نتیجه
با مروری اجمالی بر این مقاله چند نتیجه حاصل می‌شود:
ـ در پیروزی مقاومت حزب‌الله برخی عوامل دخیل بودند كه دست كم از دید طراحان نظامی دشمن پنهان بوده و برای آنها قابل محاسبه و پیش‌بینی نبود.
ـ این عوامل كه انتظار سازنده جزئی از آنهاست، به منزله دكترین و فراتر از باوری مذهبی میان حزب الله مطرح است. در واقع فرهنگ درخشان انتظار به عنوان یك نظریه راهبردی در تمام عرصه‌های فردی و اجتماعی در نظر گرفته می‌شود.
ـ امیدزایی و حركت‌آفرینی، عدالت‌گرایی و ظلم‌ستیزی، ولایت محوری و پیوند با مقام ولایت، اطاعت‌پذیری از ولی‌فقیه (درمرحله اول حضرت امام خمینی(ره)و در حال حاضر مقام معظم رهبری حضرت آیه الله خامنه‌ای) كه همگی برایند فرهنگ انتظار هستند، روح مقاومت را در نهضت حزب‌الله زنده نگاه داشته و آنها را در مبارزه با مستكبرین تا رسیدن به قله پیروزی ثابت‌قدم و استوار ساخته است.
ـ بدون شك بررسی و معرفی دقیق نقش فرهنگ انتظار در پیروزی مقاومت حزب‌الله و اشاعه و پر و بال دادن به آن باعث می‌شود تا دنیای اسلام بتواند آگاهانه از مكتب امامت و ولایت بهره برده و در مسیر مبارزه خود با دشمن امیدوار و استوار گردد.
پی‌‌نوشت‌ها:
1ـ در زمینه روند تشكیل جنبش حزب الله ر.ك: شیخ نعیم قاسم، حزب‌الله لبنان، ترجمة محمدمهدی شریعتمدار، ص 17ـ29؛ مسعود اسداللّهی، از مقاومت تا پیروزی، ص 51ـ71.
2ـ در این زمینه ر.ك: هشام آل‌قطیط، ثلاثه و ثلاثون یوماً أحدثت بُركاناً فی اسرائیل.
3ـ مبحث پیروزی مجاهدان جان بر كف حزب‌الله بر رژیم صهیونیستی در جنگ سی و سه روزه بسیار مهم است. پیروزی حزب‌الله در این نبرد هیمنه و ابهت دروغین اسرائیل را بر هم ریخت و افسانه شكست‌ناپذیری اسرائیل را برملا ساخت. عوامل پیروزی حزب‌الله در این جنگ افتخارآمیز، كه نمونه‌ای گرانبها از جنگ نامتقارن به حساب می‌آید، بایستی به طور جدی در ابعاد گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. طبق برخی اطلاعات "ارتش آمریكا گروهی ویژه را برای بررسی اقدامات و روش‌های عملیاتی و تاكتیك‌های رزمی حزب‌الله اختصاص داده تا از آن برای مقابله با دیگر جریان‌های نهضتی در خاورمیانه بهره گیرد." (ر.ك: ماهنامه همشهری، "تنها پیروز میدان"، ش5، مرداد 1385، ص5.)
4ـ عمدة رسانه‌ها و تحلیل‌گران غربی، با اتخاذ یك تحلیل یكسویه تلاش می‌نمایند جنبش حزب‌الله را جنبشی انتقام‌جو و به تعبیر خود تروریست معرفی نمایند كه تنها با تكیه بر مبارزه قهرآمیز و اقدامات ضد بشری! (همچون عملیات استشهادی) توانسته است پیروزی‌های مقطعی كسب نماید!
5ـ مسعود اسداللّهی،پیشین،ص177ـ170.
6ـ میرابوالفتح دعوتی، مسلمین شیعه در لبنان.
7ـ مسعود اسداللّهی، از مقاومت تا پیروزی، ص68.
8ـ سیدمحمدحسین فضل الله، الخیار الاخر، ص35.
9ـ برای آگاهی كامل از این نامة سرگشاده ر.ك: مسعود اسداللّهی، از مقاومت تا پیروزی، ص215ـ189.
10ـ این مسئله در جنگ‌های صدر اسلام مانند جنگ بدر، احزاب، فتح مكه و... بارها تحقق یافت و مسلمانان با وجود نیروی نظامی و تجهیزات جنگی كمتر توانستند بر لشكر مجهز دشمن غلبه كنند.
11ـ مجله پاسدار اسلام، ش271، ص47.
12ـ این موضوع امری است كه حتی اندیشمندان اروپایی و مستشرقان بدان اعتراف دارند. در این زمینه ر.ك: حسن بلخاری، تهاجم یا تفاوت فرهنگی، ص 130.
13ـ بحار الانوار،ج 52،ص 128؛ الارشاد،ص 336.
14ـ استاد شهید مرتضی مطهری در مذمت و سرزنش این نگرش عامیانه و ساده اندیشانه میفرماید: "اینكه حضرت زمانی قیام می‌كند كه دنیا مملو از ظلم و جور باشد، عاملی برای فرار برخی سبك دینان از بار مسئولیت شده است، به گونه‌ای كه به بی عدالتی تن داده اند و این روش جاهلانه را قدمی در راه ظهور مولا پنداشته." (ر.ك: مرتضی مطهری، سیری در سیر? ائمه اطهار، ص 76.) رهبر معظم انقلاب نیز در این زمینه میفرماید: "برای تحقق ظهور امام زمان وجود ظلم و جور شرط كافی نیست، انسانهای صالح، انگیزه‌های قومی، ایمانهای راسخ، گام‌های استوار و نیز دل‌های روشن نیز لازم و ضروری است." (سخنان معظم له، نیمه شعبان 1375، حسینی? امام خمینی(ره)).
15ـ مرتضی مطهری، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص 62 و 63.
16ـ مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج 18، ص 179.
17ـ اگر هم در بعضی دوره‌ها شیعه در مقابل حكومت امرا و حكام جور سكوت كرده است، مصلحت بزرگ‌تری را مد نظر داشته است.
18ـ شیخ سلیمان بن شیخ ابراهیم، ینابیع الموده، بیروت، ص 547.
19ـ "و نُریدُ أنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفوا فی الارضِ و نجعلهُم ائمّةَ و نجعلهمُ الوارثین."
20ـ نشریه آبادی، ش21.
21ـ هفته‌نامه یالثارات‌الحسین، ش383.
22ـ همان.
23ـ هفته‌نامه صبح صادق، 23 مرداد 1385.
24ـ نشریه استاندارد،27/6/1376.
25ـ اسداللهی، پیشین، ص 193.
26ـ همان، ص205 و 206.
27ـ "شما جنگ تمام عیار می‌خواستید پس بسم الله!"، پیام سید حسن نصرالله به اشغالگران صهیونیست، نشریه یالثارات الحسین (ع)،ش 383.
28ـ هفته نامه صبح صادق،23مرداد 1385 "ویژه مقاومت اسلامی".
29ـ هفته نامه العهد (ارگان رسمی حزب الله)، ش 85، 1406.
30ـ جواد محدثی، پیام‌های عاشورا، ص212.
31ـ شیخ نعیم قاسم، پیشین، ص81.
32ـ همان، ص26؛ مسعود اسداللّهی، جنبش حزب‌الله لبنان، گذشته و حال، تهران: پژوهشكده مطالعات راهبردی، 1382، ص174.
33ـ تشكیلات مبتنی بر ولایت‌فقیه باعث شده است كه نقش روحانیت در این تشكل جلوه خاصی یافته و مراجع، علما و روحانیون از اعتبار خاصی میان حزب بهره‌مند باشند. نقش و جایگاهی كه روحانیون در اركان مختلف حزب‌الله دارا هستند، در هیچ یك از احزاب و سازمان‌های لبنانی سابقه ندارد. از ابتدای تأسیس حزب‌الله تاكنون همواره اكثریت اعضای شورای این حزب را روحانیون تشكیل داده‌اند و ریاست شوراهای مهم همواره بر عهده یك روحانی بوده است.
34ـ نشریه راه مردم، 2/5/1382ـ
35ـ هفته‌نامه صبح صادق، 23 مرداد، 1385.
36ـ مجله پاسدار اسلام، ش127، ص47.
37ـ مسعود اسداللّهی، پیشین، ص175.
38ـ شیخ نعیم قاسم، پیشین، ص80.
39ـ عبدالوهاب فراتی، انقلاب اسلامی و بازتاب آن، ص86.
40ـ روزنامة النهار، 4 اكتبر 1995.
41ـ هفته‌نامه صبح صادق، ش176.
42ـ روزنامه كیهان، 22/5/1386.
43ـ نشریه آبادی، ش21.
