به نام خدا
ســلام
ضمن تشكر از دوستانی كه اظهار نظر كردند و همچنین مدیر محترم انجمن خادم حسین
خب حالا كه اجازه صادر شده كارمون رو شروع می كنیم.
ابتدای كار مقدمه كوتاهی آوردمو اینك توضیحات اصلی در مورد این كتابخانه كه می شه گفت یكی از مراكز مهم تحقیقاتی در استان و كشور هست رو بیان می كنم.
دوستان چون مطالب ذكر شده در این تایپیك نمی تونه از خودم باشه و همچنین از منابع زیادی برای تهیه این مطالب استفاده شده، بنابراین در انتهای كار تمام منابع مورد استفاده رو قرار خواهم داد.
جاهايي كه با ... نوشته شده شامل مطالبي مي شه كه نيازي به گفتنشون نديدم وبراي اختصار مطالب اون هارو پاك كردم.
امیدوارم مطالب خسته كننده نباشه و دوستان بتونن استفاده مفیدی از این نوشته ها ببرند.
***
كتابخانه مركزی آستان قدس كه همراه با سایر كتابخانه‌های وابسته، موزه‌ها، و مركز اسناد آن "سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها، و مركز اسناد آستان قدس رضوی" نامیده می‌شود، از مهم‌ترین گنجینه‌های فرهنگی ایران و جهان اسلام است كه در ضلع شرقی حرم مطهر امام رضا (ع) در بست شیخ طوسی شهر مشهد قرار دارد و دارای گنجینه‌ای ارزشمند از كتابهای خطی نفیس و كمیاب و قرآن‌های خطی باارزش است.
تاریخچه. كتابخانه آستان قدس یكی از كهن‌ترین كتابخانه‌های ایران است كه به‌واسطه مجموعه‌های غنی آن، به‌ویژه گنجینه‌های خطی، آوازه جهانی یافته است. برای تأسیس این كتابخانه تاریخ مشخصی نمی‌توان تعیین كرد. برخی بر این باورند كه از زمان عزیمت امام هشتم علی بن موسی‌الرضا (ع) در قرن دوم ق. به خراسان، و به‌ویژه پس از شهادت ایشان، مهاجرت علما و دانشمندان شیعه به جوار مدفن او آغاز شد. به‌دنبال آن در كنار اماكن و ابنیه‌ای كه برای رفاه و اقامت زائران در جوار مدفن امام بنا شد، مجموعه‌های كتاب نیز شكل گرفت. بعضی، وجود كتابخانه در آستان قدس را سال 393ق. ذكر كرده‌اند كه مصادف است با وقف نسخه قرآن متعلق به ابوعلی سیمجور، امیر خراسان در زمان نوح بن منصور سامانی، به آستان قدس. اما بر این مبنا نمی‌توان با اطمینان گفت كه در آن زمان كتابخانه مستقلی وجود داشته است. سندی كه بیش از همه به واقعیت نزدیك است، نسخه خطی تفسیر ابوالفتوح رازی مربوط به قرن نهم هجری است كه در آن این عبارت نقش بسته است: "......." .
از این یادداشت چنین برمی‌آید كه در آن زمان مكانی وجود داشته كه در آن مصاحف و تفاسیر مختلف نگهداری شده و مورد استفاده عموم واقع می‌شده است .
نخستین شواهد وجود كتابخانه‌ای مستقل در آستان قدس به اوایل قرن دهم ق. باز می‌گردد و آن را در متن وقفنامه ... كه در آن تركيب "خزانه‌الكتب" به‌كار رفته است. پس از آن، شواهد نشان می‌دهد كه در حدود 1150ق. كتابخانه و قرآنخانه آستانه در یكجا در گوشواره جنوبی ایوان بلند صحن عقیق به‌نام قرآنخانه مباركه حضرتی وجود داشته است.
كتابخانه آستان قدس فرازونشیب‌های گوناگونی طی كرده و حوادث و رخدادهای تلخی بر آن رفته است. از آن جمله می‌توان به حمله ازبك‌ها در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم اشاره داشت كه طی آن عبدالمؤمن‌خان ازبك كتابخانه را تاراج كرد. سال‌ها پس از تهاجم ازبك‌ها، شاه عباس صفوی و شیخ بهاءالدین عاملی به گردآوری كتابهای تاراج رفته و تشكیل مجدد كتابخانه اقدام كردند. از كتابخانه‌ای كه ایشان تأسیس كردند با عنوان كتابخانه سركار فیض آثار مشهد یاد كرده‌اند.
تعیین نخستین كتابدار نیز در همین سال‌ها صورت گرفت. از آن پس به فرمان شاه همواره یكی از علمای برجسته به‌عنوان خازن‌الكتب منصوب می‌شد و هم در این دوران كتابهای بسیاری از دارالسلطنه اصفهان به كتابخانه مشهد ارسال می‌شد.
نخستین فهرست كتابخانه را میرزاسعیدخان مؤتمن‌الملك متولیباشی در 1296ق. تهیه كرد و در آن كتابهای كتابخانه 2069 جلد ذكر شده است. كتابخانه به‌طور دائم باز بوده و مورد استفاده عموم قرار داشته است .
بین سال‌های 1289-1290 ق. كتابخانه به طبقه فوقانی كشیك خانه خدام منتقل شد و هفتاد و سه سال در این مكان باقی ماند. در مهر 1323 بر اساس طرح آندره گدار (1881- 1965) معمار و باستان‌شناس فرانسوی و رئیس وقت اداره باستان‌شناسی، ساختمانی در سه طبقه به‌وسعت 1034 مترمربع برای كتابخانه بنا شد. این بنا در 1353 به تصمیم مقامات وقت تخریب و منابع آن در 1356 به ساختمان جدید كتابخانه (با 2000 مترمربع مساحت) انتقال یافت .
گسترش روزافزون منابع و افزایش مراجعان، مقامات آستان قدس را در 1359 به احداث ساختمان فعلی واداشت. وسعت ساختمان فعلی 30000 مترمربع است و در سه طبقه و طی پانزده سال ساخته شده است. این ساختمان در 1374 رسمآ گشایش یافت.
در حال حاضر، كتابخانه در هفت اداره اصلی سامان یافته كه عبارتند از: اداره مخطوطات، اداره خدمات كتابداری، اداره كتابخانه عمومی، اداره كتابخانه‌های وابسته، اداره اسناد، اداره موزه‌ها، و اداره امور عمومی.
***
