تبیان، دستیار زندگی

تا حالا فکرش رو کردید چه حقوقی به گردنتون گذاشتن؟


ادای یه حق چقدر میتونه لازم باشه؟


آیا ادای حق کار سختیه؟


تا حالا رساله حقوق امام سجاد(ع) رو یه ورق زدی؟

9- حق عورت .و اما حق فرجـک فحفظـه مما لایحـل لک و الاستعانـة علیـه بغض البصـر ؛ فانه مـن اعون الاعوان و کثرة ذکـر المـوت و التهـدد لنفسـک بالله و التخویف لها بـه و بالله العصمة و التأیید و لاحول و لاقوة الا به .اما حق عورت ؛ عبارت است از حفظ آن از حرام و برای آنکه بتوانی از حـرام حفظش نمائی ؛چشمت را از حرام برگردان که چشم بسیار کمک کننده است و هم چنین زیاد به یاد مرگ باش و خودت را تهدید به عذاب خداوند کن و از خدا بترسان و دسـت نیاز به سوی خالق بی نیاز بلند نما و از او طلب کمک کن زیرا که حول و قوهء نیست مگر به حول و قوهء خداوند .

در ادامه می رسیم به  

حقوق افعال

10- حق نماز .

فأما حق الصلاة فأن تعلم أنها وفادة إلى الله و أنک قائم بها بین یدى الله فإذا علمت ذلک کنت خلیقا أن تقوم فیها مقام الذلیـل ؛ الراغـب ؛ الراهـب ؛ الخائـف ؛ الراجى ؛ المسکین ؛ المتضرع ؛ المعظـم مـن قام بین یدیــــه بالسکون والإطراق ؛ و خشــوع الاطراف و لین الجناح ؛ و حسن المناجاة له فى نفسه و الطلب إلیه فى فکاک رقبتک التى احاطت به خطیئتک و استهلکتها ذنوبک ؛ و لا قوة الا بالله .

اما حـق نمـاز پس بـدان که آن حضور در محضرخـداونـد متعال است و تـو در برابر خداوند متعال ایستاده ای ؛ پس وقتی متوجه این نکته شدی سزاوار برای تو آنست که حاضرشوی در این محضر مانند عبد ذلیلی که رغبت به تقرب ونزدیک شدن به مولایش را دارد و درحالیکه از او (به سبب گناهانت ) هراس داری بــه لطف و کرم او امیدوارباش و بامسکنت و بیچارگی به تضرع و زاری بپرداز و حضور در محضـر او را بزرگ بدان ؛ با آرامش جسم و جان و توجه کامل بـه معبـود انس و جان تواضع و اظهار بیچارگی کرده آزادیت را از عذاب و آتش تمنا کن زیرا که گناهان و خطاها تو را در بند کشیده اند و بسوی هلاکت و نیستی برده اند ؛ و قـوتی نیست مگر بـه قوت خداوند متعال .

11- حق روزه

و أما حـق الصوم فأن تعلم أنــه حجاب ضربه الله على لسانک و سمعک و بصرک و فرجک و بطنـک لیستـرک بــه من النار ؛ و هکذا جاء فى الحـدیث " الصوم جنــة من النـار " فإن سکنت اطرافـک فى حجبتها رجـوت أن تکون محجوبـا و إن أنت ترکتها تضطرب فى حجابها و ترفع جنبات الحجاب فتطلع الى ما لیس لها بالنظرة الـداعیة للشهوة و القوة الخارجة عن حد التقیة لله لم تأمن أن تخرق الحجاب و تخرج منــه و لا قوة الا بالله .

اما حق روزه پس بدان که آن حجابیست که خداوند متعال بین زبان و گـوش و چشم و عورت و شکم تو و آتش جهنم آویختـه است ؛ تا ترا از آتش و عذاب حفــظ نماید ؛ چناچه از حضرت رســول صلی الله علیه واله وسلم وارد شده است که " روزه سپری در برابر آتش جهنم است " پس اگر اعضا وجوارحت را با این حجاب پوشانیدی امید وار باش که از آتش و عذاب نیز در امان خواهی بود . اما اگـر اعضایت را مطلق العنان و آزاد گزاشتی و از این حجاب استفاده نکردی یا آنرا کاملا رعایت نکردی و از حدی که خدا برای اعضایت تعیین نموده بود تجاوز کردی؛ با نگاهای شهوت انگیـز و بدون ترس از خداونـد و عذاب او ؛ پس دراین صورت؛ از پاره شدن حجاب و خروج از آن در امان مباش و هیچ قوتی نیست مگر به قوت خداوند .

12- حق صدقه .و أما حق الصدقة فأن تعلم أنها ذخرک عند ربک و ودیعتک التى لا تحتاج إلىالإشهاد فإذا علمت ذلک ؛ کنت بما استودعته سرا أوثق بما استودعته علانیة و کنت جـدیراً أن تکون أسررت إلیه أمرا أعلنته و کان الأمر بینک و بینه فیها سرا على کل حال و و لم تستظهر علیه فیما استودعته منها بإشهاد الأسماع و الأبصار علیه بها کأنها أوثق فى نفسک ؛ لا کأنک لا تثق به فى تأدیة ودیعتک إلیک ؛ ثم لم تمتن بها على أحد لأنها لک فإذا امتننت بها لم تأمن أن تکون بها مثل تهجین حالک منها إلى مــن مننت بها علیه ؛ لأن فى ذلک دلیــلاً على أنــک لم تـرد نفسک بها؛ و لو اردت نفسک بهـــا لم تمتن بها على احد و لاقوة الا بالله .اما حق صدقه پس بدان که آن ذخیره تست در نزد پروردگار؛ و امانتی از تـو نزد خداوند متعال که نیاز به شاهد ندارد ؛ پس و قتی متوجه این جهت شدی ؛ به آنچه که مخفیانه و بدون اطلاع دیگران نزد خداوند به امانت می گزاری بیشتر مطمئن بـاش تا آنچه را که به طور علنی و آشکار .بنا براین سزاوار برای تو آنست؛ هرچیزی را که به عنوان امانت نزد خداوند میگزاری به صورت مخفیانه بگزاری و از اعلان آن و اخبار دیگران خود داری نمائی و فقط بین تو و خدایت باشد ؛و گوشها و چشمها را شاهد امانتت قرار ندهی ؛ و تو باید به امانـت بدون شاهد و اطلاع دیگران بیشتر مطمئن باشی ؛ نه اینکه فکر کنی اگر شاهدی نباشد او امانت ترا به تو بر نمی گرداند .هرگز با دادن صدقه برکسی منت نگزار زیرا که صدقه از تو میباشد و گر نه خودت را مورد توهین و تحقیر خودت قرار داده ای برای آنکه در صورت منت گزاشتن ؛ خـودت را از آن اراده نکرده ای و اگر این کار را برای خودت انجام میدادی کس دیگری را مورد منت قرار نمیدادی و قوتی نیست مگر به قوت خداوند متعال .

13- حق قربانی

.وأما حـق الهدى ؛  فأن تخلص بها ألإرادة إلى ربک و التعـرض لرحمته و قبولـه  و لا ترید عیون الناظرین دونه؛ فإذا کنت کذلک لم تکن متکلفا و لا متصنعا و کنت إنما تقصـد الى الله . واعلـم أن الله یـراد بـالیسیر و لا یـراد بالعسیـر ؛  کما أراد بخـلقــه التیسیر و لم یـرد بهـم التعسیر و کذلک التذلل أولى بـک مـن التـدهقـن لأن الکلفـة  و المؤونـة فى المتدهـقـنین فأما التذلل و التمسکن فلا کلفة فیهمـا و لا مـؤونة علیهما لأنهما الخلقة و هما موجودان فى الطبیعة ؛ و لاقوة إلا بالله .

اما حق قربانی آنست که هدیه ای برای خدای متعال باشد و رحمت و قبول او را در نظر داشته باشی نه دیدن و تعریف نمودن دیگران را ؛پس وقتیکه با این خلوص در نیت ؛قربانی را انجام دهی؛ تکلف و زحمتی برای تو نخواهد داشت زیرا فقط خدا در آن قصد شده است و بس ؛وبدان که خداوند قصد میشود با آسان گرفتن و نه با سخت گرفتن بر خود و دیگران چنانکه خود خداوند نیز بر بندگان خود آسان گرفته و هرگـز بر آنان سخت نگرفته است .و سزاوار برای تو در وقت قربان کردن اظهار تذلل و بیچارگی در پیشگاه خداوند است.

در ادامه می رسیم به حقوق رهبران

14- حق رهبر سیاسی .

فأما حق سائسک بالسلطان فأن تعلم أنک جعلت لــه فتنة و أنــه مبتلى فیک بـما جعله الله له علیک من السلطان و أن تخلص له فى النصیحة و أن لا تماحکه و قــد بسطت یده علیک فتکون سبب هلاک نفسک و هلاکــه ؛ و تذلل و تلطف لإعطائـه من الرضى ما یکفک عنــک و لا یضر بــدینک و تستعین علیه فى ذلک بـالله ولا تعازّه ولا تعانــده فانک ان فعلت ذلک عققته وعققت نفسک فعرضتها لمکروهه و عرضته للهلکة فیک و کنت خلیقا ان تکون معینا له على نفسک و شریکا له فیما أتى الیک و لا قوة الا بالله

اما حق کسیکه امور سیاسی ترا رهبری میکنـد؛ پس بدان که تو برای او فتنه و امتحان هستی و او به خاطر سلطهء که بر تو دارد به این امتحان مبتلی شده است . او را مخلصانه نصیحت کن و از در معارضه و مخالفت با او وارد مشو ؛ زیرا که اینکار تو سبب نابودی خودت و او خواهد شد ؛ بذل و بخشش اورا  اگر قبـول آن ضرری بـه دینت وارد نمی کند بلکه میتوانی ازین بخشش استفاده برای امور دینیت نمائی ؛بدون تکبر و با جبین گشاده و تواضع بپزیر ؛ و با او در حکومتش معارضه و معانده نــکن زیرا نتیجهء  دشمنی تو با او قطع رابطهء دوستی  و ایجاد کینه و عداوت است ؛ وایـن تو هستی که با معارضه ات او را وادار نموده ای که به تو ضرر بزند و خودش را  بـه هلاکت و نابودی دچار گرداند در حالیکه تو یاور و معین و شریک او  حساب می شوی در آنچه که او نسبت به تو مرتکب شده است و قوتی نیست مگر به قوت خداوند .

15- حق استاد ( رهبر علمی ) .
فأما حـق سائسک بالعلـم فالتعظیـم لـه و التوقیـر لمجلسه و حسن الاستمـاع الیـه و الإقبـال علیه و المعـونـة له على نفسـک فیما لا غنى بک عنه من العلـم بأن تفـرغ له عقلک و تحضره فهمک و تذکى له ( قلبک ) و تجلى له بصرک بترک اللذات و نقص الشهوات و أن تعلم انک فیما ألقى (إلیک) رسوله إلى من لقیک من اهل الجهل فلزمک حسن التأدیة عنه إلیهم و لا تخنه فى تأدیة رسالته و القیام بها عنـه إذا تقلدتها ولا حول و لاقوّة الا بالله .


اما حق کسیکه ترا تعلیم می دهد بر تو آنست که در تعظیم و تکریم و احترام او کوتاهی نکرده؛ محضر و مجلس اورا بزرگ شماری و به نحو احسن به گفتـار او در حال درس گوش فرا دهی و با پیشانی باز ازگفتارش و درسش استقبال کنی . برای آنکه بتواند در آموزش تو موفق باشد تو خود نیز استاد را در ایـن امر کمک کـن بـه این بیان که در حال درس و شنیدن سخنان استاد ؛ ذهنت را کاملا آماده کن و دقت داشته باش و قلب و دلت را برای پذیرش آنچه میشنوی پاک بگردان و خاطراتت را در آن حال فراموش کرده به لذایذ و امور شهوانی فکر نکن .
و بدان که تو از طرف معلم و استاد رسالت داری تا آنچه را که از او می آموزی به غیر خودت منتقل نمائی و باید همانطور که شنیده ای به دیگران انتقال دهی و چیزی از آن کم یا به آن اضافه نکنی و قوتی نیست مگر به خداوند متعال .

16- حق مالک .

وأما حق سائسک بالملک فنحو من سائسک بالسلطان إلا أن هذا یملک ما لا یملکه ذاک تلزمک طاعته فیما دق و جل منک إلا أن تخرجک من وجوب حق الله و یحول بینک و بین حقه و حقوق الخلق؛ فإذا قضیته رجعت إلى حقه فتشاغلت به و لا قوة الا بالله.

اما حق کسی که مالک تست ؛ پس مثل حق کسی است که بر تو حکومـت دارد مگر با این تفاوت که مالک چیزی را مالک است که سلطان و حاکم مالک آن نیست ! پس بر تو لازم است که مالک را در امور کوچک و بزرگ اطاعت نمائی تا وقتی که اطاعت از او منافات با اطاعت و فرمانبرداری خدای متعال نداشته باشد و حق خودش را بین تـو و حق خدا و حقوق دیگر بندگان خدا حایل و پرده نکرده باشد ؛ پس هر وقت که  حقوق خدا و دیگر بندگان خدا را ادا نمودی ؛ بر گرد و حق مالکت را ادا کن .

و تمت نوبت می رسد به حقوق زیر دستان


17- حق رعیت .

فأما حقوق رعیتک بالسلطان فأن تعلم أنک إنما استرعیتهم بفضل قوتک علیهم فإنــه إنما احلهم محل الرعیـة لک ؛ ضعفهم و ذلهم فما اولى مــن کفاکه ضعفه و ذله حتى صیره لک رعیة و صیر حکمک علیه نافذا؛ لایمتنع منک بعزة و لا قوة و لا یستنصر فیما تعاظمه منک إلا (بالله) بالرحمة والحیاطة والأناة وما أولاک إذا عرفت ماأعطاک الله من فضل هذه العزة و القوة التى قهـرت بهـا أن تکـون لله شاکرا و مـن شکر الله أعطاه فیما أنعم علیه ؛ و لا قوة إلا بالله .


ای کسیکه بر مردم حکومت می کنی و زمام امور آنها را بدست گرفته ای بدان که رعیت را بر گردن تو حقوقی است که ملزم به رعایت آن میباشی . بدان که حکومت تو بر آنها ناشی از قوت تو و ضعف ایشان است ؛پس بهتر آنست کـه کفایت و رعایت کنی کسی را که ضعف و ناتوانیش اورا رعیت تو ساخته است ؛و حکم ترا بر او نافذ گردانیده است و نمی تواند که با تو به مخالفت پـردازد و برای استیفای حقش علیه تو قیام نماید و فرمانت را سر پیچی کند چون قوت و قدرتی ندارد .
چنانکه برای رهائیش از تو نمی تواند به کسی اتکاء کند مگر به خداوند متعال .
پس نسبت به رعیت رحیم و مهربان باش و برای حفاظت جان و مال و ناموس رعیـت و حمایت از آنان لحظهء غافـل نباش ؛ برای آسایش و آرامش آنها تلاش کن و با حلم و بردباری با ایشان برخورد نما و باید بدانی که تو به فضل خداوند و لطف او حکومـت را به دست آورده ای پس خدا را شکرگزار باش؛ زیرا کسیکه شاکر باشد خداوند نعمت بیشتری به عطا می کند و قوتی نیست مگر به قوت خداوند .

18- حق متعلم بر استاد یا حق جاهل برعالم .

وأما حق رعیتک بالعلم ؛ فأن تعلم أن الله قـد جعلک لهم فیما آتاک مـن العلم ؛ و ولاک من خزانة الحکمـة ؛ فإن أحسنت فیما ولاک الله من ذلک و قمت بـه لهم مقام الخازن الشفیق ؛ الناصح لمولاه فى عبیده ؛ الصابر المحتسب الذى إذا رأى ذا حاجة أخرج له من الاموال التى فى یدیه کنت راشدا ؛ و کنت لذلک آملا معتقدا وإلا کنت له خائنا و لخلقه ظالما و لسلبه و عزه متعرضا .اما حق جاهل برعالم یا متعلم برمعلم آنست که بداند خداوند متعال اورا امام و راهنما قرار داده است به جهت علمی که به او عطا نموده است وکلید خزانه حکمت را به دست او داده است ؛ پس اگر با آنها که نمی دانند احسان و نیکی نمود و از علمی که خداوند به او عطا نموده با مهربانی به آنها آموخت و در نصیحت و راهنمائی آنان بـا صبر و حوصلـه قدم برداشت؛ و برای نجات جامعه از جهـل و نادانی ؛از خزانهء علمی که خدا در اختیار او گذاشته است انفاق کرد ؛ ایـن عالم ومعلم هدایت شده و هدایت گر است و از روی اعتقاد و ایمان ؛ خدمتکار جامعه انسانی است .اما اگر از آنچه می داند انفاق نکند و علم خود را از دیگران دریغ بدارد ؛ خیانتکار بوده و نسبت به خلق خداوند ظالم محسوب می گردد .