تبیان، دستیار زندگی

چگونه محل افتادن شهاب را تعیین کنیم؟

یک آذر گوی نورانی را در محدوده ای به شعاع 300 کیلومتر به وضوح می توان دید. اگر آذرگوی در اوایل شب ظاهر شود، هزاران نفر آن را می بینند، اما قضاوتهای اولیه درباره مسیر و مکان سقوط شهابسنگ معمولا نادرست است. همه فکر می کنند شهاب درست از بالای سر آنها گذشته است و درجایی نزدیک آنها سقوط کرده است. بعضی ها هم چنان محو تماشای این منظره می شوند که زمان و مکان از یادشان می رود.

اما تعیین مکان سقوط شهابسنگ کار ساده ای نیست. وقتی که ما شهاب را برای چند لحظه در آسمان می بینیم، دهها کیلومتر ارتفاع دارد. چشم هم به خاطر ارتفاع زیاد شهاب، در جهت گیری آن دچار خطا می شود. جالب اینجاست که بعضی از خلبانها با دیدن شهاب مانور می دهند تا با آن برخورد نکنند. اما واقعیت این است که شهاب از هواپیما هم 20 تا 120 کیلومتر فاصله دارد. محاسبات نشان می دهد که آذرگوی نخست در ارتفاع 120 کیلومتری ظاهر می شود. برای مقایسه بهتر است بدانید سقف پرواز بلند پرواز ترین جت ها 18- 20 کیلومتر است. ولی وقتی شهاب به ارتقاع 20 کیلومتری می رسد دیگر دیده نمی شود. در چنین ارتفاعی هوا متراکم است و غلظت آن سرعت شهاب را کم می کند و وقتی سرعت شهابواره کم شد دیگر نوری تولید نمی کند.

شهابواره هایی که تا ارتفاع 17-18 کیلومتری زمین می رسند مطمئنا" با سطح زمین برخورد می کنند. از این فاصله بین 3 تا 4 دقیقه طول می کشد تا شهابسنگ به زمین برسد. در طی این مدت شهاب نورانی نیست و دیده نمی شود. از سوی دیگر مسیر سقوط آن نیز ممکن است چنان باشد که در این مدت دهها کیلومتر طی کند و در حایی دور به زمین بیفتد.

تعیین دقیق محل سقوط شهابسنگ در گرو تعداد ناظران و میزان آگاهی آنهاست. هر چه اطلاعات ناظران دقیق تر باشد، احتمال یافتن شهاب سنگ بیشتر است.

مسیر ظاهری شهاب در کره سماوی معمولا همه را به اشتباه می اندازد. در انیمیشن زیر می بینید که دو ناظر در درو نقطه دور از هم، مسیر شهاب را در دوجهت مختلف می بینند. (برای مشاهده انیمیشن نیاز به برنامه Flash Player دارید.)

پس موقعی که شهابی پر نور در آسمان دیدید این اطلاعات را به سرعت یاداشت کنید:

1.شهاب در چه موقعی ظاهر شد؟ اگر توانستید حتی ثانیه را نیز ثبت کنید.

2.شهاب را در چه مکانی دیدید؟ طول و عرض جغرافیایی را پیدا کرده و یاداشت کنید.

3. در چه حالتی بودید که شهاب را دیدید؟ آیا راه می رفتید؟ ایستاده بودید؟ و یا در حال رانندگی بودید؟

4. شهاب را در کجای آسمان دیدید؟ اگر صورتهای فلکی را می شناسید می توانید سریعا" بگوییئ که شهاب در کدام صورت فلکی ظاهر شد و تا کجا پیش رفت. ممکن است هوا صاف نباشد و صورت فلکی ها را نبینید. در این صورت سمت و ارتفاع شهاب را به سرعت پیدا کنید. ارتفاع افق صفر درجه و ارتفاع سمت و الرأس 90 درجه است. زاویع سمت الرأس شمال صفر درجه، مشرق 90 درجه، جنوب 180 درجه و مغرب 270 درجه است.

5. روشنایی شهاب را حدس بزنید. زهره در نورانیترین حالت از قدر 4- است. روشنایی هلال ماه سه روزه از قدر 7-، ماه تربیع اول از قدر 10- و ماه بدر 5/12- است.

6 مدت دوام شهاب چقدر بود؟ چند ثانیه طول کشید؟ در پاسخگویی به آن دقت کنید چون ممکن است محو تماشای شهاب شوید و وظیفه تان را به عنوان منجم آماتور فراموش کنید.

7. ظاهر شهاب چگونه بود؟ چه شکلی داشت؟ آیا تکه تکه شد؟ به چه رنگی دیده می شود؟

8. آیا صدای لرزش یا برخورد شنیدید؟ بعضی وقتها شهابها هوا را به لرزش در می آورند چنان بزرگند که هنگاه برخورد با زمین صدای بمی تولید می کنند. پس از چند ثانیه صدای برخورد را شنیدید؟

کافی است 3 نقر در مکانهای مختلف این اطلاعات را به دقت یاداشت کنند در این صورت منطقه سقوط شهاب بااحتمال بسیار زیاد مشخص می شود.   

از روی سمت و ارتفاعی که سه ناظر گزارش می دهند، مسیر تقریبی را می توان مشخص کرد. با مساحبه اینکه شهاب چند درجه از کره آسمان را در چند ثانیه پیموده است، سرعت تقریبی بدست می آید. با دانست جهت گیری حرکت شهاب نسبت به افق می توان حدس زد شهاب با فلان سرعت، پس از پیمودن چند کیلومتر به زمین برخورد می کند. البته برای محاسبه دقیق باید دانش بیشتری در مکانیک و نجوم کروی داشته باشید.

سلام بر همه..!خیلی جالب بود پس بالاخره ما هم می تونیم یک نقشی تو نجوم بازی کنیم.البته من که خیلی امید ندارم تو این تهران شهاب ببینم!