تبیان، دستیار زندگی

ازدواج نور

بدون شک نورانی ترین و با فضیلت ترین ازدواج تاریخ ازدواج علی ع و فاطمه س می باشد 

اول ذیحجه مصادف با سالروز ازدواج آسمانی دو زوج الهی به نام های علی ع و فاطمه س است. در توصیف این ازدواج آمده است که تنها خطبه ی عقدی بود که در آسمانها خوانده شد .

داستان ازدواج امیر المومنین درسی است بزرگ و الگویی اصیل و ناب ازانچه اسلام خواهان و معرف آنست. هرگوشه ای ازین داستان نکاتی مهم و درخور توجه دارد که با عمل به آنها می توانیم همه ی مشکلات و موانع ازدواج را برداشته و از قِبل آن همه سود و نفع ببریم . از این رو بر آن شدم تا درین مبحث با تحلیل و بررسی این ازدواج نورانی نکات قابل توجه آن را استخراج و استفاده کنم .

چون داستان ازدواج حضرت در سایت موجودست و می توانید از اینجا ببینید تصمیم گرفتم تا از آوردن داستان درین تاپیک خودداری کنم اما پیشنهاد می کنم حتما داستان رو مطالعه کنید و بعد مطالب زیر رو بخونید .

اهدافم ازین مبحث شامل :

1. نقد و بررسی ازدواج نورانی و درس های آن

2. ارائه ی یک الگوی ازدواج اسلامی با توجه به داستان ازدواج نورانی

3. آسیب شناسی الگوی ازدواج نورانی و مقایسه ی ازدواج های امروزی با آن

4. ضرورت فرهنگ سازی و نقش هر یک از اقشار جامعه

با تشکر از دوستان عزیز ، جنابان سعیدان و هادی تک 

نقد و بررسی :

درین بخش با دنبال کردن روند داستان ازدواج نورانی سعی بر استخراج مفاهیم ارزشمند آن خواهیم نمود.

1. حضرت فاطمه از شریفترین و بزرگترین خاندان و تربیت شده ی پیامبر اکرم می باشد که از نظر درجه علمی و مذهبی در رتبه ای ممتاز قرار دارد.

2. حضرت فاطمه خواستگار های بسیاری از قریش داشت که هر کدام از جهت منزلت اجتماعی و جایگاه اقتصادی رتبه ی بسیار بالایی بر خوردار بودند اما حضرت مایل به ازدواج با هیچکدام نبودند. حتی پیامبر گاهی با بعضی از خواستگارها آنچنان برخورد می کردند که گاهی خواستگار احساس می کرد مورد غضب قرار گرفته است( چون بعضی ازین ها مال و منال خود رو به رخ می کشیدند و آن را وسیله ای برای برتری خود می دانستند ).

3. پیامبر فقط یکنفر را شایسته و لایق فرزندش می دانست و بعد ها فرمودند که اگر علی نمی بود هیچ هم کفوی برای فاطمه پیدا نمی شد ...!!!

4. حضرت علی به پیشنهاد چند تن از صحابه به خواستگاری نزد پیامبر شتافتند. ایشان بی واسطه و مستقیما فاطمه س را از پیامبر خواستگاری کردند.

5. پیامبر با شناختی که از علی ع داشت خواهان ازدواج او با دخترش بود اما هیچگاه نخواست که نظر خود را حتی بر دخترش تحمیل کند و از حضرت فاطمه اجازه خواست و نظر ایشان را جویا شد.

6. از سخنان حضرت علی در محفل خواستگاری در میابیم که ملاکهای مد نظر ایشان چیزی متفاوت از زیبایی ظاهری و جاه و مقام و منصب بوده است .

7. حضرت فرارسیدن سن ازدواج را یکی از دلایلش بیان می کند و همچنین ازدواج را مایه ی آرامش و سعادت می داند.

8. خطبه ی عقد در مسجد و در حضور همگان خوانده می شود .

9. مهریه ی دختر بزرگترین و شریفترین مرد عرب تنها زره ایست که چند درهم بیشتر نمی ارزد . پیامبر در مهریه دخترش سختگیری نمی کند . مهریه را وسیله ای برای ایجاد الفت بین زوجین می داند ، نه قیمت دختر !!!

10. پس از مراسم عقد حضرت فاطمه مدت یکماه در خانه ی پیامبر ماندند و سپس به درخواست حضرت علی طی مراسم بسیار ساده و معنوی به خانه ی حضرت علی آمدند.

11. حضرت فاطمه حین مراسم عروسی لباس عروسی خود را به پیر زنی فقیر بخشیدند.

نقد و بررسی (قسمت دوم ): استخراج مفاهیم وآموزه ها

از هر کدام از بند های بالا درسی مهم را می آموزیم که اسلام خواهان آن است :

بند 1و 2 :

این بند به ما می آموزد در انتخاب همسر باید از خانواده هایی همسر انتخاب کنیم که پاک و با خدا باشند . بنظر من اولین اصل در انتخاب همسر توجه به خداست یعنی چقدر ایشان به مسائل دینی اعتقاد و عامل هستند.

در بند دوم نیز می توان نقش خانواده در راهنمایی و مشاوره در امر ازدواج به فرزندانشان را بیان کرد . همانطور که می دانید اجازه ی پدر یکی از شروط عقد ازدواج است.

بند 3 :

این بند اشاره به اصل کفویت دارد . زوجین می بایست از هر لحاظ اعم از موقعیت اجتماعی اقتصادی و فرهنگی در یک سطح باشند. دختران زیادی در قریش خواستار ازدواج با علی ع بودند اما ایشان فقط حضرت فاطمه را انتخاب کردند.به نظر من دلیلش این بود که دیگران در سطح علی ع نبودند...

بند 4 و 6 :

درین بند به اهمیت مشاوره و تحقیق قبل از ازدواج پی می بریم . حتی حضرت علی هم به پیشنهاد چند نفر از صحابه به خواستگاری فاطمه س رفتند. انتخاب حضرت علی کاملا آگاهانه بود ایشان به کمالات حضرت زهرا کاملا واقف بوده و دلیل انتخابشان نیز همین می باشد .

بند 5 :

شرط اول و آخر در ازدواج نظر دختر است . پیامبر با آنکه صلاح همگان را می داند و می خواهد هیچگاه نظر خود را بر دیگران تحمیل نمی کند ، حتی بر دخترش و از او اجازه می گیرد.

بند 7 :

حضرت دلیلش برای آمدن به خواستگاری و اقدام به ازدواج را فرارسیدن سن ازدواج بیان می کند . بنظر من این بند اشاره به مساله بلوغ می کند . فردی می تواند ازدواج کند که به بلوغ رسیده باشد. بلوغ اینجا معنای همه جانبه پیدا می کند . منظور بلوغ جسمی ، فکری و شعور احساسی هست . حتی من یک بند دیگر را به آن می توانت اضافه کنم و آن بلوغ اقتصادی هست . یعنی فرد توانایی چرخاندن و تامین هزینه های یک ازدواج را داشته باشد . اما این هزینه ها در الگوی اسلامی بسیار کم هستند و اغلب افراد می توانند ، اگر به اسلام عمل کنند این هزینه ها رو برآورده نمایند.

بند 8 :

دوری از تجمل و تشریفات . مراسم عقد بسیار ساده برگزار می شود و تنها تشریفات آن حضور مردم در مسجد است و دیگر هیچ ...

بند 9 :

مهریه هدیه است که سبب افزایش مهر و الفت بین زن و شوهر می شود . این هدیه می بایست در توان مرد باشد بنابراین پیامبر و اسلام در تعیین مهریه به کمترین چیز ها بسنده کرده است . می بینیم که مهریه بزرگترین دختر عرب و سرور زنان بهشتی یک زره پوسیده است .

بند 10 :

شاید دوران نامزدی درین بند توصیف شده باشد . من چیزی مثل آنچه امروز در جامعه ی ما مرسوم شده در اسلام نمی بینم . در داستان ازدواج نورانی می بینید که بلافاصله پس از درخواست و موافقت با آن پیامبر خطبه ی عقد را می خواند . فقط حدود یکماه پس از جاری شدن خطبه ی عقد حضرت فاطمه در خانه ی پدر می ماند . شاید در اینجا بتوان گفت که خانواده ها در ابتدای زندگی فرزندانشان باید کمی صبر و تحمل داشته باشند و آنها را یاری کنند تا زمانی که آمادگی استقلال را داشته باشند . اما نکنه ی مهم آنکه نباید با توجه به این مطلب اصل بلوغ افراد نادیده گرفته شود . و یا اینکه زمان جدایی طرفین از 6 ماه تا یکسال بیشتر رود .

بند 11 :

آنچه در لحظه لحظه ی زندگی باید مورد توجه قرار گیرد رضایت خداوند است . اگر خدا در زنگی ما جریان داشته باشد آنوقت است که موفق می شویم و به سعادت می رسیم . و دیگر قناعت که حضرت فاطمه حتی وقتی می بیند لباس عروسیش را نیاز چندانی ندارد می بخشد ...!!! جهیزیه حضرت زهرا 17 قلم از کالاهای ضروری زندگی بود که همه ی آن بقیمتی بسیار کم تهیه شده بود .

پایان نقد و بررسی 

ارائه ی یک الگوی ازدواج اسلامی

اگرچه همان را که تاکنون آورده ام مشخص کننده ی همه چیز است اما می توان خلاصه وار آنچه را که اسلام از ازدواج بدنبال آن بوده است را بیان می کنم

هدف از ازدواج :

ایجاد انس و الفت بین طرفین و کاهش رنج و مشقت های زندگی بوسیله ی آن در تعبیر امیرالمومنین ع هدف اولیه ی ازدواج است . اما در نهایت علی ع رسیدن به سعادت را هدف نهایی خویش در ازدواج می خواند . یعنی زن و مرد مکمل هم و باعث پیشرفت همدیگر و نیل به سعادت و خوشبختی در دو دنیا هستند .

ملاکها و شروط ازدواج :

آنگاه که هدف ازدواج مشخص شود ملاکها و شروطی که در انتخاب همسر باید مد نظر قرار گیرد هم براحتی فهمیده می شود. من مهمترین ملاک ازدواج را اعتقادات و ریشه های مذهبی در طرف مقابلم می دانم . دوم اصل کفویت مطرح می شود یعنی تطابق نسبی زوجین از هر لحاظ با همدیگر . سوم بلوغ فکری و سلامت جسمی و روانی است . فردی که اختلالات ذهنی یا روانی دارد شرایط ازدواج را تا زمان درمان ندارد . سالم بودن از لحاظ عادات و رفتار مثل وسواسی بودن در هر چیز یا اعتیاد از جمله ی موارد دسته ی اخیر هستند.

و البته ملاکهای شخصی دیگری هم می تواند مهم باشد مثلا زیبایی اما بنظر من مهمترین ملاکها همان هایی است که آوردم .

مهریه :

مهریه سنت حسنه ای است که زمان پیامبر وجود داشته و تعیین آن تاکید شده است. مهریه هدیه ایست که که مرد به زن می دهد تا باعث افزایش مهر و الفت بین ایشان گردد. اسلام مهریه ساده را توصیه کرده است . در داستان ازدواج نورانی می بینیم که پیامبر می فرمایند که یا علی من به تو سخت نمی گیرم و همان زره را برای مهریه تعیین می کند. یکی از آسیبهای ازدواج در جامعه ی امروزی همین مساله ی مهریه است که در مبحث مربوطه به آن خواهیم پرداخت .

اصل قناعت :

در جای جای ماجرای ازدواج نورانی قناعت بچشم می آید . کمترین هزینه ها در مراسم ازدواج در تهیه ی جهیزیه در مهریه و ... . اگر قناعت را سر لوحه ی امور خود قرار دهیم مطمئنا بسیاری از مشکلات مرسوم کنونی رفع خواهند شد.

آسیب شناسی الگوی ازدواج اسلامی و مقایسه این الگو با وضع موجود

با نگاهی به مطالب بالا خواهیم دانست که آنچه امروزه در جامعه ی ما رواج دارد با الگوی مد نظر اسلام متفاوت است .

رد پای اسلام در ازدواج های ما فقط در دو جا دیده می شود . یکی در خطبه ی عقد و دیگری قرآنی که زوجین بر روی دست می گیرند و آن هم فقط برای عکس گرفتن از سفره ی عقد نه عمل به آن ...!!!

هر مساله ای همیشه امکان آسیب دارد و به تناسب اهمیت آن این آسیب ها بزرگتر و پر خطر تر هستند . متاسفانه یکی از آموزه های اسلامی که بشدت دچار بدعت و آسیب شده است همین مساله ازدواج است . در ادامه به بررسی آسیب های موجود با مقایسه ی الگوی اسلامی و وضع موجود خواهیم پرداخت .

هدف از ازدواج :

بنظر من هنوز هدف و فلسفه ی ازدواج از دیدگاه اسلام در جامعه ی ما بدرستی تبیین نشده است و شاید انگیزه خیلی از افراد از ازدواج این باشد که "همه ازدواج می کنند ...!!! "

ملاکها و شروط ازدواج :

ملاک هایی که اسلام به آنها توجه کرده است را در بالا آوردم اما در جامعه ی ما تقریبا به هیچکدام توجه نمی شود و یا کمتر توجه شده است . در عوض ملاکهای ازدواج در این روزگار به زیبایی ظاهر و یا مال و مقام و منصب افراد تغییر کرده و یا خلاصه می شود.

اما در این میان سنت هایی شکل گرفته که نتنها بویی از اسلام ندارد بلکه بنظر من ضد آموزه های اسلامی است. برای مثال چند مورد رو ذکر می کنم .

1. ازدواج تحمیلی : اگر چه این نوع ازدواج با افزایش دانش و آگاهی کم کم در حال از بین رفتن است اما مدتها یکی از موارد یا موانع ازدواج بوده است.

در ماجرای ازدواج نورانی می خوانیم که حضرت علی ع بتنهایی به خواستگاری فاطمه س رفتند . در جامعه ی ما رسم کنونی بر آنست که خواستگاری با حضور والدین داماد انجام می گیرد . نمی گویم رسم بد یا ناپسندی هست (حتی شاید نشانه ی پاکی و شرم و حیای فرد باشد ) اما بنظرم یک آسیب رو بدنبال خواهد داشت و آن اینکه با فرض بعضی شرایط(مثل آشنایی قبلی خانواده ها و ...) ممکن است خانواده بتنهایی عامل پذیرفته شدن پسر شود نه ویژگی های خود داماد !!! در واقع یکی از زمینه های ازدواج تحمیلی همین مساله می تونه باشه .

2. شیربها (بهای شیری که دختر خورده !!!) : در بعضی مناطق رسم است که خانواده دختر برای تامین بخشی از هزینه های تهیه جهیزیه اقدام به گرفتن مبلغی پول از خانواده ی داماد می کند که در عوض خانواده ی داماد انتظار جهیزیه چشم گیر تری را از طرف دختر دارد . این به هیچ وجه جایی در اسلام ندارد و همانطور که گفتم هزینه ای اضافی رو بر دوش دو خانواده تحمیل می کند که شاید هیچ نتیجه ای هم نداشته باشد.

3. مهریه : مهریه این سنت حسنه در جامعه ی ما بشکل غلطی جا افتاده است . باورهای غلطی که "هر کسی مهریه بیشتر داشته باشد بزرگتر است " یا "مهریه پایه های زندگی را محکم می کند " و از آنطرف هم "مهریه را کی داده و کی گرفته " همه و همه باعث شدند تا چیزی که می بایست باعث آرامش و الفت بین طرفین شود حداقل برای مرد مانعی باشد بر سر راه ازدواجش و من فکر می کنم نتنها مرد بلکه زن هم ازین مساله ضرر می کند چرا که ممکن است فرصت ازدواج را از دست بدهد . خود من شاهد فروپاشی خانواده ای بودم که مهریه ای بیش از هزار سکه داشت . اما نتنها مهریه نتوانست کاری بکند بلکه عاملی شد برای جدال بیشتر بین خانواده ها و فلاکت بیشتر هر دو طرف که یکی گوشه ی زندان نشسته و دیگری گوشه ی عزلت !!!

شروع همه مشکلات مربوط به مهریه به زمانی باز می گردد که از شیوه ی نقدی به عندالمطالبه تغییر یافت . می دانید که حضرت علی پس از تعیین زره به عنوان مهریه آن را فروختند و به هر صورت وجه رو پرداخت کردند. اما از زمانی که مهریه به صورت کنونی درآمد و پرداخت آن به یک ضد ارزش تبدیل شد نتنها کاربرد اولیه خود را از دست داد بلکه همانطور که اشاره شد به یکی از مشکلات عمده بر سر راه ازدواج مبدل شد.

دوران نامزدی :

دوران نامزدی به این شکل که در ایران وجود دارد در اسلام جایگاهی ندارد . در ماجرای ازدواج نورانی می خوانیم که پیامبر بلافاصله پس از موافقت حضرت زهرا خطبه ی عقد را جاری ساختند و تنها چیزی که دیده می شود اینست که یکماه پس از عقد حضرت فاطمه در خانه ی پدر ماندند تا زمان مراسم ازدواج که با کمترین هزینه انجام شد و فاطمه س راهی خانه ی علی ع شدند.

هزینه ها و تشریفات :

حداکثر قناعت و حداقل هزینه در ازدواج نورانی مشاهده می شود . البته ما نمی تواینم مثل ایشان باشیم اما آیا نباید حداقل زندگیمان را به ایشان نزدیک کنیم . خرج ها و هزینه های گزافی که هم کنون در ازدواج های ما مشاهده می شود کجا جایی در اسلام دارد ؟!!

جهیزیه :

در مورد جهیزیه صحبت زیاد کردم و باز هم صحبت شده است اما جهیزیه در ازدواج نورانی فقط وسایل ضروری ازدواج بوده است یعنی مقدمه ای برای شروع زندگی . جهیزیه حضرت زهرا به عنوان بزرگترین زن تاریخ هفده قلم کالای ضروری و البته ساده ترین آنها ، بقیمتی حدود 60 درهم که مبلغ بسیار کمی است . اما امروز چه می بینیم . جهیزیه به وسیله ای برای خودنمایی و فقط با انگیزه هایی مثل چشم و هم چشمی تهیه می شود . با هزینه ای بسیار گزاف و شامل وسایلی که حتی ممکن است تا آخر عمر بلا استفاده بماند بقولی "از شیر مرغ تا جون آدیمیزاد ...!!!"

حال چگونه می توانیم خودمان را مسلمان بنامیم وقتی از هیچ آموزه ی اسلامی حداقل در این زمینه بهره نبرده ایم . البته اینها رو من فرهنگ ایرانی نمی دونم چون چیزی که واضحه این سنت های غلط به بگونه ای نوظهور هستند و حدودا در همین سی تا چهل سال اخیر بوجود آمده اند . من فکر می کنم اگر کمی آموزش و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی رو در برنامه های خود قرار دهیم این مساله براحتی قابل حل خواهد بود.

ضرورت فرهنگ سازی

با مقایسه ی الگوی اسلامی و ازدواج های رایج و آشکار شدن تفاوتها می بایست فکری کرد و در جهت بهبود اوضاع گامی برداشت . جامعه ی کنونی ما بدیل مشکلاتی که بر سر راه ازدواج بوجود آورده است دچار مشکلات زیادی شده است که عمق فساد بسادگی قابل رویت است . اینجاست که ضرورت فرهنگ سازی و نقش عوامل فرهنگ ساز در جامعه و همچنین به ظرافت عمل ایشان پی می بریم چرا که درین میان نکته ای قابل تامل و البته تحقیق وجود دارد . نکته ی عجیبی که وجود دارد آنست که گروه عمده ای از خانواده ها که از هزینه های زیاد و خرج های کمر شکن ازدواج گلایه می کنند و از آن می نالند خود درمقام عمل آن هنگام که به عنوان والدین طرفین نقش ایفا می کنند صورت مساله را پاک کرده و همان روش غلط را پی می گیرند (مستاق ضرب المثل مرگ خوبه ولی برای همسایه). اینان با اینکه آگاهی های لازم را دارند اما بازهم بدون توجه همان رفتار غلط خود را بروز می دهند .

فرانسیس بیکن فیلسوف انگلیسی قرن هفدهم میلادی خطاهای مبتلا به ذهن آدمیان را که در تحصیل علم و آگاهی و کشف حقیقت ، مایه ی گمراهی انسان می شوند بت نامیده است و از آنها به عنوان بت های طایفه ای ، شخصی ، بازاری و نمایشی نام برده است . اینگونه آداب و رسوم غلط و انحراف از فطرت خداوندی و اسلامی را نیز می توان از جمله بت های فرهنگی و فکری امروز در میهن اسلامی مان نامید که نیاز به بت شکن و قهرمانان فرهنگی دارد و درمانش چیزی جز بازگشت به سنت های اصیل و ناب اسلامی نیست .

نقش رسانه در این میان انکار ناپذیر است . رسانه به عنوان فراگیرترین وسیله ارتباط جمعی امروزه در هر زمینه ای می تواند بسیار تاثیر گذار واقع شود . متاسفانه تا کنون یکی از دلایل اشاعه ی فرهنگ غلط موجود و دامن زدن به آن همین رسانه است .اما اینک زمان آن رسیده تا فصل نوینی در فرهنگ سازی ازدواج آغاز کنیم چرا که بسیار آسیب پذیر شده ایم و ضربه های جبران ناپذیری را متحمل شده ایم . اخیرا شاهد پخش برنامه های مناسبی از صدا و سیما بوده ایم و این می تواند یک شروع باشد که باید با همراهی مطبوعات و نویسندگان کتاب و ... باشد تا بتواند تاثیر لازم را داشته باشد.

آموزش به عنوان مهمترین عامل و یا راه حل برای هر مساله ایست و این در امر ازدواج نیز صادق است . برگزاری دوره های آموزشی قبل از ازدواج و یا آموزشهای مربوطه در دانشگاهها و همچنین همکاری حوزه و دانشگاه برای ارائه ی الگوی اسلامی متناسب با روز می تواند گام موثری را در جهت فرهنگ سازی در این خصوص بردارد.

مشکل ما اینه که هر چه آموزش غلط می بینیم کسی نیست آنچه را که درست است به ما گوشزد کند . مطمئنا اگر فریضه ی امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ما رواج یابد شاهد حل هر مشکلی حتی ازدواج خواهیم بود.

نقش حوزه و طلاب و دانش آموختگان مدارس دینی در تبیین مواضع اسلام در قبال ازدواج و نشر آن توسط رسانه و دانشگاه باید همان راهی باشد که برای ایجاد یک فرهنگ اسلامی باید دنبال کنیم .

به امید آن روز که اسلام سرمشق همه ی امورات قرار گیرد

یا علی

به نام خدا

دوستان سلام

ممنونم از مای میل عزیز برای تایپیك زیبا و مطالب زیباتری كه اینجا بیان كردند.

من می دونم چقدر برای این مطالب زحمت كشیدی و همینجا خسته نباشید می گم.

امیدوارم این ازدواج آسمانی واقعا به معنی واقعی.. الگویی باشه برای همه ما.

........