2- آیا برنامه ای که خداوند برای هدایت بندگان خویش بوسیله پیامبران و در قالب کتب آسمانی عرضه داشته، جامع و کامل است؟
پاسخ:
بله، یک دلیل عقلی این مطلب قاعده لطف است که توضیح مختصر آن این است که هر هدایتی که عباد در راه وصول به کمال انسانی بدان محتاجند و عقول آنها بدان راهی ندارد، خدای سبحان بخاطر این که رحمتش تامه است و فیض علی الدوام دارد و از طرفی هیچ گونه بخلی در او متصور نیست، فلذا باید این هدایت تشریعی را تمام و کامل در قالب برنامه آسمانی و از طریق وحی به وسیله انبیای عظام در اختیار بندگانش قرار دهد. آنگاه بندگان در عمل به این برنامه یا عمل نکردن آن مختارند.
دلایل نقلی فراوان هم از خود قرآن کریم داریم، ضمن این که قرآن کریم به صراحت بر جامعیت خود شهادت داده:
وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمین (نحل/89)
و ما بر تو این کتاب (قرآن عظیم) را فرستادیم تا حقیقت هر چیز را روشن کند و براى مسلمین هدایت و رحمت و بشارت باشد.
به کامل بودن دین اسلام هم در آیه 3 مائده تصریح می نماید:
ٌالْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ دینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دینا:
امروز، کافران از (زوال) آیین شما، مأیوس شدند بنا بر این، از آنها نترسید! و از (مخالفت) من بترسید! امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین (جاودان) شما پذیرفتم.
حتی از سبک و سیره احکام اسلام هم می توان جامع و کامل بودن آن را برداشت نمود چرا که در تمام مسایل دینی و دنیوی انسان دخالت نموده، یک برنامه کامل زندگی را در اختیار او قرار می دهد. اسلام قبل از تشکیل نطفه آدمی، زمان تولد او، زندگانی او، زمان مرگ او و حتی بعد از مرگ او، و خلاصه برای تمام مراحل زندگی بشر برنامه دقیق و خاص تعیین نموده و به جزئیات با دقت تمام نگریسته که به روشنی دال بر جامع و کامل بودن آنست.
