تبیان، دستیار زندگی

پس از قرار دادن دو بحث، مشهدی های ذق و خراسانی های اصیل،جواب بدن؟ و دو کلوم مشهدی، که با استقبال دوستان روبرو شد،از آنجایی که بیشتر واژه هایی که در خراسان به کار می روند، میان همه ی خراسانیان،مشترک است و نام این انجمن هم ، انجمن خراسان است.از دوستان خراسانی درخواست می کنم،واژگان بومی و محلی خود را با رعایت قوانین زیردر بحث قرار دهند؛

1- واژه ها را اعراب گذاری کنید، یا با استفاده از حروف انگلیسی،آوانگاری کنید؛مثلاً پَت/ pat:نخ و موی درهم وبرهم.

2- اگر نمونه ای از کاربرد آن در ادب فارسی یا اشعار به لهجه ی محلی را می دانید ذکر کنید.

3- نام محل دقیق کاربرد واژه ها را ذکر کنید.

4- اگر واژه ای را کسی از یکی از شهرهای خراسان آورده بود، و همان واژه عیناً و یا با اندکی تفاوت در تلفظ یا تفاوت در معنا در شهرهای دیگر خراسان به کار می رود،آن موارد را هم ذکر کنید. 

در پاسخ به صادقی عزیز؛

بهتر است واژه ها را بر اساس الفبای پارسی تنظیم کرد. و در هر سطر تنها یک واژه را تایپ کرد.افزون بر آن دسته بندی موضوعی هم می تواند رهگشا باشد. متاسفانه چون من نمی توانم پاسخ ها را ویرایش کنم.بی نظمی رخ می دهد. ولی باز همین که یک کلمه ثبت می شود. و ما را به گوشه ای از گذشته ی نازش خیز نیاکانمان آشنا می کند و ما را درک بهتر متن های گذشتگان یاری میدهد.خودش مغتنم است و ارزشمند. امیدوارم بازهم با دیدگاه های ارزشمند شما در هر چه بهتر شدن این بخش ما را یاری کنید.

با سلام و تشکر از م.رها

سعی میکنم مشتری دایمی با شم و بر اساس ره رو آن نیست که گه تند و گه آهسته رود    ره رو آن است که آهسته و پیوسته رود     عمل کنم

در گویش تربتی به جای کلمه پَت کلمه سِلتselet (در هم و بر هم و اشفته )هم به کار می رود

موفق باشید

سلام خیلی عالی و خوب است

به پدر بزرگها بابو یا بابو کلان می گفتند و به مادر بزرگها بی بی یا بی بی بزرگ می گفتند 

در مورد مثلها و چگونه مثل شد هم اضهار نظر کنید مخصوصا مثلها های خراسانی خراسان بزرگ 

( خراسان بزرگ شامل ایران تاجیکستان افغانستان ترکمنستان و بخشهایی از بلوچستان و ... )

در مشهد و تربت؛باباکُلون و نه نه کُلون رایج بود و هست.لفظ بابو کلان را نمی دانم در کجای خراسان رایج است.جمع آوری ضرب المثل ها هم برای شهرنشینان که با ضرب المثل های تلویزیونی آشنایند،بویژه برای نسل سوم کار دشواری است.مگر اینکه روستاییان کاری کنندضمنا.در" خراسان" دوستی بحثی با عنوان ضرب المثل های سبزواری آغاز کرد،ولی متاسفانه دیگر ادامه نداد. 

امروز داشتم یکی از داستان های شادروان غزاله علیزاده؛ بانو داستان نویس مشهدی را می خواندم؛که در آن به واژه ی پشنگ pesheng برخوردم،معنای آن را همه خراسانی ها می دانند؛ تراوش ناخواسته مایعات و بویژه آب.  

با ابتکار یک خراسانی دانشمند و دلسوز پایگاهی(واژه نامه گویش نیشابوری) برای گردآوری واژگان نیشابوری پدید امده است.در زیر برخی از آن واژه ها آورده و اگر آن واژه عیناً در مشهد هم به کار می رود آن را با * نشان داده ایم.

± آق مرزا: ]نک: آق ملّا[  *در مشهد آق میرزا / آق مرزا

± آو عینه کیدن /ăw-ayna kidan/: {آو اَینه کیدن}: آراستن و مرتب کردن موی سر با استفاده از آب در جلوی آینه*

در گویش خراسانی نشانه­ی نفی Ne است.بدبختانه بسیاری از مردم خراسان فکر می­کنند که درست این واژهNa می­باشد.در حالیکه در زبان پهلوی و پارسی اصیل است.همینNe خراسان کاربرد داشته و دارد. شاهد دیگر برای درستی این کاربرد این است که در خراسان همه­ی افعال را(چه در حالت ماضی و چه در حالت مضارع) با همینNe منفی می­کنند. نِشد(ماضی)، نِمِشه(مضارع)؛ اما در الهجه­ی تهران که با پارسی اصیل بسیار اختلاف دارد.نفی افعال دچار آشفتگی می­شود. نَشد(ماضی)،نِمیشه(مضارع).بارها دیده­ام بسیاری از خارجی­هایی که می­خواهند زبان فارسی تهرانی را یاد بگیرند. برای همین قواعد غلط رایج در آن لهجه دچار سردرگمی می­شوند.

± تاس /tăs/: 1. ظرف؛ کاسه. 2. کچل؛ بی‌موی± تاوپلچ /tăw-p‚leč/: پیچ و تاب± تخ‌بل /tax-bel/: پشت بیل± تخته مشک /taxt‚-mašk/: صندوق± تخچه /taxča/: {طخچه /taxča/}: مرغ± ترقزداین /t,rqaz dăyan/: پرتاب کردن± تریخ /t‚rix/: راست ایستاده± ترونجیه /t‚runjiya/: پژمرده است± تریزنا /t‚rizna/: بوی نم ناشی از ادرار± تریس‌کنده /t‚ris-konda/: لجباز± تسمه /tasma/: کمربند؛ تسمه± تکّه /takka/: گوسفند یا بز نر± تل /tal/: همتا؛ همانند؛ یار± تل‌تلی /t‚lt‚li/: رفیق‌باز± تلخ /tal‚x/:1. استخر؛ آبگیر 2. مزه‌ی تلخ± تلس هواس /t‚l‚s hawăs/: هوا و هوس± تلشخ /t‚lšax/: ترشه‌های چوب؛ تکه های ریز چوب± تلیسک /t‚lisk/: قسمتی از یک خوشه‌ی انگور± تمرّوج /t‚rruj/: تب نوبه± تنقسی /t‚nqsi/: تنگدستی؛ نداری؛ زندگی در رنج و سختی± تنگل اندوختن /t,ngal andoxtan/: {تنقل اندوختن /t,nqal andoxtan/}: جاخوش کردن± تنوک /t‚nuk/: پهن؛ تنک± توشله /tušla/: تیله؛ گوی کوچک± تـوله /tŏla/: هل دادن± تونگلو /tung‚lu/: {تنگلو /t‚ng‚lu/}: کوزه‌ی کوچک± تیار /tiyăr/: آماده؛ درست± تیار‌خوار /tiyăr-xăr/: به کسی گفته می‌شود که در بدست آوردن نیازمندی‌هایش تلاش نمی کند و از دسترنج دیگران بهره می برد.± تیچه /tayča/: یک لنگه خورجین

± تیکّل کیدن /tikkal kidan/: گشتن؛ جستجو کردن

چه زیبا هستند این واژه ها

ولی چرا اینقدر واژه های زیبا و اصلی خراسانی منزوی شده اند؟

چرا استفاده نمی کنیم

چرا متوجه معانی آنها نمی شویم؟

خراسان خواستگاه فرهنگ فارسی ست

ولی چرا پاس نمی داریم؟