تبیان، دستیار زندگی

بسم الله الرحمن الرحیم

اگر نبی اكرم خاتم النبیین بوده است پس با رفتن او ولایت خاتمه یافته است و نباید بعد از آن حضرت برای كسی ولایت قائل شد پس چرا برای فقها ولایت قائل می شوید؟


پاسخ :

ولایت شرعی به معنی سرپرستی و اداره دینی و دنیائی جامعه اسلامی در زمان حیات حضرت رسول ـ صلی الله علیه و آله ـ منحصر به شخص ایشان بود. امّا خداوند متعال برای دوره پس از رحلت ایشان، ولایت را به ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ واگذار نموده است. آیات متعددی از آیات قرآن مجید به این موضوع تصریح دارد. از جمله: 1ـ آیه ولایت: (إنما ولیكم اللّه و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه و یؤتون الزكاه و هم راكعون)[1] یعنی همانا فقط ولی شما، خدا و پیامبرش و كسانی هستند كه ایمان آورده، همان اشخاصی كه اقامه نماز می كنند و زكات می پردازند. در حالی كه در ركوع هستند. در این آیه شریفه صاحبان ولایت را اشخاص متعددی دانسته است 1ـ خدا 2ـ پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ 3ـ امام علی ـ علیه السلام ـ . در این آیه شریفه عبارت و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه...، بنا بر تفاسیر متعدد اهل تسنن و تشیع درباره امام علی ـ علیه السلام ـ نازل شده است.[2]
2ـ آیه ابلاغ: (یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیك من ربك و ان لم تفعل فما بلّغت رسالته و اللّه یعصمك من الناس[3]، ای رسول آن چه را كه از ناحیه پروردگارت به تو نازل شده ابلاغ كن و اگر انجام ندهی رسالت الهی را انجام نداده ای و خداوند تو را از (شرّ) مردم حفظ خواهد كرد. این آیه شریفه ابلاغ مطابق روایات شیعه و سنی در روز غدیر خم نازل شده و در این روز به شهادت شیعه و سنّی، پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ امام علی ـ علیه السلام ـ را به ولایت و جانشینی بعد از خویش از طرف خداوند منصوب فرمودند.[4]
3ـ آیه اطاعت: یا ایها الذین آمنوا اطیعوا اللّه و اطیعوا الرسول و اولی الأمر منكم[5] ؛ ای كسانی كه ایمان آورده اید خدا و رسول و اولی الأمر را اطاعت كنید. در این آیه شریفه اطاعت مطلق از اولی الأمر مثل اطاعت از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ واجب شمرده شده است. علّت وجوب این اطاعت مطلق بخاطر همان ولایتی است كه اولی الأمر دارا می باشد. به عبارت دیگر اگر اولی الأمر دارای ولایت الهی نبود، اطاعتش نیز واجب نبود. در دیدگاه شیعه اولی الأمر همان ائمه معصوم می باشند. نیز از امام باقر و صادق -علیهما السلام- نقل شده است: ان اولی الأمر هم الأئمه من آل محمد اوجب اللّه طاعتهم بالاطلاق كما اوجب طاعته و طاعة رسوله و لا یجوز ان یوجب اللّه طاعة احد علی الاطلاق الا من ثبتت عصمته[6]، اولی الأمر فقط امامان از آل محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ می باشند. خداوند اطاعت اینان را مطلقا واجب فرموده اند. همچنان كه طاعت خودش و رسولش را واجب كرد و جایز (ممكن) نیست كه خداوند طاعت احدی را مطلقا واجب بگرداند مگر این كه عصمت آن شخص ثابت شود. بنا بر این، این آیات و نظائر آن، ولایت ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ و جانشینی آن ها را پس از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ اثبات می كند. علاوه بر آیات مذكور، روایات متعددی ولایت ائمه ـ علیهم السلام ـ را نیز ثابت می كند از جمله:
1ـ حدیث ثقلین، عن النبی ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ : انی تارك فیكم الثقلین كتاب اللّه و عترتی اهل بیتی،[7] پیامبر فرمود: دو چیز گرانبها را در میان شما به جای می گذارم. یكی كتاب خدا و دیگری عترت من از اهل بیتم.
در این حدیث شریف عترت پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ همسنگ قرآن مجید قرار داده شده، یعنی همانطور كه باید از قرآن مجید تبعیت و اطاعت كامل نمود، باید از عترت پیامبر نیز اطاعت كامل نمود و این نیست مگر بخاطر ولایتی كه اینان دارند.
2ـ حدیث منزلت: پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ به علی ـ علیه السلام ـ فرمود: انت منّی بمنزله هارون من موسی الا انه لا نبی بعدی.[8] نسبت تو به من مانند نسبت هارون به موسی است مگر این كه بعد از من پیامبری نخواهد بود. می دانیم كه هارون جانشین و خلیفه حضرت موسی ـ علیه السلام ـ بود و پس از موسی مقام ولایت را بر عهده داشت پیامبر نیز مقام ولایت را به اذن الهی پس از خویش به امام علی ـ علیه السلام ـ واگذار كردند. 3ـ حدیث انذار; پس از نزول آیه شریفه و انذر عشیرتك الاقربین؛[9] پیامبر خویشان نزدیك خود را جمع نمود و پس از اعلام رسالت به آنان فرمود: فایّكم یوازرنی علی هذا الأمر علی أن یكون أخی و وصی و خلیفتی فیكم[10]؛ كدام یك از شما مرا كمك می كند بر این امر نبوت تا این كه (در عوض) برادر من و وصی من و جانشین من باشد؟ كه امام علی ـ علیه السلام ـ در این مجلس بلند شد و اعلام آمادگی كرد و پیامبر این مقام را به او اعطا كرد.

ادامه در اولین پاسخ

به نام خدا
سلام

ولایت تکویینه معنایش آن است که: رسول الله حقا واسطه و حجاب بی بنده و خداوند قرار دادند، و تمام فیوضات از جانب پروردگار نسبت به بندگان، از حیات و علم و قدرت، و سایر جهات توسط ایشان که آئینه و مرآت حقند، و در مقام ولایت و بدون واسطگی قرار دارند؛ افاضه می‏شود.
ولایت تشریعیة معنایش آن است که: رسول الله در مقام تصمیم گیری و اختیار و انتخاب مؤمنین، اراده و اختیار آن حضرت مقدم است، و به جای اراده و اختیار مؤمن می‏نشیند، بدین معنی که: اگر مؤمن بخواهد کاری را انجام دهد؛ و آن حضرت منع کنند؛ و یا بخواهد انجام ندهد؛ و آن حضرت امر کنند، باید منع و یا امر آن حضرت را برخواست و اراده‏ی خویشتن مقدم دارد؛ و به دنبال فرمان او برود هرچه باشد؛ خواه جنگ و یا صلح، و خواه گرفتن مال و یا دادن؛ و خواه نکاح و یا طلاق و جلآء وطن و کسب و کار، و سایر امور زندگی، و دستورات دینی و تکالیف آلهیه، همه و همه از جانب رسول الله نازل می‏شود؛ و اطاعت آنها واجب است.
امام شناسی ج5