگم با توجه به روشنایی و فاز گرفت محاسبه و بررسی شده که در پایان این نوشته قرار داده شده است.

پس از ثبت تمامی مراحل گرفت با استفاده از نرم افزارهای ویرایش تصویر مانند فتوشاپ ، لایه های تصاویر را با هم ترکیب کرده و بدین ترتیب در یک فریم عکس تمامی مراحل خسوف را خواهیم داشت.

همچنین میتوان از منظره های طبیعی یا بناهای قدیمی و زیبا نیز در پس زمینه ی عکس نیز بهره گرفت که هم میتوانید قبل از شروع عکاسی کادر مورد نظر خود را با این مناظر بپوشانید و هم پس از گرفتن تمامی مراحل خسوف ، یک عکس نیز از منظره ی مورد نظر بگیرید و به وسیله ی نرم افزار آنها را با یکدیگر ادغام کنید.

راهنمای جدول:

ابتدا حساسیت مورد نظر را از جدول اول پیدا نموده، سپس نسبت فاصله کانونی را پیدا کرده و آن را به پایین ادامه دهید تا میزان نوردهی را با توجه به فاز گرفت به دست آوردید.

ی.پورجهان

عکاسی از ماه گرفتگی

4. عکاسی به روش دمبلی یا تریس (همانند رد ستارگان)

یکی از روشهای متنوع در عکاسی زاویه عریض برای ثبت خسوف ، روشی است که در آن از نوردهی های طولانی مدت (مثلا 1 ساعت یا بیشتر) استفاده میشود و برای آن نیاز به لنزهایی با میدان دید وسیع یا واید دارید(در قسمتهای قبلی در این مورد صحبت شده است). این روش در واقع به ما اجازه میدهد تا ردی از مراحل گرفت ماه به صورت پیوسته و در یک فریم داشته باشیم. این روش به روش دمبلی نیز معروف است و همانطور که از شکل آن مشخص است به دلیل متغیر بودن نور ماه در طول مراحل خسوف حالت دمبلی شکل ایجاد میشود.

اما برای عکاسی به این روش به چه ابزاری نیاز دارید و چه کارهایی باید انجام دهید؟

برای این نوع عکاسی به دوربینی با قابلیت نوردهی بلند مدت (بیشتر از 30 ثانیه ) و به اصطلاح دارا بودن حالت Bulb نیاز است. همچنین باید از سه پایه ای محکم و نیز ریموت کنترل یا سیم دکلانشور نیز استفاده نمایید تا بتوانید میزان نوردهی را تعیین نمایید.البته اینکار را به وسیله ی نوردهی های کوتاه مدت و ترکیب آنها با نرم افزار نیز قابل انجام است .حال باید به سراغ تنظیمات دوربین بروید.

بهتر است برای حساسیت دوربین مقدار متوسط 400 یا 200 و دیافراگم را F/11 یا F/8 تعیین کنید. زمانی که خسوف آغاز میشود از منظره یاب دوربین کادر خود را تعیین کرده و ماه را به درستی در گوشه ای از کادر قرار داده تا با توجه به مسیر حرکت ماه در تصویر که حاصل از حرکت چرخشی زمین است مطمئن شوید که کلیه مراحل ماه گرفتگی در کادر قرار میگیرد.برای اینکار میتوانید با توجه به مطلب گفته شده در قسمتهای قبل، از چند شب پیش این روش را امتحان کنید.البته برای اینکار شما بایستی در مورد دوربین و لنز خود نیز اطلاعاتی داشته باشید تا بتوانید دقیق تر محاسبات را انجام دهید.برای اینکار جدولی تهیه شده است که میتوانید بر اساس آن با توجه به فاصله کانونی لنز خود از میدان دید و اندازه ماه در تصویر مطلع شوید .

لازم به ذکر است که برای ثبت چنین عکسی قبل از هر چیزی باید از میزان شارژ و بازدهی باتری دوربین خود مطع شوید زیرا این روش مصرف باتری را به میزان قابل توجهی بالا میبرد. همچنین بهتر است ویژگی کاهش نویز دوربین خود را فعال کرده باشید.

حال موقع آن است که با قرار دادن فوکوس دوربین روی بینهایت و چک کردن دوباره موارد فوق در زمان مقرر آماده ی ثبت عکسی شگفت انگیز از ماه به وسیله این روش باشید.

ی.پورجهان