ریشههای بازی امروزی (۱۸۵۰–۱۰۰۰)
دو شاه و دو وزیر
شطرنج جزیرهٔ لوئیس کشفشده در
جزیرهٔ لوئیس که مربوط به سدهٔ دوازدهم میلادی است و اکنون در موزه بریتانیا نگهداری میشود.
شطرنج نیشابوری کشفشده در نیشابور، ایران که مربوط بهسدهٔ دوازدهم میلادی است و در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری میشود.
شطرنج توسط معاملهگران ایرانی به اروپا رسید.در حدود سال ۱۰۰۰ میلادی، شطرنج به اروپا و روسیه رسید و به زودی در ژاپن و چین گسترشیافت.در حدود سال ۱۲۰۰ میلادی، شطرنج به اروپای جنوبی رسید و در اواخر سدهٔ پانزدهم تغییراتی در این بازی پدید آمد.[مهرهٔ فِرز که در زبان پارسی به معنای مشاور مرد شاه (وزیر) است. اما هنگامی که شطرنج وارد اروپا شد، اروپاییان آن را به ملکه (Queen) تغییر دادند. در آن زمان، وزیر ضعیفترین مهرهٔ بازی بود و فیل نیز از مهرههای ضعیف بود و این باعث میشد که سرعت بازی بسیار کندتر از سرعت امروزی بازی باشد.این قانون که سرباز در نخستین حرکت خود میتواند دو خانه به جلو حرکتکند نیز در اروپا ساختهشد.
صفحهای از کتاب
تکرار عشق و هنر بازی شطرنج.
نخستین کتاب شطرنج توسط فردی به نام ویسِنت نوشتهشد و در سال ۱۴۹۵ در والنسیا منتشر شد که تقریباً همهٔ موارد شطرنج امروزی را در بر میگرفت. این کتاب تاکنون از بین رفتهاست. قدیمیترین کتاب بهجا مانده دربارهٔ شطرنج امروزی، جریان بازی و قوانین حرکات به نامتکرار عشق و هنر بازی شطرنجتوسط لوئیس رامیرز د لوسنا نوشتهشد و در سال ۱۶۴۶ یا ۱۴۹۷ در سالامانکا منتشر شد.پس از لوسنا، نویسندگانی از جمله پدرو دامینو، جیووانی لئوناردو دی بونا، گیولیو چزاره پلریو، جیاچینو گرکو و روی لوپس د سگورا اشارهنمود.
قهوهخانهای در پاریس که محل فعالیت بازیکنان شطرنج بود.
در سدهٔ هجدهم، فرانسه قدرت شطرنج جهان را به دست گرفت. در آن زمان، فرانسوا-آندره دانیکن فیلیدور بهترین بازیکن شطرنج جهان اهل فرانسه بود.فرانسوا آندره ابتدا یک هنرمند برجستهٔ موسیقی بود که موسیقی را به طور کامل آموزش دیدهبود، اما در هجده سالگی به شطرنج روی آورد.او نوشتههای مهمی دربارهٔ قدرت سرباز و ارزش مهرهها دارد.در آن زمانها، قهوهخانههای پاریس و لندن محل فعالیت بازیکنان شطرنج بود.سلطهٔ فرانسه بر شطرنج در اواسط سدهٔ نوزدهم به پایان رسید.
در اواسط سدهٔ نوزدهم، لندن سلطهٔ خود را بر شطرنج آغاز کرد. این بازی به بازی برای همهٔ مردم تبدیلشد. باشگاههای شطرنج بنیادگذاریشدند؛ کتابهای مقدماتی دربارهٔ شطرنج منتشر شدند و مجلات و مطبوعات بخشهای مهمی از نشریهٔ خود را به این بازی اختصاص دادند و بر مجبوبیت شطرنج افزودهشد. مردم کشورهایی از جمله آلمان و مجارستان به این بازی علاقهمند شدند و باشگاه شطرنج لندن در سال ۱۸۰۷ بنیادگذاریشد. مسابقاتی میان بازیکنان انگلستان و فرانسه و همچنین مسابقات مختلفی میان شهرها انجامشد. برای نمونه، باشگاه شطرنج لندن و باشگاه شطرنج ادینبرو برابر هم بازی کردند.