تبیان، دستیار زندگی

پیامبراكرم(ص) فرمودند:

در قیامت هیچ بنده ای قدم از قدم بر نمی دارد تا به این پرسش ها پاسخ دهد:

اول: آن كه عمرش را در چه كار فانی نموده است؟

دوم: جوانی اش را چگونه و در چه راه تمام كرده است؟

به اعتقاد برخی از دانشمندان ، انسان به لحاظ روحی و ذهنی و نوع حیات و زندگی به گونه ای است كه نعمت شناس و قدرشناس نعم الهی نیست و تا غرق در نعمت هست نمی داند چه گوهر و سرمایه عظیم و عزیزی دارد و آن گاه كه ازدست رفت درمی یابد كه سرمایه گران سنگ و موهبت شایسته ای داشته و از آن بهره نبرده است. امّا اگر نعمت های الهی به انسان یادآوری شود و نعمت ها به یادش آورده شود در اصلاح او بسیار تأثیرگذار خواهد بود. پیداست كه «جوانی» از جمله نعمت های بی بدیل خداوند سبحان است كه تا در آن بسر می بریم، قدر آن را نمی دانیم!؟ و آنگاه كه این دوران سپری شد و انسان در ضعف و ناتوانی قرار گرفت به تدریج منزلت آن را می شناسد كه متأسفانه در آن هنگام فرصت ها از دست رفته و توانمندی ها زایل شده است؛

ویژگی های دروان جوانی از دیدگاه امام علی (ع)
الف) جوانی دوران فرصت ها و ارزش های گران بها
از دیدگاه امام علی (ع) دوران «جوانی» دورانی ارزشمند و گران بهاست كه «جوان» آماده دریافت حق و پذیرای «هدایت»، معرفت و حكمت برای تعالی نفس و تكامل وجودی می باشد كه فرمود:

«دو چیز است كه قدر و قیمتشان را نمی شناسد مگر كسی كه آن دو را از دست داده باشد یكی «جوانی» است و دیگری «تندرستی و عافیت» است».

و در جای دیگر می فرماید:

«و انما قلب الحدث كالارض الخالیه ما القی فیها من شیءٍ قبلته»؛ همانا قلب و جان و روان جوان مانند زمین خالی آماده ای است كه هر بذری در آن پاشیده شود می پذیرد و بارورش می كند.”

نكاتی چند پیرامون حدیث فوق الذكر:

1. باید منزلت و قدر و قیمت «جوانی» را شناخت و آن «محدوده زمانی» را به راحتی و به آسانی از دست نداد كه امام علی (ع) فرمود:

«هلك امروٌ لم یعرف قدره»؛ آن كس كه قدر و ارزش خود را نشناخت هلاك گردید.

2. دوران «نوجوانی و جوانی» بهترین زمان برای رشد و تعالی و تربیت و استكمال وجودی است و بهترین زمان برای القاء حقایق و تعلیم دین و تربیت مذهبی كه امام علی (ع) به فرزندش امام حسن (ع) می فرماید:

«فبادرتك بالادب قبل أَن یقسو قلبك و یشتغل لبّك لتسقبل بجدّ رأیك من الامر»؛ پسرم! من در تعلیم و تربیت تو شتاب كردم پیش از آن كه قلب تو سخت گردد و عقل و فكرت را مشغول با تربیت و آموزش های ضروری با تصمیمی جدّی و پایدار نما، تا به استقبال امور حیات فردی و اجتماعی بشتابی.
پس اگر «والدین»، مربیان، كارگزاران نظام اسلامی، جامعه و خود «جوانان» چنین عصری از حیات «نوجوان و جوان» را نشناخته، صیانت ننمائید و مراقبت های ویژه ای نداشته باشند، تفكّر، احساس و تمایل آن ها را در نظر نگیرند و خلأهای روحی و فكری و نیازهای جسمانی و بیولوژیكی اش را پرنكنند یك «نسل كارآمد» را از دست داده اند؟!! و...

3. جوان فطرت پاك و ضمیر سالم و دست نخورده ای دارد كه چون زمینی مستعد و حاصل خیز آماده پرورش و رویاندن است و هر بذری را می پذیرد و می پرورد. پس چه نیكوست كه بذر قرآن و شریعت الهی و بذركمال و سعادت را در او نهاد و شكوفا نمود.

در تعالیم اهل بیت: بر توجه به این زمینه آماده تأكید شده است چنان چه امام (ع) فرمود:

«توجه تبلیغی خود را به نسل جوان معطوف دار و نیروی خویش را در راه هدایت آنان به كار انداز زیرا جوانان زودتر حق را می پذیرند و سریع تر به هر خیر و صلاحی می گرایند».

4. جوان و نوجوان نیز باید برای این مرحله از عمر خویش اعتبار و ارزش قائل شده، خود را شناخته و بیابند و به خود آگاهی و خودیابی برسند كه امام علی (ع) می فرماید:

«با در شبابك قبل هرمك و صحتك قبل سقمك»؛ دریاب جوانیت را قبل از پیری، و سلامتت را قبل از بیماری».

آری به تعبیر مولا امام علی (ع) فرصت ها خیلی زود می روند و دیرباز می گردند. پس انسان حكیم انسانی است كه حالات و ادراكات خویش را شناخته، دوران حیاتش را درك كند و مراقبت و پاسداری از خود «فطری و رحمانی» نماید و به پرورش استعدادهای خود بپردازد.

بطالت

تا انجا كه یادم میاد جز گناه چیز دیگه ئی نبوده،البته دارم سعی میكنم اخلاقم بهتر بشه

شباب عمر عجب باشتاب میگذرد *
بدین شتاب خدایا شباب میگذرد *


شباب و شاهدوگل مغتنم بود ساقی *
شتاب کن که جهان باشتاب میگذرد *


به چشم خود گذر عمر خویش می بینم *
نشسته ام لب جویی وآب میگذرد *

مولانا تمثيلي لطيف در وصف دوره جواني آورده است که در آن جواني را اوج قدرت و اعتدال قواي نفساني وصف مي‌کند: و آن جواني همچو باغ سبز و تر مي‌رساند بي‌دريغي بار و بر چشمه‌هاي قوّت و شهوت روان سبز مي‌گردد زمين و تن بدان خانه‌اي معمور و سقفش بس بلند معتدل، ارکان و بي‌تخليط و بند حافظ نيز جواني را عهد رونق و بهار عمر و چيدن گل عيش مي‌داند. اي دل شباب رفت و نچيدي گلي ز عيش پيرانه سر مکن هُنري ننگ و نام را