تبیان، دستیار زندگی

وجوب انتظار

ابو بصیر خدمت امام باقر ـ علیه السلام ـ مى رسد و عرض مى کند:«اى فرزند رسول خدا! آیا مى پذیرید که من دوست وتنها متوجه و گردن نهاده بر ولایت شمایم؟»

امام ـ علیه السلام ـ فرمود:

آرى!

عرض نمود:

«پس اینک پرسشى دارم  که جواب دهید، زیرا من نابینا یم و کمتر راه مى روم; و نمى توانم هر زمان خدمت شما برسم.»

امام ـ علیه السلام ـ فرمودند:« خواهش خود را عرضه دار!»

گفت:

«مرا از آن دین که خود و خاندانت بدان پایبندید، آگاه ساز تا من نیز بدان گردن نهم.»

امام ـ علیه السلام ـ فرمود:«اگر چه به کوتاهى سخن گفتى، لیکن سؤالى بس بزرگ نمودى; بخدا سوگند! دین خود وپدرانم را بر تو عرضه مى کنم و آن گواهى به یگانگى خداوند و رسالت محمد و اقرار برآنچه او از جانب پروردگار آورده و دوستى با آنان که دوست مایند و بیزارى از هر که دشمن ماست و تسلیم بودن بر فرمان ما و انتظار کشیدن قائم ما و کوشش نمودن (در راه اطاعت خداوند) و پرهیز از آنچه او نمى پسندد.»

این نکته اى بسیار شگرف است که انتظار دوشادوش توحید و نبوت از اصول مهم دین محمدىاست. و آن حکایت از چیزى فراتر از وجوب دارد.

آمادگی فکری

سقف‏هاى سنگین و رسالت‏هاى بزرگ ، پایه‏هاى محکم  مى‏ خواهند، پایه‏هایى که در شعور و احساس قرار گرفته باشند . به همین خاطر رسول مکرم صلى الله علیه و آله مى‏فرماید:

لکل شى دعامة و دعامة هذا الدین الفقه و الفقیه الواحد اشد على الشیطان من الف عابد .

براى هر چیز،اساس و پایه‏اى وجود دارد . اساس و پایه‏ى این دین [اسلام]، فهم عمیق است و یک فقیه در برابر شیطان، از هزار مسلمان عبادت‏گزار [بدون شناخت] محکم‏تر و مؤثرتراست .

بنابراین، در دوره انتظار، بای دبنیان‏هاى فکرى عمیقى پیدا کنیم تا در مقابل افکار و مکاتب مختلف از پا نیافتیم .

اما چگونه؟

بعضى‏ها خیال مى‏کنندکه براى انتخاب صحیح باید تمام مکاتب را شناخت و آن‏گاه انتخاب کرد، ولى این بررسى براى انتخاب کافى نیست;

زیرا این درست است که گفته‏اند باید گفته‏ها را گوش داد وبهترین را انتخاب کرد (۲۴) ولى ما مى‏دانیم بهترین کدام است .

بهتر را باید با اصلى سنجید، این اصل کدام است . على علیه السلام می فرماید: کفى بالمرء جهلا ان لایعرف قدره .

براى جهالت تو همین بس که باتمامى اطلاعات و مطالعات عظیم، اصل و معیار را نداشته باشى و اندازه‏ى خودت رانشناسى .

آن‏چه یک منتظر باید در زمینه‏ ى فکرى به آن مسلح شده باشد، همین درک از خویش و شناخت قدر خویش است که معیار انتخاب مکتب‏ها خواهد بود و انسان را در برابر مکتب‏هاى گوناگون راهنمایى مى‏کند . وانتخاب بهترین را ممکن مى‏سازد

چون بهترین‏ها در رابطه با شعارى که ارایه مى‏دهند، همراه مقایسه‏اى که در میان این شعار و قدر وجود من برقرارمى‏شود، انتخاب مى‏گردد .

با توجه به همین معیار است که مى‏توانى کار گروه‏ها و مکتب‏هاى گوناگون را نقد بزنى . لازم نیست همه‏ ى مکاتب رامطالعه کرد، بلکه همین قدر از مکاتب را باید دانست که این‏ها انسان را در نهایت‏ به کجا خواهند برد .

مثلا وقتى شما مى‏خواهید یک جفت کفش بخرید، تمام کفش‏هاى یک فروشگاه را آزمایش نمى‏کنید .

اندازه و شماره‏ى پا، شما را درانتخاب بهترین کمک مى‏کند . در رابطه با مکتب‏ها و گزینش آن‏ها نیز این چنین است .

وقتى من اندازه‏ى واقعى انسانى خودم را کشف کردم و شناختم، حالا در پى این هستم که مکاتب مختلف، چه لباسى را براى این انسان مى‏سازند .

آن‏وقت مى‏بینیم که همه‏ ى مکاتب،لباس‏هایى را براى این انسان مى‏سازند،  حتى انگشت پاى این انسان بزرگ را نمى‏تواند بپوشاند، جز مکتب تشیع که  آرمان‏ها و اهدافش با اندازه‏ى وجودى و ارزش واقعى انسان، هماهنگ است .

این روش راه‏گشاى بن بست‏هاى حیرت‏ زا است . این شروع  در ما جریانى ایجاد مى‏کند که مى‏توانیم  از مطالعات و تفکرات دیگران هم  بهره برداریم و این جریان فکرى است که مى‏تواند در برابر فکرهاى گوناگون مقاوم باشد .

آمادگی روحی

منتظر باید در زمینه‏ى روحى نیز آمادگى بالایى داشته باشد تا در برابر حوادث و مصیبت‏ها مانند کوه استوار باشد وبتواند بار سنگین رسالت و آگاهى‏هاى عظیم را به دوش بگیرد . در واقع، ظرفیت وجودى انسان را در کنار گرفتارى‏ها مقاوم مى‏سازد و همین است که مى‏بینیم وقتى منتظر دعا مى‏کند، معرفت و شناخت را مى‏خواهد:

اللهم عرفنى نفسک . . . . .

خدایا! خودترا به من بشناسان .

و ثبات قدم را مى‏خواهد:

ثبتنى على دینک .

کم توقعى و صبر را مى‏خواهد:

صبر نى على ذلک .

منتظر باید از آن‏چنان روحیه‏اى برخودار شود که همراه رنج‏ها و سختى‏ها، راحتى‏ها را داشته باشد; زیرا که در زمان غیبت، مردم مورد سخت‏ترین امتحانات قرار مى‏گیرند و زیر و رو مى‏شوند .

چنان‏چه امام باقر علیه السلام در پاسخ یکى از یاران که پرسید: فرج شما چه وقتاست؟ فرمودند:

هیهات، هیهات لا تکون فرجنا حتى تغربلوا ثم تغربلوا –یقولها ثلاثا – حتى یذهب الکدر و یبقى الصفور.

هیهات فرج مانرسد تا غربال شوید، باز هم غربال شوید و باز هم غربال شوید تا این‏ که کدورت‏ها برود و صافى و صفا بماند .

ایجاد روحیه، امر مهمى است که دردوره‏ى انتظار باید حاصل شود، ولى مهم‏تر از آن، راه‏هاى ایجاد این روحیه است که چگونه؟ و با چه روشى؟ این روحیه در منتظر ایجاد شود

اطاعت و تقوا

کسى که حدود را مى‏شناسد و تکلیفش را مى‏داند و مى‏خواهد به این تکلیف عمل کند، این وجود دیگر فشارى ندارد، بلکه درجایگاه امن نشسته است:

ان المتقین فى مقام امین .

وجودى که تکلیفش را شناخته و وح ىرا مى‏فهمد، دیگر از آن‏چه پیش مى‏آید، وحشت ندارد و حتى با آن‏چه مى‏شود، کارى ندارد .

پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله مى‏فرمود:

ما کنت‏بدعا من الرسل;

من از میان رسولان بدعتى نیستم و تازه‏اى نیاورده‏ام .

و ما ادرى مایفعل بى و لا بکم

و حتى نمى‏دانم که براى من و شما، چه پیش مى‏آید:

ان اتبع الا ما یوحى الى

من فقط برروى مرز و به دنبال وحى حرکت مى‏کنم;

زیرا همین اطاعت و تقوا و عمل به وظیفه است که امن مى‏آورد و از بن ست‏ بیرون مى‏کشد:

و من یتق الله یجعل له مخرجا .

ارزش انتظار

واژه ى انتظار سترگ ترین مقام رادر معارف اهل بیت ـ علیهم السلام ـ به خود اختصاص داده است.

در میان هزاران هزارگوهر تابناک که از خاندان رسالت رسیده است به کمتر واژه اى بر مى خوریم که چون انتظار از آن به زیبایى یاد شده باشد. ازمیان آن باغستان معارف به دو ریحان بسنده مى کنیم:

امام باقر ـ علیه السلام ـفرمودند: روزگارى خواهد آمد که امام از مردم پنهان مى شود.

خوشا به حال آنان که در آن زمان بر امر (ولایت) ماثابت قدم باشند.

زیرا کمترین ثوابى که آنان را خواهد رسید، آنکه خداوند به ایشان مى گوید: اى غلامان و کنیزان من! بر سرّ من ایمان آوردید و غیب مرا گواهى کردید; بشارت باد شما را به جزاى نیکوى من.

همانا شما غلامان و کنیزان حقیقى من هستید. از شما  مى پذیرم (رفتار نیک را) و بر شما مى بخشایم(عمل هاى زشت را) و بخاطر شما در مى گذرم و سیراب مى سازم بندگانم را با آب باران; وبلاها را از آنان رفع مى کنم. اگر شما نباشید عذابم بر آنان نازل خواهد شد.

جابر گوید: گفتم: اى فرزندرسول خدا! چه چیزى بهترین کار براى مؤمن در این زمان است؟

فرمود: نگاه دارى زبان و خانه نشینى.

هم چنین از ابى بصیر از امام صادق ـ علیه السلام ـ درباره آیه شریفه

«یوم یأتی بعض آیات ربّک . . .»

سؤال شد، فرمود: آن هنگام قیام قائم و منتظر ماست . . .

سپس فرمود: اى ابو بصیر! خوش بر احوال شیعیان قائم ما که در زمان غیبت انتظار ظهورش مى کشند و در گاه ظهور فرمان بردار اویند آنان اولیاء خدایند که هیچ ترس و واهمه اى بر آنان نیست و هرگز غمگین نخواهند شد.

هم چنین درباره ارزش انتظار امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده است که به برخى از یاران خود فرمودند: هر یک از شما منتظر این امر از دنیا روید چون کسى هستید که در خیمه قائم همراه اوست

ارتباط و پیوند با خدا
رزق انسان در خواندن کتاب‏ها و مطالعات، منحصر نیست .

دقت و مطالعه در آفاق و طبیعت و در انفس و وجود انسان هم مى‏تواند  آیه‏ ها  و نشانه‏هایى را به دنبال بیاورد و مایه‏هاى فکرى و روحى انسان را تقویت کند .

از این گذشته، آن‏ها که روز را با خلق خدا به سر مى‏برند، باید در شب به یاد خدا باشند  و از قرب او رزق بگیرند ،تا بتوانند بار برخوردهاى سنگین ودرگیرى‏هاى مستمر روزشان را به دوش بگیرند .

به همین دلیل، رسول باید پیش از قیامش در شب،قیام کند و قرآن را آرام آرام بخواند و با ترتیل در وجودش بنشاند; چون مى‏خواهد قول ثقیل و رسالت ‏سنگینى را بر دوش بگیرد .

این پیوند شب و ارتباط با خدا، با دعا، تامین کننده‏ى رزق روزانه‏ ى مؤمن منتظر است که سوخت و ساز و درگیرى و برخوردهاى شکننده دارد.

ابعاد عملی

چنانچه انتظار یک زارع براى خوببه عمل آمدن محصول مشروط به شرطهایى است; از آن جمله که زمین زراعى را اصلاح کند،تخم بکارد به موقع آبیارى کند در حالى که مى داند تربیت کننده ى آن تخم و رویانندهى آن تا سر حد کمال خداوند متعال است.

در این حال چون احتمال آفت زمینىو آسمانى مى رود، سم پاشى کرده و نیز دعا مى کند و از خدا مى خواهد که  آفتها را ازبین ببرد  و محصول او را به عمل آورد.

همین طور انتظار و دعا براى فرجامام زمان ـ ارواحنا فداه ـ و رسیدن  فیوضات و نعمتهاى الهى به بندگان بر اسباب وشرایطى تکیه دارد و آن این است که به امام ـ علیه السلام ـ در ظاهر نیز اذن تصرفداده شود و از پرده ى غیب بیرون آید و براى این اذن نیز مقدمه هایى خواهد بود کهبرخى از آنها به دست خود مردم است که عبارت از تقواى الهى و رفتار نیکو استچنانچه در سوره ى اعراف  مى فرماید :

«ولو أنّ أهل القرى آمنوا واتّقوا لفتحنا علیهم برکاتمن السماء والأرض«

«اگر مردمانایمان آورده و تقوا پیشه سازند حتماً درهاى برکت را از آسمان و زمین به سوى ایشانمى گشاییم.»

بنابراین معلوم مى شود که رفتار زشت مردم خودمانعى براى ظهور آن عزیز جان هاست.

برگرفته از سایت مرکز جهانى حضرت ولى عصر (عج)