بسم الله الرحمن الرحیم
السلام علیك یا بقیة الله الاعظم
سلام
آیهذر بیانگر توحید فطری است و از پیمان نخستین و عالمی به نام "عالم ذر" حكایت دارد. هر چند در مورد تفسیر آیه مذكور و چگونگی "عالم ذر" میان مفسران اختلافات فراوان وجود دارد؛ چنانكه در مضمون روایات نیز ـ هر چند تعداد آنها زیاد است ـ تفاوتهای فراوان مشاهده میشود؛ امّا در مجموع، نكته قابل اثبات، وجود عالم و نشئهای مقدم بر این نشئه است كه انسان در آن عالم، به خدای یگانه نوعی معرفت پیدا كردهاست؛ آنجا كه میفرماید: "ألست بربّكم" و انسانها پاسخ دادهاند: "بلی شهدنا". این گفتگو، به گونهای رخ داده كه جای عذر و ادعای خطای در تطبیق باقی نمانده است.
به نظر میرسد چنین رویارویی و مكالمه حضوری و عذر براندازی كه خطای در تطبیق را هم نفی میكند، جز با علم حضوری و شهود قلبی حاصل نمیشود و مؤید آن، روایات زیادی مشتمل بر تعبیرات "رؤیت" و "معاینه" است؛ چنانكه امام باقر7 فرمود: "فعرّفهم و أراهم نفسه و لولا ذلك لمیعرف أحد ربّه"(كافی، ج 2، ص 13.) و در تفسیر علیبن ابراهیم قمی از ابنمسكان نقل شده كه به حضرت عرض كردم: "معاینه كان هذا؟ قال: نعم"(تفسیر المیزان، ج 8، ص 340.) و باز از حضرت نقل شده كه فرمود: "ولولا ذلك لمیدر أحد من خالقه ورازقه"؛(همان، ص 345 ـ نگاه كنید به تفسیر نمونه، ج 7، ص 3 ـ 10.) بنابراین، انسان قبل از آمدن به این دنیا، در "عالم ذر" بودهاست؛ البته تعبیر "قبل" و "بعدی" به مفهوم زمانی آن نیست.(برای توضیح بیشتر به تفسیر المیزان، ج 8، ص 323 ـ 326 مراجعه كنید.)
آن جهان، عالم "ملكوت" است ؛ نه عالم "مادی" محسوس بلكه حضور و شهود در آن راه دارد. انسانها در آنجا به صورت نور نبودهاند، بلكه انسان دنیوی با جمیع احوال وجودی خود در عالم ذر حاضر شدهاند ؛ البته با چهره ملكوتی خودشان این عالم از جهت رتبی قبل از عالم دنیا و وجود انسان در آن بوده است.
از طرف دیگر خاطرههایی كه گاهی در ذهن انسان خطور میكند ؛ به "عالم ذر" ربطی ندارد؛ بلكه بشر در قیامت، اشهاد و خطاب خدا و اعتراف خود را به عین میبیند و درك میكند، هرچند در دنیا از آن و از ما سوای آن غافل بود، در روز قیامت كه سباط برچیده میشود و شواغلی كه انسان را از اشهاد و خطاب خدا و اعتراف درونی خود غافل میساخت، از بین میرود و پردههایی كه میانه بشر و پروردگار مثل حائل وبده، برچیده میشود، بشر به خود میآید و دوباره این حقایق را به مش
اهده و معاینه درك میكند و آنچه در "عالم ذر" میان او و پروردگارش گذشته بود، به یاد میآورد.(ر.ك: تفسیرالمیزان، ،ج 3، ص 54 ؛ ج 8، ص 158.)
منبع
اللهم عجل لولیك الفرج