مبالغه ، اغراق و غلو
هر سه در اصطلاح یعنی در وصف و مدح كسی زیاده روی کردن و آنچه را که وجود دارد ، بیش از آنچه هست ، جلوه دادن.
اما تفاوتهایی هم بین این سه وجود دارد که به شرح آن می پردازیم.
مبالغه : عادتا ممکن ، عقلا ممکن
اغراق : عادتا غیر ممکن ، عقلا ممکن
غلـــو : عادتا غیر ممکن ، عقلا غیر ممکن
به طور کلی اغراق از مبالغه قوی تر و غلو از هر دو قویتر است.
مثال برای مبالغه:
همی بكشتی تا در عدو نماند شجاع
همی بدادی تا در ولی نماند فقیـــــر
مثال برای اغراق:
باد اگر در من اوفتد ببرد
كه نماندست زیر جامهتنی
مثال برای غلو:
نُه كرسی فلك نهد اندیشه زیر پای
تا بوسه بر ركاب قزل ارسلان زند
مثال های بیشتر از این آرایه :
بگذار تا بگریم چون ابر در بهاران
کز سنگ ناله خیزد روز وداع یاران
هر شبنمی در این ره ، صد بحر آتشین است
دردا كه این معمــا شــــرح و بیـــان نـــــدارد
که گفتت برو دست رستم ببند
نبندد مرا دست ، چــــــرخ بلند
ز ســمّ ستــوران در آن پـــهــن دشـــت
زمین شش شد و آسمان گشت هشت
شود کوه آهن چو دریای آب
اگــر بشنـود نام افـــراسیاب
فراموش نکنید که اغراق ، مناسب ترین ابزار برای آفریدن صحنه های حماسی است.