تبیان، دستیار زندگی

 به نام خدا

همزمان با فرا رسیدن شهادت استاد مطهری رحمة الله علیه این ویژه نامه کاری از انجمن حوزه علمیه تقدیم به همه آنهایی

که در مسیر فکر وقلم آن استادشهید گام برمی دارند. 

 سوالات مسابقه یادنامه استاد در انجمن حوزه علمیه

 کادوی معلم در انجمن آموزش وتحقیقات

معارف مطهردر انجمن معارف 

 اشعاری در وصف شهید مطهری (ره)انجمن ادبیات

  ویژه نامه ی روز استاد-انجمن دانشجویی

نخستین دوره ی اقامت در تهران

استاد مطهری در نخستین دوره از مهاجرت خود به تهران ـ سال 1331 تا 1342ـ ، با توجه به شرایط آن زمان، به کارهای زیر همّت گماردند:

الف) تدریس در مدرسه ی مروی؛ از همان روزهای آغازین ورود به تهران، تدریس شرح منظومه، دانشنامه ی علایی و... را برای طلاب شروع کردند.

ب) سخنرانی‏های علمی و تحقیقی؛ سخنرانی در جلسات عمومی، انجمن اسلامی پزشکان و انجمن‏های اسلامی دانشجویان و... که دست آورد بزرگ این سخنرانی‏ها، پاسخ به شبهات و تبیین معارف اسلامی بود که در روشن‏گری نسل تحصیل کرده، بسیار اثر گذار بود.

ج) نشر آثار علمی؛ شهید مطهری رحمه‏الله نخستین مقاله خود را در سال 1332 و نخستین کتاب خود را که شرح جلد اوّل «اصول فلسفه و روش رئالیسم» بود، در همان سال منتشر کردند. در سال بعد، جلد دوّم همین کتاب و... پس از آن، چند اثر از آثار قلمی استاد چاپ و منتشر شد.

د) از آبان ماه سال 1334، تدریس در دانشکده ی معقول و منقول (دانشکده ی الهیّات و معارف اسلامی) را آغاز کردند که این خدمت، تا سال 1356 ادامه داشت و... در این دانشکده، تدریس کتاب «نجات»، «شفا»، «اشارات» ابوعلی سینا، «شرح منظومه» سبزواری، «شواهد ربوبیّه» ملاصدرا و... عهده‏دار بودند.

دوره ی دوّم سکونت در تهران

این دوره که از سال 1342 آغاز می‏شود، فعالیت‏های فرهنگی، اجتماعی سیاسی استاد مطهری، وسعت بیش‏تری پیدا می‏کند. در راستای فعالیت‏های سیاسی، هم‏گام با روحانیّت، به پیروی از استاد بزرگوارش، حضرت امام خمینی رحمه‏الله ، پس از ششم بهمن 1341، مبارزات خویش را علیه رژیم، جدّی‏تر دنبال می‏کنند و در جریانات سال 42، حضور مؤثرتری پیدا می‏کنند؛ آن گونه که در 15 خرداد 42 وی را به خاطر سخنرانی علیه شاه و حمایت از امام، دستگیر می‏کنند. پس از آزادی از زندان و تبعید حضرت امام به خارج از کشور، مسؤولیت استاد مطهری و هم‏سنگرانش سنگین‏تر می‏شود و خدمت‏های فرهنگی و فکری خویش را با وسعت بیشتری ادامه می‏دهند. استاد مطهری، علاوه بر ادامه دادن سخنرانی‏های روشن‏گرانه و حضور در مجامع علمی و تألیف آثار مورد نیاز برای قشرهای تحصیل کرده، با توجّه به شرایط حاکم بر جامعه، این بار از راه مدیریت مراکزی چون مسجدالجواد و راه‏اندازی حسینیه ارشاد، بر کمّ و کیف فعالیت‏های فکری و اعتقادی پیشین خود افزودند...

دوره ی سوّم اقامت در تهران

از سال 1351، رژیم شاه، ضمن پی بردن به فعالیت ‏های سیاسی، فکری و فرهنگی استاد مطهری و هم‏فکرانش، محدودیّت‏ها و آزار و اذیّت‏های فراوانی را بر ایشان تحمیل کرد. در سال 1351، مسجدالجواد و پس از مدّتی، حسینیه ارشاد را تعطیل و در پی آن، استاد مطهری را دستگیر و روانه ی زندان کرده و حتّی پس از آزادی وی از زندان، همه فعالیت‏هایش را کنترل و در دوره‏ای، ایشان را ممنوع المنبرکرده و در تدریس و حضور وی در دانشگاه، مشکل ایجاد کردند... با این همه، استاد مطهری، هرگز از فعالیت‏های خود دست برنداشت. این بار، با تألیف کتاب‏های برجسته علمی، به مشکلات جدید فکری، که از اندیشه ی التقاطی و بیمار برخی اندیشمندان فکری گروه‏های فعّال در کشور ناشی می‏شد، پاسخ‏های لازم را ارایه می‏کردند و در کنار آن، ایدئولوژی اسلامی را برای نسل‏ های روشن‏فکر و تحصیل کرده جامعه، با قلم و بیان ساده و روان و در عین حال علمی، تبیین می‏کرد. وقتی مبارزات ملّت ایران، اوج بیشتر گرفت، شهید مطهری رحمه‏الله به عنوان نماینده ی مورد اعتماد حضرت امام، در هدایت حرکت‏ ها؛ تنظیم اعلامیه ‏ها و... حضور چشم‏گیر داشت.

تشکیل خانواده

در تابستان 1331 شمسی، وقتی استاد مطهری برای زیارت امام علی‏بن موسی‏الرضا علیه‏السلام و دیدار با والدین و خویشاوندان، به مشهد مقدس رفتند، از سوی والدین به ایشان پیشنهاد تشکیل خانواده می‏شود.به همین دلیل پس از مشورت‏ها و بررسی‏های لازم، تصمیم گرفتند به خواستگاری دختر یکی از علمای وارسته خراسان به نام آیت الله روحانی بروند. خانواده ی استاد مطهری، موضوع را با آیت‏اللّه‏ روحانی در میان گذاشتند. از آن جا که ایشان، پیش از این، در مدرسه ی فیضیّه ی قم، مدتی به عنوان مهمان، در حجره ی استاد مطهری اقامت داشته و کاملاً با اخلاق و ویژه‏گی‏های روحی و خصوصیات فکری و اعتقادی وی آشنا بودند، با این وصلت خجسته موافقت کردند. به دنبال آن، مراسم بسیار مختصر و ساده‏ای برگزار شد و چند روز پس از آن، استاد مطهری، همراه همسرش عازم قم شدند و با تهیه یک خانه ی بسیار کوچک استیجاری، زندگی مشترک سرشار از صفا و صمیمیتشان را آغاز کردند.

آرزوی شهادت

یکی از آرزوهای بزرگ استاد مطهری، رسیدن به فیض شهادت بود. شاهد این ادّعا، سخن‏رانی‏های ایشان در مقام و منزلت شهید و شهادت، دعاها و نیایش‏ها، در التماس دعاهایش و... است. وقتی استاد مطهری، با تمام وجود، در دفاع از اهداف و آرمان‏های انقلاب اسلامی، در عرصه‏های گوناگون سیاسی و فرهنگی به فعالیّت می‏پرداخت، تهدیدهای بسیاری متوجّه او می‏شد، امّا در برابر این تهدیدها، با خونسردی تمام می‏فرمودند: «هر وقت خدا بخواهد ما را می‏برد، حالا اگر از طریق شهادت باشد، خیلی بهتر است.» همسر شهید مطهری می‏گوید: «ایشان همیشه مورد تهدید گروهک‏ها بودند، بخصوص گروه فرقان که با تلفن و نامه، ایشان را تهدید به مرگ می‏کرد و چون شهادت، آرزوی او بود، بدون هراس به کار خود ادامه می‏داد...» و حتی پس از ترور سرلشکر قرنی، فرمودند: «من می‏دانم بعد از قرنی، نوبت من است». سرانجام، در شب یازدهم اردیبهشت 1358، در راه بازگشت از جلسه ی شورای انقلاب، با تیر ناجوانمردانه دشمنان، به فیض شهادت نایل آمد.استاد مطهری در روزهای آخر عمرشان، بیش‏تر این بیت را زمزمه می‏کردند:

«آنان که راه دوست گزیدند همه در کوی شهادت آرمیدند همه».

شهادت استاد

در شب یازدهم اردیبهشت ماه 1358 سنگفرش خیابان (( فخر آباد )) تهران گلگون شد. آری ، درست پس از هشتاد روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، پاره ی تن امام به جاودانگی پیوست .همسر شهید مطهری در این باره می گوید : (( ایشان همیشه مورد تهدید گروهک ها بودند ؛ به خصوص گروه فرقان که با تلفن ونامه ، ایشان را تهدید به مرگ می کرد ، و چون شهادت آرزوی او بود ، بدون هراس به کار خود ادامه می داد )) با شهادت این استاد فرزانه ، رهبر کبیر انقلاب حضرت اما م خمینی (ره) و بسیاری از شخصیت های سیاسی کشور ، پیام های تسلیت جدا گانه ای صادر کردند و همچنین مجالس سوگواری استاد در شهرهای مختلف کشور و حتی برخی از کشور های خارجی ، از جمله بحرین ، مکزیک ، بیروت ، شوروی سابق ، کویت ، چین ، ترکیه ، ایتالیا و ... برگزار شد.

آثار شهادت استاد مطهری

اگر چه شهادت استاد مطهری، امام و امّت مسلمان ایران را به سوگ نشاند، امّا آن گونه که خود شهید مطهری رحمه‏الله می‏نویسد: «هر کس که به مقام و درجه شهادت نایل آید، به یکی از عالی‏ترین درجات و مراتبی که یک انسان ممکن است در سیر صعودی خود نایل شود، نایل می‏گردد» براین اساس، اولین اثر، شهادت، ارتقای کمالات والای انسانی و الهی ایشان بود. اثر دیگر شهادت ایشان، به گفته شهید مطهری رحمه‏الله ، «... خون شهید، هر قطره‏اش تبدیل به صدها قطره و هزارها قطره، بلکه به دریایی از خون می‏گردد و در پیکر اجتماع وارد می‏شود... این شهدا هستند که به پیکر اجتماع... خون جدید وارد می‏کنند و... شهید حماسه آفرین است؛ بزرگ‏ترین خاصیّت شهید، حماسه‏آفرینی اوست. در ملّت‏هایی که روح حماسه، مخصوصاً حماسه الهی می‏میرد، بزرگ‏ترین خاصیّت شهید این است که آن حماسه مرده را از نو زنده می‏کند» شهادت استاد مطهری رحمه‏الله در آن شرایط خاص پس از پیروزی انقلاب، ضمن این که کوردلان منافق را که در صدد بودند مسیر انقلاب اسلامی را عوض کنند، به خاک سیاه نشاند، روح حماسه را در جان‏های یکایک افراد جامعه زنده کرد و زمینه ی تداوم بخشی به حرکت‏های سازنده، به منظور حاکمیّت معارف اسلامی فراهم گشت و عزم امّت اسلامی، در پی گرفتن اهداف الهی، جزم‏تر شد.

کتابهای ایشان از این لینک ببینید 

پس از شهادت

با شهادت استاد مطهری ، فصل نوینی در تاریخ انقلاب اسلامی گشوده شد و از آن به بعد ، این خود استاد نبود که در کرسی درس فلسفه ، منطق ، فقه ، تفسیر ، حدیث و تاریخ تدریس می کرد ؛ بلکه کتاب ها و نوار های او ، مدرسه ها ، خانه ها و دل ها را به کلاس درس تبدیل کرد . با شهادت استاد ، تحولی شگرف در زمینه کتاب ها و نوارهای ایشان به وجود آمد . این کتاب ها ، یکه تاز میدان فرهنگ شده و آن چه می بایست در زمان حیات استاد پدید می آمد ، پدید آمده بود . رادیو ، روزنامه ها ، مجله ها و کتاب خانه ها از نوارها و کتاب های استاد پر شد . مطهری اگر قبل از شهادت فقط در محافل علمی ، مذهبی و سیاسی حضور داشت پس از آن در همه جای ایران و در قلب همه ی عاشقان علم و عرفان حضور دایم یافت و حضورش نه به عنوان یک شخص ، بلکه به عنوان یک مکتب و انقلاب مداوم شد و شاید کمتر کسی بود که نیاز خویش را به درخشش این ستاره گلگون احساس نمی کرد.

تجلیل از پیکر شهید مطهری

در شب چهارشنبه، به دنبال اصابت تیر، شهید مطهری رحمه ‏الله به بیمارستان «طُرفه» تهران منتقل شده و در همان جا به شهادت رسیدند. در پی آن، سه روز در کشور، عزای عمومی اعلام شد. ساعت هفت صبح، پیام حضرت امام خمینی رحمه‏الله از رادیو پخش شد و هر جمله از پیام آن مرد بزرگ، دل‏ها را تکان داد. بخشی از عبارت‏های پیام حضرت امام رحمه‏الله این است: «... من فرزند بسیار عزیزی را از دست داده‏ام و در سوگ او نشستم که از شخصیت‏هایی بود که حاصل عمرم محسوب می‏شد... برای بزرگ‏داشت شخصیّتی فداکار و مجاهد در راه اسلام و ملّت عزای عمومی اعلام می‏کنم و خودم در مدرسه ی فیضیه، روز پنج‏شنبه و جمعه به سوگ می‏نشینم...» به دنبال این اعلامیه، در سراسر ایران، راهپیمایی‏های بزرگی در محکومیّت عمل زشت دشمنان اسلام و گرامی‏داشت یاد و خاطره استاد شهید، برگزار شد. سرانجام، در روز پنج‏شنبه، پیکر پاک استاد، از محل دانشگاه تهران، روی دست امّت اسلامی تشییع شد و کاروان حامل جنازه، در عصر همان روز، وارد قم شد. پس از تشییع باشکوه به دست مردم قم، و خواندن نماز توسط حضرت آیت‏اللّه‏ گلپایگانی رحمه‏الله ، پیکر شهید مطهری رحمه‏الله ، در مسجد بالاسر حرم مطهر به خاک سپرده شد.

آن روز که رفتی...

ای معلم انقلاب ای شهید مطهر! تو گوهر دریای عشق بودی و از صدف دانش، به نگارخانه ی شهادت رسیدی و حیرت دیده‏ها را به خود خواندی و در صحیفه ی سبز دل‏ها، پایداری گزیدی. از شاخسار کلام شیوای تو می‏توان خوشه‏های پارسایی چید و از پرچین آثارت، ثمرات شاداب و شگرف شرافت برگرفت. دریغا آن روز که رفتی، ابر امید از بارش ایستاد و امواج سهمگین اندوه، از دریای حسرت برخاست. دوازدهم اردیبهشت، درد و داغی جاودانه بر قلب پاک عاشقان باقی گذاشت. آن روز، سپیده به سرخی گرایید وقامت تاریخ شیعه، سیه‏پوشِ هجران تو گردید. غنچه ی دل‏ها را به امانت گرفتی و بر بال فرشته ی محبت، به معرج یار بردی و با رهاوردی از گل‏های آگاهی، به سینه سپید مشتاقان بازگشتی. ای عصاره ی عصر! تو آمیزه ی اندیشه و نوری. لحظه‏های ما آکنده از عطر مطهر توست. محضرت، تماشاگه راز است و از آبشار اندیشه‏ات، زلال سخاوت جاری است.