علامه طبرسی در تفسیر «مجمع البیان» می‌گوید: شیر دادن به کودک خود به مدت دو سال واجب نیست، همچنین اگر دو ماه اضافه بر دو سال شیر دهند، دلیلی بر حرمت آن نیست ولی احتیاط شدید در مراعات آن است
همواره پرسش‌های بسیاری درخصوص آیات مختلف قرآن کریم در ذهن افراد بسیاری نقش می‌بندد که پاسخ‌های مناسبی باید برای آنها داده شود. از این پس قرار است برای بالا بردن سطح آگاهی و معرفت دینی و قرآنی مخاطبان ارجمند، پرسش‌هایی را از آیات مختلف، طرح و پاسخ آنها را از محضر علامه شعرانی ذکر کنیم البته ترتیب سؤالات براساس سوره‌های قرآن کریم خواهد بود.
*** سوره مبارکه «بقره»
«وَلِلرِّجَالِ عَلَیْهِنَّ دَرَجَةٌ وَاللّهُ عَزِیزٌ حَکُیمٌ»
آیا مرد بر زن برتری دارد و علت آن چیست؟
جواب: چنان که در آیه 38 سوره نساء نیز «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَاءِ» آمده است، دلالت بر آن دارد که مرد طبیعتاً بر زن برتری دارد و خداوند تشریعاً هم مطابق تکوین حکم فرمود... از دو جهت: یکی طبعی که بدن مرد از زن قوی‌تر و اندام او کاملتر است، و عقل معاش در بدن کامل کاملتر باشد.
و جهت دوم کسبی است یعنی زن دوره خوش از عمر خود را که پس از ده سالگی تا پنجاه سالگی است در بارداری و شیردادن می‌گذراند و در این مدت نمی‌تواند به صنعت و کارهای سنگین بپردازد و تجربه آموزد و تدبیر سیاست فرا گیرد و اگر زنی در این امور برآید و شهرت یابد از وظیفه طبیعی زنانه بازمانده و اینگونه زنان انگشت شمارند. پس حکمتی که خداوند تعالی در قرآن کریم نسبت به برتری مردان فرمود متفرّع بر همان قاعده طبیعی و تکوینی است.
آیا از برتری مردان نسبت به زنان ظلم لازم نمی‌آید؟
جواب: خیر، چون ظلم آن است که چیزی کمتر از استحقاق به کسی دهند. ولی مثلاً اگر کودک صغیر را از تصرف در مال خویش منع کنند، و عالم را بر جاهل و هنرمند را بر بی‌هنر و پزشک حاذق را بر مبتدی و معمار استاد را به کارگر ترجیح می‌دهند و مزدها را مطابق هنر و شغل می‌دهند ظلم نیست، بلکه صلاح و عدل است.
و اگر مرد را برای تحمل مشقت و نفقه دو برابر زن ارث دهند ظلمی به زن نشده، چون که از کار معاف است و از نفقه دادن آزاد و اینکه نفقه زن را بر مرد قرار داده‌اند باز ظلمی بر مرد نشده است، چون زن یا باردار است و یا شیرده، و ظلم است با پرورش بچه او را کار دیگر فرمودن و نفقه را بر او نهادن.
«وَالْوَالِدَاتُ یُرْضِعْنَ أَوْلاَدَهُنَّ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ»
آیا شیر دادن به کودک خود به مدت دو سال واجب و کمتر و بیشتر از آن حرام است؟
جواب: صاحب مجمع البیان گوید: واجب نیست و در قرآن کریم می‌فرماید: «فَإِنْ أَرَادَا فِصَالًا عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ» دلیل بر آن است که شاید با تراضی و مشورت از دو سال کمتر شیر دهند ولو کمتر از 21 ماه و همچنین بیش از دو ماه اضافه بر دو سال و دلیلی بر حرمت آن نیست، ولی احتیاط شدید در مراعات آن است.
«مَتَاعًا بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُحْسِنِینَ»
چرا خداوند در اینجا «حَقًّا عَلَى الْمُحْسِنِینَ» و در جای دیگر «حَقًّا عَلَى الْمُتقین» فرمود؟
جواب: حق واجب بر دو گونه است: یکی آنکه باید به صاحب حق ادا کرد و اگر ادا نکند الله گناهکار و معاقب است، ولی صاحب حق نمی‌تواند برای گرفتن آن به قاضی شکایت کند و قاضی به پرداخت آن حکم دهد، مثل کسی که نذر کند مالی به کسی قربة الی الله صدقه دهد.
دوم حقی است که می‌توان به قاضی شکایت کرد مانند دیون و متعه.
در آنجا که خداوند فرمود: حقا علی المتقین از قبیل اول است و اینجا که فرمود: حقا علی المحسینین از قبیل دوم.
«أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلإِ مِن بَنِی إِسْرَائِیلَ»
ملأ به چه معناست که از پامبر درخواست پادشاه کردند؟
جواب: ملأ جماعت اشراف و بزرگان و اهل حل و عقدند که به عقل و تدبیر و تجربه شناخته شده و معروف شده‌اند و دیگر مردمان طبعاً پیرو آنانند و مصالح مردم را چنانکه باید آنها بهتر می‌دانند. از این رو آنان نزد پیغمبرشان رفتند و از ظلم و تعدی عمالقه و مجاوران خود شکایت کرده و طالب امیری شدند که دشمن را از آنها براند، ولی مردم دیگر هر چند از وضع خود ناراضی بودند، اما راه تدبیر نمی‌دانستند.
«وَلَمْ یُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَالِ»
چرا ثروت نمی‌تواند معیاری برای گزینش حاکم باشد؟
جواب: زمام امر امت را به دست کسی باید سپرد که علم و قدرت داشته باشد. علم جهان داری و سیاست و قدرت بدنی، نه آنکه مال دارد، چون وقتی که امام و امیرعادل یا ظالم بر سر کار باشد، همه جهان مال او است و اگر ظالم بر کنار شود هرچه دارد از او بستانند، و شرط امام و امیر حقی که خدا نصب می‌فرماید، علم و عصمت و شجاعت است نه ثروت در عصر غیبت هم نباید به اصل و نسب و مال نگریست، بلکه کار سیاست را باید به عالم مدبر سپرد. در رسم جاهلیت است که پندارند آنکه مال بیشتر دارد عقل بیشتر دارد و تدبیر امت را سزاوار است، با اینکه مالداران فکرشان از آغاز در چند مورد خاص به کار رفته، از امور عامه غافلند و بسیار خائف و بد دل و احکام و قوانینشان مبنی بر ترویج فضائل و عدل نیست، بلکه بر حرص و جمع مال است.
«إِنَّ آیَةَ مُلْکِهِ أَن یَأْتِیَکُمُ التَّابُوتُ فِیهِ سَکِینَةٌ مِّن رَّبِّکُمْ»
منظور از تابوت و سکینه در این آیه چیست؟
جواب: از تورات معلوم می‌شود که تابوت صندوقی بوده که به دستور حضرت موسی (ع) برای حفظ آثار مقدس بنی اسرائیل ساختند و قرآن هم مخالف آن نیست.
و مراد از سکینه آیات و علائمی بود که بنی‌اسرائیل آنها را می‌شناختند و به وسیله آن سکونت و آرامش پیدا می‌کردند، چرا که سکینه به معنای آرامش دل و اطمینان است و این تابوت را بنی اسرائیل پیشاپیش لشکر قرار می‌دادند، مانند درفش کاویانی در عجم که در اعتقاد به فتح و فیروزی بسیار مؤثر است و آرامش، قلب انسان را از بیم غلبه دشمن نگاه می‌دارد.
«إِنَّ اللّهَ مُبْتَلِیکُم بِنَهَرٍ»
طالوت چرا لشکر خود را به نهر آزمایش کرد؟
جواب: طالوت خواست اندازه عزم و ثبات لشکریان و مقدار اطاعت آنان را بداند. آنکه تشنه باشد و از نهر گذرد و به فرمان امیر خویش آب نخورد، عزمی راسخ دارد که در جنگ همان به کار آید و آن دیگران که سست باشند، دیگران را هم می‌ترسانند و تفرقه در لشکر می‌اندازند که موجب شکست آنان است.
