کتیبه‌های مقبره نظامی گنجوی در جمهوری آذربایجان که مزین به اشعار فارسی این شاعر بزرگ ایرانی است برچیده شده و قرار است که زندگی‌نامه و ترجمه اشعار وی به زبان ترکی جایگزین آن شود. اقدامی که تلاش دولت آذربایجان برای تغییر هویت مفاخر فرهنگی ایران و جعل تاریخ محسوب می‌شود.
سینا آزاد، کارشناس و تحلیلگر ارشد مسائل سیاسی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این‌باره گفت: بی‌شک اشعار نظامی گنجوی تبلور عینی هویت سرزمینی است که زبان فارسی تا قبل از مهاجرت و تسلط قبایل ترک زبان غالب درآن بوده و تغییر کتیبه‌ها تغییری در این واقعیت تاریخی ایجاد نخواهد کرد.
وی افزود: پس از جدایی جمهوری آذربایجان از شوروی، جمهوری اسلامی ایران جزء اولین کشورهایی بود که استقلال آن را به رسمیت شناخت. به آغوش کشیدن مردمان دو سوی ارس پاسخ به حسرتی یک قرنه بود که تصاویر آن هیچ‌گاه از اذهان پاک نخواهد شد.
این تحلیلگر ارشد سیاسی گفت: پذیرش استقلال آذربایجان از سوی ایران با اعلام این که ایران و آذربایجان یک ملت در دو دولت هستند صحه گذاشتن بر واقعیت حاکم بر صحنه بین‌الملل بود.
آزاد اضافه کرد: باکو تلاش دارد از تاریخ، آن هم به روایت خاص خویش، برای ایجاد هویتی نو درآذربایجان سود جوید در حالی که هویت کشورها حاصل یک روند طولانی بوده و نگاه ابزاری به تاریخ برای هویت‌سازی می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد. ایران سرزمینی تاریخی به درازای تاریخ بشریت است و آذربایجان در نگاه تاریخی بخشی از آن است که از مام میهن بالاجبار جدا شده است. تلاش آذربایجان برای تثبیت هویت خویش امروز نباید به‌سوی نفی هویت گذشته خویش و تعریف هویت جدیدی منجر شود که خاستگاهی در دیروز، امروز و فردای آن ندارد.
وی گفت: تغییر کتیبه‌ها در آذربایجان نمی‌تواند به تغییر خطوط منقش در قلب‌ها و ذهنیت‌ها بینجامد. اشعار پارسی نظامی گنجوی در جای جای مرزهای ایران فرهنگی ماندگارند و این ماندگاری است که سلطه کمونیسم نیز نتوانست بر آن غلبه کند. معاهده ننگین ترکما‌نچای و گلستان در ذهنیت ایرانیان یادآور جنگی نیمه تمام است. دلخوشان شرایط امروز چندان براین باور نمانند که چرخ روزگار هم‌چنان بر این چرخ بچرخد. آنان فردایی که چندان دور نیست شرمنده رفتار امروز خود خواهند بود. باکو بیش از همه تفاوت وزن ایران و آذربایجان در صحنه بین‌المللی و منطقه را می‌داند و نباید در عرصه فرهنگی به عملی دست بزند که حاصل آن دوری ملت این کشور از هویت تاریخی و حقیقی آن در پیوند با ایران باشد.
وی با تاکید بر این که نظامی گنجوی تنها شاعر پارسی گوی ایران نبوده بلکه چهره‌ای جهانی است که تغییر کتبیه‌ها تغییری در این برداشت ایجاد نخواهد کرد افزود: هدف سیاسی کشوری که امروز با استحاله شخصیت‌های ماندگاری چون نظامی گنجوی سعی دارد برای خویش هویت‌سازی کند، اسیر جغرافیای سیاسی است که هویت آن ایرانی است. نظامی گنجوی نقطه مشترک پیوند ایران و آذربایجان است و فقر هویتی و فرهنگی نه با نفی گذشته، بلکه پیوند خوردن با گذشته قابل جبران است.
آزاد گفت: غنیمت‌گیری فرهنگی و طمع داشتن به فرهیختگان و مشاهیری که هویت چند قرنه یک ملت را نمایندگی می‌کند نمی‌تواند عامل ترمیم بحران هویت باشد. آذربایجان با ارج نهادن بر دیروز می‌تواند امروز و فردای خود را نه با انکار، بلکه با پذیرش واقعیت‌ها بیمه کند.
