تبیان، دستیار زندگی

 
وقتی كودك 6 ماهه‌ای والد اصلی، یعنی مادر خود را از دست می‌دهد، علایم جسمی مثل بی‌اشتهایی در او ظاهر می‌شود...

هرچه سن كودك بالاتر می‌رود دركش از مسایل عمیق‌تر می‌شود. كودكان تا قبل از دبستان، مرگ را قابل برگشت می‌دانند و در مراسم سوگواری هم احساس نمی‌كنند والد فوت‌شده دیگر برنمی‌گردد، ولی به‌تدریج متوجه می‌شوند مرگ جزئی از زندگی است و باید آن را پذیرفت. باید تعریف ساده‌ای از مرگ برای او داشته باشیم مثلا بگوییم پدر یا مادر فوت‌شده دیگر قادر به انجام کاری نیست و از این بابت خیلی متاسفیم ولی كاری از دستمان برنمی‌آید. بی‌اطلاعی بزرگ‌ترها از شیوه صحیح برخورد با كودكی كه والد خود را از دست داده است، باعث می‌شود اطلاعات غلطی به كودك داده شود. سعی كنیم از اسطوره‌سازی غلط بپرهیزیم و وقایع پیش‌آمده را عینی و در حد فهم كودك توضیح دهیم زیرا با تعریف زیاد مجبوریم به سوال‌هایی پاسخ دهیم كه خودمان اطلاع درستی از آنها نداریم و كودك را گیج و نگران می‌كنیم.

برخوردهای غلط بزرگ‌ترها با كودكان عبارتند از:
در انتظار نگه‌داشتن كودك: كودك را در انتظار نگه ندارید. نگویید بابا یا مامان به سفر دوری رفته یا قرار است كادویی برایت بفرستد. در این حالت مجبور می‌شوید همیشه نقش بازی كنید و با این كار با دو مشكل روبرو می‌شوید، یكی غم از دست دادن عزیز و دیگری صادق نبودن با كودك.

صحبت از بهشت و جهنم: گاهی برای تسلی كودك می‌گوییم فرد درگذشته به بهشت رفته و جایش بهتر از ماست. این می‌تواند در آینده میل به خودكشی را در كودك بیشتر كند. جمله‌ای مثل «خدا آدم‌های خوب را پیش خودش می‌برد» نیز باعث می‌شود كودك تصور ‌كند كسانی كه زنده‌اند، آدم‌های بدی هستند. تا حد امكان از دادن اطلاعاتی كه برای كودك قابل فهم نیستند، بپرهیزید.

مسوولیت دادن به كودك: اگر كودك فرزند اول خانواده است، نباید مسوولیت سنگینی به او سپرده شود مثلا وقتی پدر خانواده فوت می‌كند نباید به فرزند پسرش بگویید تو مرد خانه هستی. با این مسوولیت، بار هیجانی زیادی به كودك تحمیل می‌شود.
دوركردن كودك از مراسم سوگواری: اجازه دهید كودك در مراسم سوگواری شركت كند و احساساتش را بروز دهد. درباره اتفاق رخ‌داده با او صحبت كنید. كودك مانند بزرگ‌ترها باید مراسم را از نزدیك ببیند و حتی ناراحتی‌اش را ابراز كند. كودكان زیر 9-8 سال نباید در مراسم خاكسپاری شركت كنند ولی در سنین بالاتر می‌توانند در مراسم حضور داشته باشند، حتی در صورتی كه ظاهر تغییر نكرده باشد، می‌توانند متوفی را ببینند.

پاك كردن خاطرات متوفی: در مراحل بحرانی تصمیم نگیرید. عوض‌كردن خانه یا از بین بردن وسایل فرد درگذشته، به صورت عقده‌ای در كودك درمی‌آیند و در آینده آثار خود را نشان می‌دهند. بعد از پایان مراسم سوگواری یك شیء كوچك مثل عكس یا ساعت متوفی را به عنوان نماد و یادبود به كودك بدهید.
 

 هفته نامه سلامت

به نام خدا و سلام

واژه مرگ و اتفاقی که با مرگ یکی از والدین برای کودک می افتد واقعا دردناک و ناراحت کننده است کودک هیچ درک صحیحی از این واژه ندارد و والدین با استفاده ابزاری از کلماتی مانند سفر باعث گنگ تر شدن موضوع می شوند و بنظرم بهتر است به نوعی به کودک فهماند که شخص متوفی به دلیل یک اتفاق دیگر قادر نیست در کنار ما باشد و از این دنیا رفته است و تو باید بزرگتر شوی تا بتوانی این موضوع را کامل درک کنی.

البته اتفاق بسیار بدی است من این مورد را در این یک ماهه در چهره مظلوم خواهر خانمم به شدت می بینم و جز افسوس و غصه کاری هم از دستم بر نمی آید. هیچ درکی از این موضوع ندارد و خوشبختانه اطرافیان هم راحت موضوع را با او درمیان گذاشتند و بهانه گیری در این مورد ندارد ولی واقعا سخته.

هنگام توضیح مرگ برای بچه‌ها‌، چند مورد را به خاطر بسپارید‌.

1) در مورد چیزهای واقعی و به‌هم‌پیوسته گفت‌وگو کنید‌. کودکان واقعی می‌اندیشند‌. آنها به توضیحات خیالی و فلسفی علاقه‌ای ندارند‌.

2) با کلمات ویژه‌، جزئیات مناسب را به کودک توضیح دهید‌. برای مثال بگویید‌، هنگامی که مردم می‌میرند‌، غذا نمی‌خورند‌، نفس نمی‌کشند و نمی‌خوابند؛ مرگ وقتی است که انسان به بهشت می‌رود.دراین صورت کودک بهتر می‌فهمد و آگاهی‌های آسایش بخش و درستی به دست می‌آورد‌.

3) کلمات واقعی به کار ببرید:
به کار بردن کلمات و زبان واقعی بسیار مهم است. به جای گفتن «رفت» و «ما را ترک کرد»، بگویید «مرگ»، «مرد». واژه‌های «خوابیدن» و «خواب آخر»، احساسات کودک را نادیـده می‌گیرد. برای بچه‌های کوچک‌تر‌، اینگونه واژه‌ها به گمراه شدن و اشتباه در احساسات و باورها می‌انجامد‌.

مرگ حیوانات دست‌آموز، گل‌ها یا پرندگان، شانس خوبی را برای گفت‌وگو درباره مرگ فراهم می‌کند.

معمولاً گفت‌وگو درباره مرگ‌، هنگامی که از نظر احساسی کمتر درگیر هستیم، آسان‌تر است‌. استفاده از این فرصت‌ها‌، مرگ را قابل فهم‌تر و سازگاری با آن را آسان‌تر می‌کند‌.