تبیان، دستیار زندگی

بسم الله الرحمن الرحیم  

یا من ارجوه لكل خیر. و آمن سخطه عند كل شر. یا من یعطی الكثیر بالقلیل، یا من یعطی من سئله. یا من یعطی من لم یسئله و من لم یعرفه تحننا منه و رحمه. اعطنی بمسئلتی ایاك جمیع خیرالدنیا و جمیع خیرالاخره واصرف عنی بمسئلتی ایاك جمیع شرالدنیا و شرالاخرة. فانه غیر منقوص ما اعطیت. و زدنی من فضلك یا كریم، یا ذالجلال و الاكرام یا ذالنعماء والجود یا ذا المن و الطول، حرم شیبتی علی النار. 

  شخصی به نام سجاد، خدمت پیشوای ششم، حضرت امام صادق علیه السلام رسیدو عرض كرد: برای ماه رجب به من دعایی یاد بدهید كه خداوند متعال مرا به آن نفع ببخشد. امام صادق علیه السلام فرمودند: این دعا را هر روز از ماه رجب بعد از نمازهای یومیه بخوان .  

يا من يعطي الكثير بالقليل: اي آن كه در مقابل اعمال اندك و ناچيز ما، پاداش بسيار عطا مي نمايي. معمولاً در معاملات دنيوي چون نفع شخصي مطرح است لذا هر كس سعي مي كند كه نفعش حداكثر باشد (بنا به خوي كمال جويي آدمي). اما خداوند از خزانه فضل و كرم خويش معامله را انجام مي دهد و نه بر اساس نفع شخصي. پس در مقابل كم ما، زيادت عطا مي كند چون از خزانه غيب او چيزي كسر نمي شود و در واقع صفت رحمان، كريم و ... درباره خداوند يك جنبه اش اين است كه هر چه او خرج كند كسر نمي آورد.

يا من يعطي من سئله. يا من يعطي من لم يسئله و من لم يعرفه تحننا منه و رحمة: اي كسي كه به هر نيازمند و حاجت مندي عطا مي كني، اي كه عطا مي كني به كسي كه تو را نمي خواند و از تو چيزي نمي خواهد و تو را نمي شناسد كه صاحب مهر و عطوفت و رحمت هستي. مقام تكدي و گدايي آستان ربوبي، مقامي بس بزرگ است چون اگر انسان، گداي در خانه حق شد ديگر گدايي بنده اي مثل خود را نمي كند. به قول صائب تبريزي: دست طلب چو پيش كسان مي كني دراز     پل بسته اي كه بگذري از آبروي خويش لذا آدمي اگر مي خواهد گدايي و اعلام حاجت كند بهتر است كه نزد خود خدا برود و خوب هم گدايي كند تا نتيجه بگيرد. چون اگر يك بار يا دوبار پذيرفته نشدي، بالاخره تو را قبول مي كنند. صد بار اگر توبه شکستي باز آ                                           اين درگه ما درگه نوميدي نيست و به قول معروف: گر گدا كاهل بود تقصير صاحب خانه چيست؟ پس اگر بتوان سائل آستان الهي شد و آدمي را به عنوان گداي در خانه پذيرفتند، خوشا به سعادت و به آن مقام. " دست حاجت چو بري پيش خداوندي بر كه كريم است و رحيم است و غفور است و ودود " (سعدي). مطلب ديگر آن كه خدا به آنهايي هم كه او را نمي خوانند و به فكر او نيستند، جود و كرم و عطا ارزاني مي نمايد، منتها آنچه كه به سائلان مي دهد طبعاً ارزشمندتراست و در مقايسه با آنچه كه به تعبيري به خدانشناسان مي دهد جلوه ديگري دارد. با اين حال همه مشمول الطاف او هستند، همه بر سر سفره گسترده پر خير و بركت او هستند. " اي كه از خزانه كرمت، گبر و ترسا وظيفه خور داري."

اعطني بمسئلتي اياك جميع خير الدنيا و جميع خير الاخره: عطا كن به من در مقابل خواهش و خواسته ام همه خير دنيا و همه خير آخرت را. تا اينجا هر چه گفته شد در واقع زمينه سازي و مقدمه چيني بود براي بيان اصل حرف . چون قبلا گفته شد (يا من يعطي) و حال مي گوييم (اعطني)  يعني سر اصل موضوع رفته است. خوب حالا چه و چگونه بگوييم؟ اين كه انسان حواسش موقع اعلام خواسته و نياز جمع باشد و خود را گم نكند و يا كم و كسر نگويد كه بعداً مايه پشيماني شود خيلي مهم است. شايد بارها براي شما پيش آمده باشد كه با كسي حرفي، صحبتي داشته ايد اما بعد با خود گفته باشيد كه اي كاش اين و آن را هم مي گفتم يا نمي گفتم. در اينجا نيز با همان لحن و حالت گدايي آستان ربوبي مي گوييم عطا كن. و اين عطا كن را سفت و محكم مي كنيم با " اياك". چون فقط اوست كه مي تواند اين خواسته را برآورده سازد. اين كه مي گويند از خدا كم نخواهيد در ظاهر ممكن است جمله ساده اي باشد ولي واقعاً كارساز است چون خداوند متعال فرموده كه: اجابت مي كنم خواسته دعا كننده را (اجيب دعوة الداع اذا دعان)؛ و ظرافت كار در اينجاست كه دوبار كلمه " جميع" را آورده، يعني هم براي دنيا و هم براي آخرت و بدين ترتيب هيچ چيزي را كم و كسر نگذاشته است؛ به اين مي گويند خواستن و طلب نمودن.