تبیان، دستیار زندگی

نوروز خوانی :

نوروز خوانان معمولا" پانزده روز قبل از فرا رسیدن عید نوروز به داخل روستاها می آیند و با خواندن اشعار در مدح امامان ترانه های محلی، طلیعه سال نو را به آنان مژده می دهند.

نوروز خوانان چند نفر هستند كه یك نفر اشعار را می خواند، یك نفر ساز می زند،نفر دیگر كه به آن كوله كش( باركش ) می گویند به در خانه های مردم می رود و می خواند:
بادبهارون بیمو / نوروز سلطون بیمو/ مژده دهید به دوستان / گل به گلستون اومد / بهار آمد بهار آمد خوش آمد/ علی باذولفقار آمد، خوش آمد/ نوروزتان نوروز دیگر / شما را سال نو باشد مبارك صاحب خانه نیز با دادن پول، شیرینی ، گردو، تخم مرغ و نخود، و كشمش از آنان پذیرایی می كند .

چهارشنبه سوری : از مراسم به جامانده در ایران زمین، چهارشنبه سوری است كه در پایان چهارشنبه هر سال برگزار می شود. صبح روز چهارشنبه آش هفت ترشی، درست می كنند. آشی كه هفت نوع ترشی مانند آب نارنج، آب لیمو، آب انار، سركه، گوجه سبز، و اب از گیل در آن می ریزند و بعد از آماده شدن بین همسایه ها پخش می كنند غروب روز می خوانند با ارزوی شادی و خوشی برای خود و خانواده خود از روی آتش می پرند. آنها می خوانند :
چهارشنبه سوری كمی پارسال دسوری كمی، امسال دسوری كمی

عید نوروز :

هنگام تحویل سال افراد خانواده دور سفره هفت سین كه با ظرافت و سلیقه خانم خانه چیده شده می نشینند و در حالیكه پدر خانواده دعای تحویل می خواند منتظر سال نو می شوند. در گذشته كه امكانات ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون نبود با تیراندازی یا گفتن اذان سال جدید را به همه اعلام می داشتند. بعد از این كه سال نو شد كسی كه به عنوان مادرمه انتخاب شده با مجمعی كه در ان قرآن ، آیینه، اب ، سبزه و شاخه های سبز جوان قرار دارد وارد خانه می شود چهارگوشه اتاق ها را آب می پاشد قرآن را كنار سفره هفت سین می گذارد و شاخه های سبز ( درخت آلوچه) را به این نیت كه سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق می گذارد. دراین روز مادر خانه، غذای عید، سبزی پلو با مرغ یا گوشت درست می كند. علاوه بر آن غذایی به عنوان خیرات برای اموات می پزند و بین مردم پخش می كنند . در غروب شب اول سال به این اعتقاد كه چراغ خانه آنها همیشه روشن و نورانی باشد، به سر در خانه ها شمع یا شعله آتش آویزان می كنند.

جشن نوروز ماه :

مردم مازندران در اواسط مرداد ماه جشنی به نام نوروز ماه دارند وقتی كه اولین محصول برنج زودرس رسید بعد از جمع آوری و درو با همان برنج غذا درست می كنند و درخارج از روستا جشن پایان كار می گیرند. این مراسم دست مانند سیزده به در است و اعتقاد دارند كه این روز را حتما" باید بیرون از روستا به سر برد در واقع این جشن یك نوع سپاسگزاری به درگاه خداوند است.

مراسم تیرماه سیزده :

از دیگر مراسم سنتی و رسمی مازندران تیرماه سیزده است كه در اواسط آبان هر سال برگزار می شود. البته روایات مختلف در مورد تیرماه سیزده وجود دارد.
می گویند كه شب تولد حضرت علی ( ع) است. می گویند پیروزی كاوه بر ضحاك و جشن مهرگان است.در این شب همه خانواده كنار هم جمع می شوند و تا پاسی از شب به خوردن تنقلات و گوش دادن به قصه و افسانه های بزرگ ترها سپری می كنند جوانان هم با در دست داشتن تركه ای بلند كه كیسه ای به انتهای آن بسته شده است. همراه كودكان به در خانه ها رفته و با سر و صدا و كوبیدن چوب به درخانه ها و لال بازی از صاحب خانه تقاضای هدیه می كنند به آنها پول ، میوه، شیرینی داده می شود.هنگامی كه لال به همراه گروه خود در كوچه ها شروع به حركت می كند این اشعار را می خواند: لال بیمو، لال بیمو، پارسال و پیرار بیمو، چل بزن دیگه بزن، لال انه لالك انه، پیسه گنده خوانه ، سالو ماه ارزون نوه، لال مار رسوا نو، لال انه لالك انه، پاربورده امسال انه ، لال آمده ، لال آمده، پارسال و امسال امده، چرخ نخ ریسی را حركت بده، به دیگ بزرم، لال آید، لال كوچك می آید، كسی كه شیرینی پیس كنده می خواهد می آید ، سال و ماه ارزان نمی شود، لال بزرگ رسوا نمی شود، لال می آید، لال كوچك می آید ، پارسال رفته امسال می آید.

آیین سنتی 26 عید ماه :

آیین ویژه سنتی 26 عید ماه طبری هر سال در تاریخ 28 تیرماه شمسی در بیشتر روستاهای استان برگزار می شود. در روستای امامزاده حسن سوادكوه این مراسم با آداب خاصی انجام می شود این رسم به جشن مردگان نیز معروف است. بر اساس سنت رایج و باورهای مردم در زمان های قدیم فریدون پادشاه پیشدادی به خونخواهی پدرش جمشید شاه حاك پادشاه را سرنگون می كند مردم خبر این پیروزی را در شب با آتش زدن بوته ها به یكدیگر اطلاع می دهند. و فردای آن روز با برپایی جشن و مسابقه كشتی این پیروزی را گرامی می دارند.
امروزه نیز اهالی روستاهای اطراف همگی به امامزاده حسن می آیند و علاوه بر خیرات كردن برای اموات خود و روشن كردن شمع روی مزارها، تماشاگر مسابقه كشتی سنتی لوچر می شوند. در این روز كشتی گیران سوادكوه در این محوطه گرد می آیند و به مصاف هم می روند.در مناطق جلگه ای جشن مردگان در آرامگاه ها برگزار می شود.X

شب یلدا :

شب اول زمستان را گت چله می نامند در این شب بنا به سنت دیرین همه افراد خانواده دور هم جمع می شوند و با خوردن هندوانه ماست و میوه و آجیل سرمای فصل زمستان را از خود دوی می كنند اعتقاد بر این است كه با خوردن ماست یا هندوانه در شب یلدا، هرگز در زمستان سردشان نخواهد شد. در این شب دختران دم بخت با پوشاندن صورت خود از هفت خانه چیزی می گیرند اگر كسی آنها را ندید و نشناخت حتما" به آنچه نیت كرده اند خواهند رسید.

مراسم ماه محرم :

كلیه تكایا مساجد و خانه ها از چند روز پیش از ماه محرم سیاه پوش می شوند و از روز اول ماه محرم مراسم عزاداری آغاز می شود مردم در دسته و هیات های زنجیر زنی و سینه زنی به مساجد و تكایا می روند و كسانی كه نذر دارند نذورات خود را اعم از آش خرما، شربت، و غذا .. بین مردم پخش می كنند.
در روستای نوا از شهرستان آمل، مراسم نخل گردانی ، معمول است. از روز اول تا هفتم مردم به عزاداری می پردازند و سعی دارند تا در این روز كلیه نذورات خود را ادا كنند در روز هفتم همه مردم به كنار نخلی می روند و به آن سلام می كنند اعتقاد بر این است كه نخل تابوت امام حسین ( ع) است. در روز هشتم نخل را بیرون می آورند و در محله ها می گردانند . مردم نیز همراه نخل می روند به این مراسم اصطلاحا" نخل گردانی می گویند.كسانی كه نذر شیر دارند در روز هشتم، نهم، دهم، همراه نخل گردانی شیر بین مردم پخش می كنند نخل ها را به در هر خانه كه می برند صاحب خانه نذر خود مانند شربت، خرما، شیر، دود كردن اسپند را به جا می آورد اگر نذر قربانی داشته باشند قربانی می كنند
در روز نهم و دهم محرم همین مراسم صورت می گیرد در شب دهم عاشورا،كه شام غربیان است نخل را دور محله می گرداند و همه مردم پابرهمه و شمع به دست همراه نخل به امامزاده می روند و تا صبح به سینه زنی و عزاداری می پردازند. تا چند سال پیش مراسم تعزیه خوانی نیز در محرم برگزار می شد. امروزه در روستاها كم و بیش تعزیه خوانده می شود.

آداب ماه رمضان :

ماه رمضان به ماه مبارك نام برده می شود چون ماه تهذیب نفس و اخلاق است و همه سعی دارند كه با ادای فرایض دینی و برپایی نماز جماعت از ثواب این ماه بیشتر بهره مند شوند. در این ماه صله رحم را به جای آورده و به فقرا و محرومان و آشنایان افطاری می دهند.در شب های قدر و احیا كه شب نزول قرآن است. درروضه خوانی شهادت حضرت علی ( ع) شركت كرده به سوگواری می پردازند زنان و مردان شب های قدر را احیا نگه می دارند تا صبح بیدار می مانند دعا می خوانند و قرا، بر سر می گذارند.

عید غدیر :

در این روز كه خاص عید سادات است مردم به دیدن سادات می روند. و سكه ای را به عنوان ته كیسه یا پارچه سبز و سفید رنگ از دست سید یا سیده به عنوان تبرك دریافت می دارنددر این روز گوسفند یا بره قربانی را حنا می بندند و تا آفتاب نزده قربانی می كنند كسانی كه نذر دارند به هر نیتی كه باشد انگشت به خون می زنند و به پیشانی می مالند همچنین اعتقاد دارند در روز عید قربان بعد از قربانی كردن نباید از خانه خارج شوند و سركار بروند در منزل هم كاری انجام نمی دهند تا قربانی آنها رد بشود.