تبیان، دستیار زندگی

[ صفحه 8]

گیو گفت از این قرار حکام و قضات در زمان خلافت ابوبکر و عمر و عثمان حقوق نمیگرفتند.

سلیمان گفت در زمان خلافت ابوبکر حکام و قضات حقوق نمیگرفتند چون روسای قبایل بودند.

ولی در زمان خلافت عمر بن الخطاب علی بن ابیطالب که در کشورهای اسلامی سازمان اداری و قضائی بوجود آورد برای حکام و قضات، حقوق تعیین نمود.

گیو گفت اینک میخواهم خبری را به اطلاع تو برسانم که از شنیدن آن خیلی تعجب خواهی کرد.

میزبان پرسید آن خبر چیست؟ گیو گفت آن خبر این است که نماینده حسین (ع) در این جا است. طوری سلیمان از شنیدن آن خبر حیرت کرد که تکان خورد و پرسید آیا در کوفهاست؟ گیو گفت نه ولی در همین نزدیکی یعنی در سلوجی میباشد و او بری آمد و در آنجا با ما مذاکره کرد و من بهتر دانستم که او را به این جا بیاورم تا این که طرفداران حسین(ع) بیشتر برای قیام تشویق و آماده شوند. سلیمان بن صرد خزاعی گفت تردید ندارم که منظور تو این بوده که وی با حضور خود در این جا طرفداران امام را بیشتر تشجیع کند، اما یک اشتباه بزرگ کردی. گیو پرسید اشتباه بزرگ من چیست؟ سلیمان اظهار کرد اشتباهت این است که متوجه نشدی نعمان بن بشیر انصاری که میگوید گوشت و خون او با نان معاویه و یزید پروریده شده چقدر با حسین دشمن است.

گیو گفت خصومت او با حسین چه تاثیر در کار من که نماینده حسین (ع) را به این جا آوردهام دارد؟ سلیمان گفت اثرش این است که نعمان او را دستگیر خواهد کرد. گیو پرسید آیا او جرئت میکند که نماینده حسین بن علی را دستگیر نماید. سلیمان گفت کینه حاکم کوفه نسبت به حسین بقدری است که حتی از کشتن او خودداری نخواهد کرد و البته هنگامی او را خواهد کشت که بفهمد نمیتواند حسین را به زانو درآورد. گیو گفت واضحتر صحبت کن که بفهمم چه میگوئی؟ سلیمان بن صرد خزائی گفت در دنیای اسلام بزرگترین و سرشناسترین مخالف (یزید بن معاویه) حسین بن علی است و یزید و طرفدارانش میدانند که مخالفین دیگر، اراده و استقامت حسین را ندراند و میتوان آنها را خریداری کرد همچنان که تا امروز آنها را خریداری کردند. اما حسین، کسی نیست که بتوان او را خرید اما شاید بتوان با تهدید او را از پا درآورد و نعمان حاکم کوفه نماینده حسین را دستگیر خواهد کرد و به یزید اطلاع خواهد داد و یزید حسین را تهدید خواهد نمود و خواهد گفت با من بیعت کن و گرنه نمایندهات را خواهم کشت.

گیو گفت اگر این طور باشد یزید فرزندان حسین را در مکه دستگیر خواهد کرد و تهدید خواهد نمود که اگر با من بیعت نکنی فرزندانت را خواهم کشت. سلیمان جواب داد یزید نمیتواند در شهر مکه فرزندان حسین را دستگیر کند چون مستمسکی برای دستگیری آنها ندارد اما چون نماینده حسین به این جا آمده که طرفداران حسین را وادار به قیام نماید یزید و حاکم او نعمان برای دستگیری وی مستمسک دارند و میتوانند

[ صفحه 9]

او را متهم به تولید فتنه کنند. از آن گذشته وضع حسین در مکه، غیر از وضع نمایندهاش در این جاست. حسین در مکه دارای قدرت و حشمت است و یزید جرئت نمیکند در آن جا وی را دستگیر نماید یا فرزندانش را دستگیر کند. در آنجا، عدهای از مردان بنیهاشم بطور دائم با حسین هستند ولی در این جا نماینده حسین نزد ماست. گیو گفت ما هنوز نمردهایم تا این که نماینده حسین تنها باشد و تا وقتی که دو دست ما قدر به شمشیر زدن است کسی نمیتواند او را دستگیر نماید. سلیمان بن صرد خزاعی گفت من هم مثل تو حاضرم در راه حمایت از وی جان فدا کنم معهذا بیم دارم که ما کشته شویم و نعمان بن بشیر انصاری او را دستگیر نماید و قبل از هر کار تو باید او را به ایران برگردانی.

گیو گفت ما در مجمعی که در باغ بهار در ری منعقد شد تصمیم گرفتیم که نماینده حسین (ع) را به این جا بیاوریم تا این که به طرفداران حسین بگوید که باید برپا خیزند و اگر او در این جا نباشد و با طرفداران حسین صحبت نکند، مردم بشوق نمیآیند و خیلی فرق است بین آنچه وی به طرفداران حسین بگوید و آنچه من میتوانم بگویم.

سلیمان گفت پس او را به (کوفه) نیاور چون در سلوجی بهتر میتوان از وی حفاظت کرد و عدهای از هواخواهان حسین (ع) را مامور محافظت او کن. گیو پرسید چه کسانی را مامور محافظت او کنم. سلیمان گفت با این که من عرب هستم و تعصب دارم به تو میگویم که اگر محافظان او را از بین ایرانیان انتخاب کنی بهتر از آن است که از بین اعراب انتخاب نمائی و لو بدانی که طرفدار حسین میباشند. گیو با تعجب پرسید مگر تو به اعرابی که طرفدار حسین هستند اعتماد نداری؟ سلیمان گفت اعتماد من به ایرانیانی که طرفدار حسین هستند بیشتر است. گیو گفت کدامیک از آنها را برای محافظت نماینده امام انتخاب کنم؟ سلیمان اظهار کرد (سوار بن همدانی) و عمرو بن جندکی (جندقی) و (جبلد بن شیبانی) افراد مورد اعتماد هستند و هر یک از اینها عدهای دیگر از ایرانیان را میشناسند و بدون درنگ، به آنها مراجعه کن و هر قدر شتاب کنی بهتر است و اگر نعمان بن بشیر انصاری ببیند که عدهای از از مردان فداکار محافظ نماینده حسین (ع) هستند جرئت نمیکند او را دستگیر نماید.

گیو گفت نشانی خانه آنها را بده که من به خانههایشان بروم و از آنها بخواهم که عازم سلوجی شوند ولی بعد از این که ایرانیان را به محافظت نماینده حسین گماشتیم باید از تمام طرفداران حسین خواست که به سلوجی بروند و نماینده حسین (ع) را ببینند و اظهاراتش را بشنوند. سلیمان بن صرد خزاعی گفت در آن موقع قیام ما علنی خواهد شد و حاکم کوفه به یزید گزارش خواهد داد. گیو گفت تا قیام ما علنی نشود به نتیجه نخواهیم رسید و مبارزه با باطل باید علنی باشد. آن گاه موافقت حاصل شد که طرفداران حسین از کوفه به سلوجی بروند و در آنجا اجتماع کنند و سخنان نماینده حسین (ع) را بشنوند و آنچه میخواهند بگویند و نتیجه شور خود را روی کاغذ بیاورند تا این که نماینده آن کاغذ را به نظر حسین برساند.

این سوال بذهن میرسد که بزرگان ایران که خواهان بردن حسین به آن

[ صفحه 11]

نرود ممکن است نتوانند او را به ایران برسانند از رای وی پیروی کردند و از مجهز کردن قشون خودداری نمودند.

مارسلین میگوید نظریه ایرانیان از لحاظ بسیج کردن قشون یک نظریه صائب بود و آنها که مردان سیاسی بودند میدانستند که بدون تجهیز یک ارتش برای حمایت از حسین احتمال موفقیت او زیاد نیست. ولی حسین چون یک پیشوای اخلاقی فکر میکرد و جنگ برادر کشی را بین مسلمین مجاز نمیدانست در صورتی که دیده بود در دوره خلافت پدرش (علی بن ابیطالب) بین مسلمین جنگ برادر کشی درگرفت.

بارتولومو میگوید که روز هفدهم ماه رجب سال شصتم هجری عدهای از زعمای هواخواهان حسین در سلوجی در خانه نماینده امام خود اجتماع نمودند و نماینده امام فی البداهه به زبان فارسی نطقی ایراد کرد که مضمون آن از این قرار بود:

بعد از مرگ حسن، امام ما حسین مدت ده سال شکیبائی را پیشه کرد و در آن مدت به کار زراعت مشغول بود و همان طور که حسن در کارهای عمومی دخالت نمینمود حسین نیز از دخالت در کارهای عمومی خودداری میکرد. معاویه برای بیعت گرفتن جهت پسرش یزید به حسین مراجعه کرد و او با یزید بیعت ننمود اما معاویه حسین را نمیآزرد تا این که وی زندگی را بدرود گفت و یزید جانشین او شد. از روزی که این مرد در دمشق بجای پدرش نشسته فسق و فجور در دستگاه خلافت علنی شده و طوری متظاهر بفسق است که حتی کسانی که در دستگاه خلافت کار میکنند و نان خور یزید هستند به او اقتدا نمینمایند که نماز بخوانند و طوری اداره امور مسلمین فاسد گردیده که گرفتن رشوه از طرف حکام و قضات علنی گردیده است، وقتی علی (ع) متصدی بیت المال بود حسین(ع) یک کوزه عسل از بیت المال به وام گرفت که از میهمانان خود پذیرائی نماید و علی به حسین پرخاش کرد و گفت تو نمیتوانی نزد میهمانان خود به مناسبت نداشتن وسیله پذیرائی شرمسار نشوی و کوزه عسل را از بیت المال بردی تا از آنها پذیرائی کنی ولی فکر نکردی که من جواب خدا را چه بدهم و چگونه نزد او شرمسار نشوم که عسل بیت المال را پسرم صرف پذیرائی میهمانان خود کرد. علی (ع) مستمری تمام کسانی را که جوان بودند و میتوانستند کار کنند و در دوره خلافت خلیفه سوم برای آنها مستمری وضع شده بود قطع کرد و فقط مستمری سالخوردگان را که قادر به کار کردن نبودند و معلولین جنگ و زنهای بیوه و ایتام را که شوهر و پدرشان در جنگ کشته شده بود میپرداخت. امروز درآمد بیت المال فقط صرف پرداخت مستمری کسانی میشود که میتوانند وسائل فسق و فجور یزید را فراهم نمایند و زنهای بیوه و یتیمانی که شوهر و پدرشان در جنگ کشته شدهاند در بلاد اسلام تکدی میکنند و هیچ کس در فکر تامین زندگی آنها نیست، احترام خانواده نبوت از بین رفته و اگر حسین که عزیزترین نوه رسول الله بود یک روز بدون عدهای از مردان بنیهاشم از مکه خارج شود به دست گماشتگان یزید بقتل میرسد و حسین در مکه، در خانه خود مثل این است که در یک دژ جنگی زندگی مینماید برای این که نمیخواهد با یزید بیعت کند و بر بطلان خلافت او و ظلم وی صحه بگذارد این است که حسین که از یک طرف زندگی را بر خود

مسلم بن عقیل

مسلم بن عقیل پسر عموی حسین بود و شوهر خواهرش (شوهر دختر علی بن ابیطالب موسوم به رقیه) محسوب میگردید و لذا هم پسر عموی او بود و هم داماد خواهری حسین.

(بورکهاردت) میگوید اگر (علی بن الحسین) ملقب به زینالعابدین و حورالعین بیمار نبودند حسین یکی از آن دو را به نمایندگی خود به کوفه میفرستاد اما چون پسر و دخترش هم دو بیمار بودند ناچار شد که دیگری را به نمایندگی خود به کوفه بفرستد.

پسر دیگر حسین موسوم به علی (معروف به علی اکبر) هنوز نوجوان بود و حسین، مقتضی نمیدانست که او را برای یک ماموریت بزرگ سیاسی بفرستد.

مارسلین میپرسد حسین که نتوانست پسرش (زینالعابدین) و دخترش حورالعین را به کوفه بفرستد چرا یکی از برادران خود را به نمایندگی خویش به کوفه نفرستاد.

حسین به طوری که مورخین اسلامی نوشتهاند برادران و خواهران متعدد داشت و بعضی از مورخین اسلامی نوشتهاند که حسین دارای بیست برادر و دوازده خواهر بوده و قدر مسلم این است که چهار برادر حسین به اسامی (عبدالله) و (عباس) و (عون) و (جعفر) با او از مکه به بین النهرین رفتند و حسین که نمیتوانست یکی از فرزندان خود را به نمایندگی خویش به بین النهرین بفرستد قادر بود که یکی از برادران را انتخاب کند ولی پسر عموی خود مسلم را انتخاب کرد.

آیا حسین، نسبت به برادران خود اعتماد نداشت؟

پاسخ این پرسش منفی است و برادران حسین مورد اعتمادش بودند و در راهش نیز کشته شدند.

مارسلین میگوید علت عدم انتخاب آنها از طرف حسین این بود که همه مردان جنگی متهور بشمار میآمدند و اهل شمشیر بودند و نرمی و خون سردی یک دیپلومات را نداشتند و حسین میدانست که برای یک ماموریت سیاسی که احتیاج به نرمی و ملایمت دارد مرد جنگی لازم نیست.

اما مسلم بن عقیل به قول مارسلین مردی ملایم و معتدل و نرم بود و میتوانست با هر نوع از مردم کنار بیاید و چند روز بعد از این که دو عبدالله با مردان خود از مکه مراجعت کردند مسلم بن عقیل به راه افتاد و او هم مثل نماینده امام راه بیابان را پیش گرفت.

اما بر خلاف آن چه بعضی نوشتهاند تنها نرفت.

یکی از چیزهائی که در بعضی از تذکرهها نوشته شده این است که مسلم بن عقیل با دو فرزند خردسال خود به کوفه رفت.

این روایت صحت ندارد برای این که مسلم بن عقیل در آن سفر (رقیه) زن