تبیان، دستیار زندگی

میلاد امام علی النقی را به همه ی شیعیان جهان تبریک می گویم.

با کمک شما دوستان گرامی می خواهیم اطلاعاتمان را درباره امام هادی افزایش دهیم.

شعر امام على النقى (ع )
امام دهم ، ابو الحسن ، على ، الهادى ، النقى ، فرزند محمد، الجواد بن على الرضا علیه السلام مى باشد. آن حضرت به عسكرى نیز معروف مى باشد؛ همچنان كه پسر آن حضرت ، امام یازدهم ، معروف به این لقب بوده است و علتش خواهد آمد. ابن خلكان ، در تاریخش درباره آن حضرت علیه السلام و نیز مسعودى در مروج الذهب در ذكر خلافت متوكل ، با اسنادش به محمد بن یزید مبرد مى گوید:
از او نزد متوكل سعایت كرده ، گفتند: در منزلش سلاح و كتب و جز آنكه براى شیعیان اوست ، موجود است . و متوكل را به توهم انداختند كه امام علیه السلام بر آن است كه خلافت را از آن خود سازد. پس شبى همراه عده اى از سربازان ترك به سوى امام گسیل شد. آنها به ناگاه به منزل امام على علیه السلام هجوم بردند. حضرت را تنها در اتاقى در بسته دیدند كه ردایى از مو بر دوش داشت و بر سرش ملحفه اى از پشم بود، در حالى كه آیاتى قرآنى را در وعد و وعید ترنم مى نمود. بین او و زمین چیزى نبود. به اطراف ایشان نگاه كردند، در منزل ایشان چیزهایى كه گفته شده بود نداشت و دلیلى علیه ایشان ، یافت نشد.
متوكل ، جامى كه به دستش بود به ایشان تعارف كرد، امام (ع ) فرمود: گوشت و خون من هرگز با شراب آمیخته نشده است ؛ مرا از آن عفو كن !
متوكل از این كار صرف نظر كرد و گفت : شعرى نیكو برایم بگو!
ایشان فرمود: من كمتر شعر مى گویم .
متوكل گفت : باید شعرى براى من بخوانى !
پس ایشان شروع به خواندن این شعر كرد و فرمود:

همه حاضرین بر جان امام علیه السلام برسیدند و گمان بردند كه از متوكل به او گزندى مى رسد. اما به خدا قسم ، متوكل مدتى طولانى گریه كرد؛ چنان كه اشكها محاسنش را خیس نمود و همه حاضران گریستند سپس متوكل به برچیدن بساط شراب امر كرد و به امام گفت : اى اباالحسن ! آیا دین و قرضى دارى ؟
فرمود: بلى ، چهار هزار دینار!
متوكل دستور داد كه مبلغ را به ایشان بدهند و با اكرام او را به منزلش باز گرداندند.

شرط رویت خدا
احمد بن اسحق مى گوید: خدمت امام هادى علیه السلام نوشتم كه نظر مباركشان در مورد دیدن خداوند متعال چیست ؟ زیرا این مساءله مورد اختلاف مردم است .
امام علیه السلام در جواب مى نویسد: دیدن چیزى ممكن نیست ، مگر آنكه میان آن چیز و بیننده ، هوا فاصله باشد و اگر هوایى نباشد و نیز نور هم نباشد، دیگر دیدن امكان ندارد و اگر بگوییم خداوند را مى توان دید، لازمه اش آن است كه خداوند را به دیگر مخلوقات تشبیه كرده باشیم .

ویژگیهاى زندگى امام هادى (ع )
مقام امامت ، بعد از امام جواد (علیه السلام ) به پسرش ابوالحسن ، امام على بن محمّد (علیه السلام ) رسید؛ زیرا همه خصلتهاى امامت در او جمع بود و وجودش سرشار از فضایل و مناقب بود و هیچ كس جز او نبود كه مقام پدرش به او ارث برسد، به علاوه پدرش امام جواد (علیه السلام ) با تصریح و با اشاره ، امامت و جانشینى آن حضرت را بعد از خودش بیان فرمود.
امام هادى (علیه السلام ) در روستایى به نام ((صریّا)) نزدیك مدینه در نیمه ماه ذیحجّه سال 213 هجرى ، چشم به این جهان گشود و در ((سامرّا)) در ماه رجب (سوّم ماه ) در سال 254 هجرى در حالى كه 41 سال و چند ماه از عمرش مى گذشت ، به شهادت رسید.
متوكّل (دهمین خلیفه عبّاسى ) آن حضرت را به وسیله ((یحیى بن هرثمة بن اعین )) از مدینه به شهر((سامرا))احضاركردوآن حضرت در سامرا سكونت نمود تا به شهادت رسید.
مدّت امامت آن حضرت 33سال بود.مادرش اُمّ ولد بود و ((سَمانه )) نام داشت .

دو نمونه از فضایل و دلایل امامت امام هادى (ع )
1 - ((اسماعیل بن مهران )) مى گوید: هنگامى كه بار اوّل ، امام جواد (علیه السلام ) از مدینه به سوى بغداد مى رفت ، هنگام خروج ، به او عرض كردم : فدایت گردم ! من در مورد این سفر تو ترسان و نگرانم ، امر امامت بعد از تو از آن كیست ؟
آن حضرت خندان به من توجّه كرد و فرمود:((آنكه تو گمان كرده اى (شهادت ) در این سال رخ نمى دهد)).
هنگامى كه معتصم عباسى (هشتمین طاغوت عباسى ) آن حضرت را از مدینه به بغداد طلبید، هنگام خروج آن حضرت از مدینه به حضورش شتافتم و عرض كردم : فدایت گردم ! تو مى روى ، بعد از تو به چه كسى مراجعه كنیم ؟ (امام بعد از تو كیست ؟) آن بزرگوار گریه كرد به طورى كه محاسنش از اشك چشمش تر شد، سپس به من رو كرد و فرمود: در این سفر، نگرانى و خطر وجود دارد ((اَلاَْمْرُ مِنْ بَعْدِى اِلى ابْنِى عَلِی ؛ مقام امامت بعد از من با پسرم على (امام هادى (علیه السلام )) است )).
2 - ((خیرانى )) مى گوید پدرم مى گفت : من ملازم و خدمتكار خانه امام جواد (علیه السلام ) بودم كه آن حضرت مرا بر آن گماشته بود، احمد بن محمّد بن عیسى اشعرى (از شیعیان ) هرشب هنگام سحر نزد من مى آمد تا حال امام جواد (علیه السلام ) را كه بیمار و بسترى بود. بپرسد و گاهى ((خادم مخصوص )) حضرت جواد (علیه السلام ) كه بین او و (پدر) خیرانى رابطه برقرار بود و پیام (خصوصى ) امام جواد (علیه السلام ) را براى او مى آوردو پیام او را نزد امام جواد (علیه السلام ) مى برد، نزد (پدر) خیرانى مى آمد، احمد بن محمّد بن عیسى اشعرى بلند مى شد و مى رفت و آن خادم مخصوص ، با (پدر) خیرانى خلوت مى كرد (و بین آنان به طور خصوصى ، سخنانى ردّ و بدل مى شد).
(پدر) خیرانى مى گوید: یك شب آن ((خادم مخصوص )) از حضور امام جواد (علیه السلام ) بیرون آمد و احمد بن محمد بن عیسى (طبق معمول ) برخاست و چندقدم رفت و خادم مخصوص با من خلوت كرد و با من همسخن شد، احمد كمى بازگشت و نزدیك ما ایستاد به طورى كه سخن ما را مى شنید، خادم مخصوص به من گفت آقایت (امام جواد) سلام مى رساند و مى فرماید:
((اِنِّى ماضٍ وَالاَْمْرُ صائِرٌ اِلَى ابْنِى عَلِىٍّ ...؛ من از دنیا مى روم و امر امامت به فرزندم على انتقال مى یابد و او بعد از من ، همان حق را بر شما دارد كه من بعد از پدرم ، آن حق را بر شما داشتم )).
سپس خادم مخصوص رفت و احمد بن محمّد اشعرى ، نزد من آمد و گفت : خادم مخصوص به تو چه گفت ؟
گفتم : خیر است .
گفت :((آنچه را به تو گفت ، من شنیدم )) و شنیده خود را براى من بازگو كرد.
به احمد گفتم : خداوند این كارى كه انجام دادى (سخن مخفى ما را شنیدى ) بر تو حرام كرده و فرموده است :(وَلا تَجَسَّسُوا ...)؛ ((تجسّس نكنید)). ⁽¹⁷⁵⁾
اینك كه (مرتكب حرام شدى و) سخن (مخفى خادم مخصوص ) را شنیدى ، آن را براى گواهى دادن در خاطره ات نگهدار، شاید ما روزى احتیاج به این گواهى پیدا كردیم و حتما از فاش ساختن آن بپرهیز تا وقتش فرا رسد.
(پدر) خیرانى در ادامه سخن مى گوید: وقتى كه صبح شد، آنچه را خادم مخصوص به من گفته بود (در مورد امامت حضرت هادى ) در ده نسخه نوشتم و آنها را مهر كردم و به ده نفر از بزرگان اصحاب و شیعیان دادم و به آنان گفتم :((اگر قبل از آنكه این نسخه ها را از شما بخواهم ، مرگ به سراغم آمد، شما آنها را باز كنید و بخوانید و مطابق آن عمل نمایید)).
هنگامى كه امام جواد (علیه السلام ) از دنیا رفت ، از خانه ام بیرون نیامدم تا اینكه مطّلع شدم كه بزرگان شیعه در منزل ((محمّد بن فرج )) به گرد هم آمده اند و درباره مساءله امامت گفتگو مى كنند و محمّد بن فرج براى من نامه اى نوشت و در آن نامه مرا از اجتماع بزرگان شیعه در نزدش آگاه كرده و یادآورى كرده بود كه اگر خطر فاش شدن در كار نبود، با هم نزد تو مى آمدیم و دوست دارم كه سوار بر مركب شوى و خود را به من برسانى .
(پ -در) خیرانى مى گوید: سوار بر مركب شدم و خود را به خانه ((محمّد بن فرج )) رساندم ، دیدم بزرگان شیعه در نزد او اجتماع كرده اند، درباره امامت (امام هادى ) با آنان گفتگو كردم ، دیدم اكثر آنان در این باره در شك و تردید هستند، به آن ده نفر كه نسخه ها را به آنان داده بودم و در مجلس حاضر بودند، گفتم : آن نسخه ها را بیرون بیاورید.
نسخه ها را بیرون آوردند. گفتم : همین مطلبى را كه در این نسخه ها نوشته شده ، من به آن ماءمور هستم ⁽¹⁷⁶⁾ (و گواهى مى دهم ).
بعضى از حاضران گفتند: ما مایل بودیم گواه دیگرى با تو وجود داشت تا گواهى تو را تاءكید و محكمتر مى كرد.
به آنان گفتم : خداوند، خواسته شما را برآورده كرده ، این ابوجعفر اشعرى (احمد بن محمّد بن عیسى اشعرى ) است كه در اینجا حاضر است گواهى مى دهد كه این سخن مذكور در نسخه ها را (از خادم مخصوص ) شنیده است .
حاضران ، متوجّه احمد اشعرى شدند، از او خواستند گواهى دهد، ولى از گواهى دادن امتناع نمود.
(پدر) خیرانى در ادامه سخن مى گوید: من احمد اشعرى را به ((مباهله )) ⁽¹⁷⁷⁾ دعوت كردم ، او از شركت در مباهله ترسید و گواهى داد كه آن سخن را شنیده است و گفت : من گواهى مى دهم ، ولى مى خواستم این افتخار به یك فرد عرب برسد نه به من كه از عجم هستم ، اما چون پاى مباهله به پیش آمد، دیگر راهى براى كتمان گواهى نمانده است ، آنگاه همه حاضران در آن مجلس به امامت حضرت هادى (علیه السلام ) اعتقاد پیدا كردند و رفتند. ⁽¹⁷⁸⁾
روایات در این خصوص جدّا بسیار است و ذكر آنها در این كتاب - كه بنایش بر اختصار است - به طول مى انجامد.
و اینكه : همه شیعیان بر امامت امام هادى (علیه السلام ) اتفاق راءى دارند و در آن عصر، كسى در برابر او ادّعاى امامت نكرد تا موضوع امامت را در دست انداز شبهه قرار دهد، ما را از نقل نصوص دیگر به طور مشروح در مورد امامت آن حضرت ، بى نیاز مى سازد.

نمونه اى از معجزات امام هادى (ع )
((خیران اسباطى )) مى گوید: در مدینه به حضور امام هادى (علیه السلام ) رفتم ، به من فرمود: از واثق (نهمین خلیفه عبّاسى ) چه خبر؟
گفتم : او به سلامت است و من نزدیكترین شخصى هستم كه با او دیدار كرده و ده روز بیشتر نیست از او جدا شده ام .
امام هادى (علیه السلام ) فرمود:((مردم مدینه مى گویند او مرده است )).
عرض كردم : دیدار من با واثق از همه نزدیكتر بوده است .
فرمود:((مردم مدینه مى گویند او مرده است )).
وقتى كه دیدم امام هادى (علیه السلام ) باز از مردم مدینه سخن گفت ، دریافتم كه منظور، خودش مى باشد.
سپس فرمود: جعفر چه كرد؟ (یعنى متوكّل دهمین خلیفه عباسى كه پسر معتصم بود چه مى كند؟).
گفتم : او در زندان در بدترین حال مى باشد.
فرمود:((آگاه باش او اینك خلیفه شده است )).
سپس فرمود:((از ((ابن زَیّات )) (وزیر واثق ) چه خبر دارى ؟)).
گفتم : مردم با او هستند و فرمان ، فرمان اوست .
فرمود:((آگاه باش كه این منصب براى او نكبت بود)).
سپس سكوت كرد، آنگاه فرمود:((مقدّرات و احكام الهى واقع خواهد شد، اى خیران ! واثق از دنیا رفت و جعفر متوكّل به جاى او نشست و ابن زَیّات نیز كشته شد)).
گفتم : فدایت شوم ! چه وقت كشته شد؟
فرمود: شش روز بعد از بیرون آمدن تو (از سامرا).
در این راستا، روایات بسیار است و شواهد فراوان مى باشد.

فرزندان امام هادى (ع )
امام هادى (علیه السلام ) در (سوّم ) ماه رجب سال 254 در سامرا چشم از جهان فروبست و جسد مطهّرش در همان خانه اى كه سكونت داشت ، به خاك سپرده شد، فرزندان او عبارتند از:
1 - ابامحمّد، امام حسن عسكرى (علیه السلام ) كه مقام امامت بعد از امام هادى ( علیه السلام ) به او رسید.
2 ، 3 و 4 - حسین ، محمّد و جعفر (كذّاب ).
5 - عایشه .
امام هادى (علیه السلام ) ده سال و چند ماه در سامرا (دور از وطن و تحت نظر) بود تا جان به جان آفرین تسلیم نمود و به شهادت رسید.

نذر مادر متوكل
شیخ مفید مى گوید:
ابوالقاسم ، جعفر بن محمد، برایم نقل كرد: متوكل بر اثر دمل و زخم بزرگ و عمیقى بیمار شد و در شرف مرگ بود و احدى جرات نداشت دست به زخمش بزند. مادرش نذر نمود كه اگر شفا یابد، مال بسیارى به ابوالحسن ، على بن محمد علیه السلام ببخشد.
فتح بن خاقان به متوكل گفت : كاش كسى را نزد آن مرد (امام دهم علیه السلام ) گسیل مى داشتى و از او كمك مى خواستى ! شاید نزد او چیزى باشد كه وسیله گشایش تو شود.
متوكل دستور داد تا چنین كنند؛ كسى نزد آن حضرت فرستادند و مرض او را گفتند. آن شخص بازگشت و این دستور را آورد كه : از پشكل گوسفند بگیرند و در گلاب حل كنند و بسایند و بر آن دمل گذارند، كه این اذن خدا نافع است .
پس به دستور عمل كرد و آنرا بر زخم گذاشت . زخم باز شد و هر چه در آن بود خارج شد. مادر متوكل چون خبر سلامتى فرزند را شنید، ده هزار دینار براى امام علیه السلام فرستاد و متوكل از بیمارى بهبود كامل یافت . چند روز بعد، بطحائى ، نزد متوكل از حضرت سعایت كرد كه اموال و اسلحه ها نزد اوست . متوكل به سعید حاجت دستور داد تا شبانه به خانه آن حضرت علیه السلام حمله برد و هر چه مال و اسلحه بیابد نزد او بیاورد.
سعید حاجب مى گوید: شبانه قصد خانه آن حضرت را كردم ، و نردبانى به همراهم بردم ، سر بام رفتم و در تاریكى مانده بودم كه چگونه و از كجا وارد خانه شوم . امام فریاد زد: اى سعید! به جاى خود باش تا برایت شمع بیاورند.
طولى نكشید كه شمعى آوردند و من فرود آمدم . دیدم آن حضرت ، جبه پشمینى پوشیده و كلاه پشمینى بر سر نهاده و سجاده اس از حصیر برابر اوست .
تردید نكردم كه مشغول نماز بوده است .
فرمود: این اتاقها در اختیار تو.
من به همه اتاقها رفتم و بازرسى كردم و چیزى نیافتم .یك كیسه اشرفى در خانه بود كه مهر مادر متوكل ، بر سرش پدیدار بود و یك كیسه دیگر هم با همان مهر موجود بود.
امام به من فرمود: این جا نماز را هم بازرسى كن !
من آنرا برداشتم كه یك شمشیر غلاف كرده ؛ زیرا آن بود، آنها را برداشتم و نزد متوكل بردم و چون به مهر مادرش نگاه كرد، او را خواست . مادرش نزد او رفت .
یكى از خدمتكاران خاصش از گفت و گوى آنان چنین مرا خبر داد كه مادرش به او گفت ، در بیمارى تو چون نا امید شدم ، نذر كردم ، كه اگر شفایابى ، از مال خود، ده هزار دینار براى او بفرستم ، و چون بهبود یافتى آنها را فرستادم و این هم مخر من است كه بر كیسه مى باشد. سپس كیسه دیگر را گشودند و در آن چهار صد اشرفى بود. متوكل یك كیسه پر از پول دیگر نیز بر آنها افزود و به من گفت : اینها را ببر و شمشیرش را نیز بدو باز گردان !
من نیز چنین كردم و خدمت امام رسیدم و از او شرم نموده ، گفتم : ورود بدون اجازه به خانه شما براى من سخت است ؛ ولى من ماءمورم و چاره اى ندارم .
ایشان در پاسخ فرمود: و سیعلم الذین ظلموا اى منقلب ینقلبون ؛
و آنان كه ستم كردند، به زودى دریابند كه به چه كیفرگاه و دوزخى بازگشت مى كنند.

دیدن خدا امكان ندارد!
شیخ جلیل طبرسى در كتاب احتجاج از احمد بن اسحاق از امام هادى علیه السلام نقل مى كند كه : نامه اى به آن حضرت نوشتم و در مورد دیدن خداوند سوال كردم و همچنین اختلاف میان مردم در این باره را ذكر كردم .
آن حضرت در جواب نوشتند: دیدن خداوند متعال امكان ندارد؛ زیرا اگر نور بخواهد اتصال میان بیننده و خداوند را برقرار سازد؛ لازمه اش تشبیه خداوند به دیگر موجودات است و خداوند برتر از شباهت داشتن به موجودات است . پس نتیجه مى گیریم كه خداوند را به چشمان نمى توان دید؛ زیرا سببها باید به مسببهاى خود متصل باشند.