تبیان، دستیار زندگی

در آستانه بیست و دومین سالگرد بزرگداشت امام خمینی (‌ره) انجمن حوزه علمیه تبیان ویژه نامه ای را برگرفته از تاپیکهای زده شده سایر انجمن ها

و به صورت تخصصی در این تاپیک جهت حفظ شعائر الله از متن زندگی آن بزرگوار تا رحلت جانسوز ایشان می آورد

توجه به ايمان بچه ها بعضي مواقع مي ديدند افراد تلفن مي زنند و از احوال بچه سئوال مي كنند و پرسند آيا غذايي خورده و خوابيده؟ حضرت امام مي فرمودند:زياد به فكر غذاي بچه نباشيد، بچه گرسنه نمي خوابد، او چيزي پيدا مي كند و مي خورد. مساله مهم، مسايل تربيتي است، چرا كه وقتي تلفن مي كنيد نمي پرسيد كه نماز خوانده و خوابيده، نماز مهم است. من به ايشان عرض مي كردم: بچه است و مكلف نشده، عيبي ندارد. ايشان مي فرمودند: ما روايت داريم كه بچه ها قبل از سن تكليف به نماز خواندن وادار كنيد.

چهار ساعت خواب ما ناظر بوديم كه حضرت امام در 24 ساعت گاهي اوقات، 4 ساعت بيشتر نمي خوابيدند. ساعت 11 شب، چراغ اطاق حضرت امام خاموش مي شد و ما در ساعت 3 بعد از نيمه شب متوجه مي شديم كه صداي كاغذ از اتاقشان مي آيد. حضرت امام، معمولاً روزنامه هايي را كه برايشان ترجمه مي كردند و به علت كثرت كار در روز، موفق نمي شدند آنها را مطالعه كنند، آخر شب و در ساعتي كه خودشان تنظيم كرده بودند، به مطالعه و رسيدگي آنها مي پرداختند.

در تركيه در مدتي كه حضرت امام (ره) در تركيه تبعيد بودند از فرصت استفاده كرده، در اولين ساعات ورود به فراگيري زبان تركي پرداختند و در همان مدت تبعيد كتاب ارزشمند تحرير الوسيله را نوشتند، همچنين در آنجا به ديدن مراكز حساس و ديدني از جمله مزار چهل تن از شهداي عالم از اهل سنت، و موزه و .... مي رفتند.

پنج كار در يك زمان امام در استفاده از وقت، بسيار حساس و دقيق بود گاهي همزمان چند كار را با هم انجام مي داد از جمله يك روز در حالي كه مشغول گوش دادن به راديو بود، تصوير تلويزيون را هم تماشا مي كرد، ذكر هم مي گفت، با پاهايش نرمش مي كرد و به علي كوچولو (نوه امام) هم مي گفت تو هم مثل من نرمش كن و به اين وسيله او را آموزش مي داد يعني پنج كار در يك زمان.

تلاش بي وقفه وقتي خدمت امام مي رسيم، مي بينييم كه ايشان يا راديو گوش مي كنند، يا تلويزيون نگاه مي كنند، يا نامه هاي رسيده را مي خوانند، يا اخبار رسيده را مطالعه مي كنند. ايشان يك دقيقه بي كار نيستند، حتي در حمام يا هنگام وضو راديو همراهشان است من با اطمينان مي گويم كه ايشان اصلاً‌ وقت تلف شده ندارند. صبح اين طرف حيات فرش مي انداختند و مشغول كار بودند تا آفتاب مي آمد جلوي ايشان و ديگر موقعي مي رسيد كه وقت وضو و نماز و نهار و استراحت بود و عصر دوباره آن طرف حياط باز همان فرش را مي انداختند و مشغول كار بودند و بدين گونه عملاً به ما نشان مي دادند كه تا چه حد بايد كار و كوشش كنيم.

امام خمينى آيه جـمال و جـلال مـسـاله (ديـن و شمشيـر)،(اسلام و خشـونت) از حـربه هاى كهنه و ديـريـنـى است كه جهان غرب آن را بـراى كـوبيـدن اسلام و مسلمـانان،هـر چـنـد گـاه به كـار مـى بنـدد و شـرق شناسـان و استعمارگران،براى دور كردن نسل جـوان از اسلام،آن را فرياد مى كنند. آنـان، تـبليغ كرده و مى كنند: اسلام با زور و قدرت پيشرفت كرده اسـت و ايـن سـلاح جـهـاد بـوده كـه مـردم را بـه اسلام كشانده و حـكـومـتـهاى دينى با زور سرنيزه مردمان جهان را بر سرسفره اين كيش نشانده اند! تـاريـخ نگاران، جامعه شناسان و كشيشان غربى، سياستمداران، قلم بـمـزدان، تلاش ورزيده اند كه از اسلام و مسلمانان چهره اى خشن و خون آلود ترسيم كنند كه مدارا و انسان دوستى و صلح و صفا در آن جـايى ندارد. در برابر مسيحيت و مردم مغرب زمين را جلوه و نماد انـسـان دوسـتى و مهرورزى نشان دهند كه با گل سرخ و شاخه زيتون بـا جهانيان روبه رو مى شوند و هركارى انجام مى دهند در راستاى آزادى انسان و در راه بر قرارى صلح جهانى است.1 آنـچـه جـاى گـفـت وگـو دارد اين نكته است: شمارى از نويسندگان مـسـلـمـان مـرعوب تهاجم فرهنگى دشمن شده و به تلاش برخاسته اند آييـنـهـا، دسـتورها و قانونهاى دينى را برابر آنچه غرب آن را حـقـوق بشر مى خواند، بنمايانند اين گروه، به توجيه مسائلى چون حدود و قصاص و تعزيرات كه غرب آنها را نمى پسندد، پرداخته اند. شـمـارى از اصـل مـنكر سنگسار در اسلام براى مردان و زنان بدكار شـده انـد، جهاد اسلامى را، تنها جهاد دفاعى دانسته هرگونه يورش نـظـامى از سوى نظام اسلامى، به هر هدف، به ديگران را نادرست مى انگارند.2

در ايـن ميان، كسانى كه جامه مسلمانى به تن كرده بودند، در هم آوايـى بـا خـواسـتـه هـاى جـهـان غـرب، تا آن جا پيش رفتند كه مـجازاتها و احكام سياسى اسلام را دستورها و آيينهايى غيرانسانى و خشونت آميز خواندند كه نه مفيد است و نه درخور اجرا. حـسـن نـزيـه، از اعـضاى كانون وكلا و عضو كابينه دولت موقت، در بـرابـر خـواسـتـه هاى مردم مسلمان ايران، كه خواهان پياده شدن قانونهاى اسلامى در كشور بودند، بى شرمانه بيان داشت: (اگـر مـا فـكر كنيم تمام مسائل سياسى و اقتصادى و قضايى را مى تـوانيم در قالب اسلامى بسازيم، آيات عظام هم مى دانند، اين امر در شرايط حاضر نه مقدور است، نه ممكن و نه مفيد.)3 جـبـهه ملى در انجام اين خواسته در سال 1360، طرح لايحه قصاص را كـه بـه خـامه فقهاى بزرگ نگاشته شده بود، ناسازوار با آزادى و كـرامـت انـسـانـى خواند و در اعلاميه اى از هواداران خود خواست بـراى رويـارويـى بـا ايـن قانون، به اصطلاح آنان غيرانسانى، به خيابانها بيايند.4 در برابر اين سخنان بى مايه و سست و به دور از مبانى، از گذشته تـاكـنـون، انديشه ورزان مسلمان پاسخهاى درخورى ارائه كرده اند كـه سـعـى هـمـه آنـان مـشكور باد. شهيد بهشتى، به نزيه، كه با پـشـتيـبـانـى كـانون وكلا و سازمان حقوق بشر، به ستيز با اسلام بـرخـاسـتـه بـود، با استدلال و منطق پاسخهاى استوار داد و مردم مـسـلـمان با حضور آگاهانه و غيرت مندانه به صحنه آمدند و جبهه آنان را وادار به عقب نشينى كردند. ايـنـك دوباره در عرصه جرايد و مطبوعات، در قالبهاى نوين و روز پـسـنـد، با سخنان نمادين و غيرنمادين، اسلام، انقلاب اسلامى، امام خـمينى و ياران باوفاى آن حضرت متهم به خشونت ورزى و بيدادگرى مـى شوند و بنگاههاى خبرپراكنى غرب در سطح گسترده اى بدان دامن مـى زنـنـد و پاره اى از رفتارها و كارهاى تندى كه ايادى نفوذى دشـمـن بـراى بـدبين كردن مردم به اسلام انجام مى دهند گواه اين گـفـته ها قلمداد مى كنند و با كمال تاسف شمارى از پروردگان سر سـفـره انقلاب، با از ياد بردن گذشته خود، جارچى دشمن شده و اين جـا و آن جـا، بـزرگان دين را خشونت گرا مى خوانند و خود را با سابقه هاى روشن! مهرورز و هوادار مهروزى. بـايسته است باور و اعتقاد امام را درباره دستورهاى جزايى اسلام بـدانيم و مبانى اعتقادى و فقهى و سيرت ايشان را در برخورد با دگـرانـديـشـان، بـشناسيم. از اين روى، در چند مقدمه ديدگاههاى امام را بيان مى كنيم: الـف. امـام جهان را مظهر جمال خداوند شمرده و جلوه حق. بر اين بـاور اسـت: تـار وپـود هـستى بر محور رحمت و بخشايش و مهربانى اسـتـوار اسـت و خداوند رحمان است و رحيم و رحمت و صفات جماليه حضرتش، بر ديگر صفات جلاليه، چون قهار و... پيشى دارد. (رحـمـت رحـمـانيه و رحيميه، شامل جميع دار وجود است، حتى رحمت رحيـميه كه جميع هدايت هاديان طريق توحيد از جلوه آن مى باشد، شامل همه است، الا آن كه خارجان از فطرت استقامت، به سوء اختيار خـود، خود را از آن محروم نمودند، نه اين كه اين رحمت شامل حال آنها نيست.)6 هـمـه برنامه هاى دين براى سعادت و خوشبختى انسانها سامان داده شـده اسـت. پيـامـبـران براى اين كه آمده اند كه رحمت، دوستى، مـهربانى، مهرورزى و برادرى را در ميان مردم بگسترانند و صلح و آرامش عمومى را در جهان پايدار سازند.7 انبياء دلسوز بشرند و در پى آن بوده اند كه مردم را به ارزشهاى انـسـانـى راه نـمايند و از پرت شدن به دره هاى ژرف و بى برگشت تباهيها رهايى بخشند. فـرسـتـادگان خدا، براى آسايش و آرامش و هدايت مردم، خود را به رنـج مـى افكندند و شبان و روزان در تشويق بودند تا مردم گمراه و سرگشته نباشند:

(انـبيا، مظهر رحمت الهى هستند. مى خواهند كه مردم خوب باشند، مـى خـواهـنـد همه مردم معرفت الله داشته باشند. مى خواهند همه مردم سعادت داشته باشند.)8 خـداپـرسـتان، اهل رحمت، بخشش، مهرورزى، برادرى هستند و از اين ميان، مسلمانان از مهر و مهرورزى ويژه اى بر خوردارند. مومنان كـانون مهربانيها و دوستيهايند، به هم كيش و غير هم كيش. با هم كيـشـان، در اوج برادرى و برابرى و عشق مى زيند، و چون بنيانى اسـتـوار پـاس يكديگر مى دارند، در غم و شادى هم شريكند و نظام اسلامى نيز در برابر مومنان رسالتهاى ويژه اى بر عهده دارد. ب. انـبيـاى الهى برنامه هاى خود را كم كم بر بشريت عرضه كرده انـد. بـرنامه هاى هر پيامبر، كامل كننده برنامه فرستاده پيشين اسـت. احكام اسلام نيز، كم كم و با آماده سازيها نازل شده است.9 پيـامـبر اسلام با در نظر گرفتن شرايط روانى و اجتماعى، برنامه هـاى خـود را سـامان مى داده است; چه كه پياده كردن برنامه هاى سياسى، اقتصادى و... در يك زمان كارى بود سنگين و همگان آن را بـرتـابيـدنـد. پيامبر در پى هر برنامه و قانون، زمينه پذيرش دگركارها را فراهم مى آورد: (انبيا، همه، دنبال اين بودند كه به تدريج آنطور كه مى شود اين بشر را سوق بدهند طرف معرفت الله.)10 ج: در مـنـطـق امام امت، براى هدايت مردم به اسلام و نگهبانى از بـاورهـا و ارزشـها، بيش از آن كه انذار كارآمد باشد، بشارت، و نـويـد و اميـدآفـريـنـى سازنده است. بشارت دل را نرم مى كند، احـسـاسـات را بـه جوش مى آورد و روان را آماده پذيرش حقيقت مى سـازد. قـرآن پيش از انذار و ترساندن مردم از كيفر، از بهشت و رضـوان و رحـمـت و نـور و شـاديـهاى دو جهان سخن مى گويد و رمز پيشرفت پيامبر را مدارا، مهربانى و مهرورزى مى شمرد: (فبما رحمه من الله لنت لهم و لو كنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك فاعف عنهم....)11 بـه سـبـب رحـمت خداست كه تو با آنان اين چنين خوشخوى و مهربان هـسـتـى. اگر تندخو و سخت دل بودى، از گرد تو پراكنده مى شدند، پس بر آنان ببخشاى.... پيـامبر(ص) با تبليغ رساندن پيام وحى به تشنگان معرفت، دين را پيـش بـرد. به پيام رسانان دين سفارش مى كرد با حسن خلق و روى خـوش بـا مردم روبه رو شوند. فرستادگان پيامبر با در دست داشتن آيه هاى رحمت به ميان مردم مى رفتند، دلها با شنيدن اين آيه ها نرم مى شد و آماده براى پذيرش حق. پيـش از اين كه پيامبر به مدينه هجرت كند، بسيارى از اوسيان و خـزرجيـان، به اسلام گرويده بودند و گسترش اسلام به ايران و روم نيز، در پى خواسته هاى مردمان آن ديار انجام گرفت و مسلمانان، پيـش از نبرد، با استقبال ايرانيان و روميان روبه رو مى شدند. ايـن حنجره ها و سينه ها و مغزهاى كينه آلود و كثيف است كه اين جـا و آن جـا، بـراى لكه دار كردن اسلام در تكاپويند چهره اسلام و مـسـلـمـانـان را زشت جلوه دهند12 و گرنه اسلام، زيبا، پرشكوه و داراى برنامه هاى صد درصد انسانى و به سود انسان است. از ايـن روى امـام امـت بـه پيام رسانان دين اندرز مى داد: آيه رحـمـت بـاشـنـد و با اميد آفرينى و نشان دادن زيباييهاى قرآن، مردم را به آن جذب كنند: (درمـسـائل ملايمت و جهت رحمت بيش تر از جهت خشونت تاثير ميكند. مـن در زمـان اخـتـنـاق رضـاخانى، وقتى در مدرسه فيضيه صحبت مى كـردم، آن گاه كه از جهنم و عذاب الهى بحث مى كردم، همه خشكشان مـى زد، ولـى وقتى از رحمت حرف مى زدم، مى ديدم كه دلها نرم مى شـود و اشـكـها سرازير مى گردد و اين تاثير رحمت است. با ملايمت انسان بهتر مى تواند مسائل را حل كند تا شدت.)13 امام تاكيد داشت كه اسلام و انقلاب را نمى شود با شمشير پيش برد. مـنـطـق و سـخن مهم ترين ابزار ماست، هدف ما صدور اسلام و انقلاب اسـت و مـبـارزه با الحاد و دين ستيزى و با سلاح نيرومند منطق و ايمان، در برابر الحاد شرق و استكبار غرب مى ايستيم. امـام در پاسخ كارشناسان جنگهاى روانى، وابسته به غرب، كه امام را ديـكـتاتور مى خواندند و اين پندار واهى را گسترش مى دادند: وى بـر آن اسـت باورهاى خود را با نيروى شمشير بر ديگران تحميل كند و مردمان را به زور با خود همداستان كند، گفت:

(بـارهـا گـفته ام، ما با كسى جنگ نداريم. امروز انقلاب ما صادر شـده اسـت. در هـمـه جـا اسـم اسلام است و مستضعفان به اسلام چشم دوخـتـه اند. بايد با تبليغات صحيح، اسلام را آن گونه كه هست به دنيـا مـعرفى نماييد. وقتى ملتها اسلام را شناختند، قهرا به آن روى مـى آورنـد و مـا چيزى جز پياده شدن احكام اسلام را در جهان نمى خواهيم.)14 د. در نـظر امام، خشم، كليد همه بديها و شرارتهاست. غريزه وقتى بـه جـوش آمـد و خـرد از كـنـتـرل خـارج شد، چه بسا ترو خشك را بـسـوزاند. آتش خشم وقتى شعله ور شد، اندرز در آن راه پيدا نمى كـنـد و انـسـان خـشمگين، افزون بر خود، ديگران را ممكن است به نابودى بكشاند. براى همين جهت پيامبر فرموده است: (چـنـان كـه سـركـه عسل را تباه مى سازد، غضب ايمان را فاسد مى كند.)15 ولى خشم و غضب همه جا نكوهيده نيست، بلكه قوه غضبيه از نعمتهاى بـزرگ خـداسـت كـه آبـادى دنيا و آخرت و حفظ فرد و جامعه بدان بـسـتـگى دارد و اگر اين نيروى با ارزش در وجود آدمى نبود، بشر در بـرابر دشواريهاى طبيعت به دفاع از خود بر نمى خاست و ترس و ضـعف و سستى و تنبلى و ناشكيبايى و بى غيرتى در انسان راه پيدا مـى كـرد. از ايـن روى، ايـن نيروى غريزى اگر به درستى به كار آيـد، وسيـله اى است براى رسيدن به كمال. خداوند متعال مومنان را سـتـايش كرده است كه در برابر كافران و دين ستيزان با قهر و غـضـب رفـتـار مـى كنند و با يكديگر به مهر و آشتى: (اشداء على الكفار رحماء بينهم).16

امام خمينى مى نويسد: (اداره امـر بـه معروف و نهى از منكر و اجراى حدود و تعزيرات و سـاير سياسات دينيه و عقليه نشود، جز در سايه قوه شريفه غضبيه. پـس آنها كه گمان كردند كشتن قوه غضب و خاموش كردن آن از كمالات و مـعارج نفس است، خود خطايى بزرگ و خطيئه اى عظيمه كردند و از حد كمال و مقام اعتدال غافلند.)17 هـ: سـرانـجـام و نتيجه گفته هاى پيشين اين است كه همه باورها، ارزشـهـا و احـكـام و شيوه اداره جامعه در اسلام، براساس رحمت و بـراى رسيدن به عدالت و بهروزى مردم سامان يافته است و اگر به درسـتـى اجرا شوند، ذره اى زيان و خسارت بر مردم روا داشته نمى شود و آزادى انسانى آنها از ميان نمى رود. اوج حـاكـميـت سياسى دين بر مردم در زمان غيبت امام زمان(عج)، ولايـت فـقيـه اسـت و در مـنطق امام خمينى، در آن خشونتى و جود نـدارد; زيـرا اصـل، حكومت و اجراى قانون است. پيامبر و امامان بـر اسـاس معيارها و ترازهاى قانون عمل مى كردند و مامور اجراى دسـتـورها و آيينهاى قرآن بودند و از پيش خود فرمان نمى دادند، خـداونـد بـه پيـامـبر هشدار داده است: اگر برخلاف دستورهاى من رفـتـار كـنـى، از تـو بازخواست مى كنم. فقيه نيز، پياده كننده احـكـام اسلام است و ناظر بر كارگزاران كشور و اگر بخواهد سر از فـرمـان خـداوند بپيچد و برخلاف قانونها و آيينهاى خداوند اراده خود را بر جامعه بار كند، ولايت نخواهد داشت: (فـقيـه نـمى خواهد به مردم زورگويى كند. اگر يك فقيهى بخواهد زورگـويـى كـنـد، اين فقيه ديگر ولايت ندارد. اسلام است، در اسلام قـانـون حـكومت مى كند. پيغمبر اكرم(ص) هم تابع قانون بود، نمى تـوانـسـت تـخـلـف بكند. خداى تبارك و تعالى مى فرمايد كه: اگر چـنـانـچه يك چيزى برخلاف آن چيزى كه من مى گويم تو بگوئى من تو را اخـذ مـى كـنم... ولايت فقيه ولايت بر امور است كه نگذارد اين امـور از مـجـارى خودش بيرون برود. نظارت كند بر مجلس، بر رئيس جـمـهـور كـه مـبـادا يـك پـاى خـطـايى بردارد... ولايت فقيه ضد ديكتاتورى است.)18