خداوند حکیم هیچ ملتی را بدون دلیل و اتمام حجت به عذاب دردناک مبتلا نمی سازد، بلکه اول بشر را به وسیله فطرت، عقل، فرشتگان، از درون و به کمک انبیاء ائمه اطهار علیهم السلام و کتب آسمانی و علماء ربّانی از بیرون هدایت می نماید. حال اگر گروهی با این همه اسباب سعادت و هدایت از جانی حق تعالی باز راه شیطان و آلودگی را پیش گرفتند حضرت احدیت آنها را به یک عذاب مختصری به عنوان زنگ خطر و بیدارباش گرفتار می نماید، تا شخص متنبه گردد و توبه نماید، و از راه باطل برگردد.
در صورتی که باز آن فرد یا گروه متوجه نشدند و با لجاجت به عصیان ادامه دادند، خداوند لطف و رحمت خویش را از آنها بر می دارد و از زیر سایه الطاف الهی خارج می گرداند و تحت ولایت و رهبری شیطان قرار می گیرند و بعدا به قهر و عذاب الهی گرفتار خواهند شد بر همین اساس خداوند در آیات ۴۲ تا ۴۵ سوره مبارکه انعام می فرماید:
« (ای پیامبر) ما برای امتهایی که پیش از شما بودند پیامبرانی فرستادیم و (هنگامیکه مردم با انبیاء مخالفت کردند) آنها را با شدت و رنج و ناراحتی مواجه ساختیم تا شاید ( بیدار شوند در برابر حق) تسلیم گردند.
چرا آنها از این عوامل دردناک بیدار کننده، پند واندرز نگرفتند وبیدار نشدند وبه سوی خدا بازنگشتند بلکه دلهای آنها قساوت پیدا کرد وشیطان هر کاری را که می کردند در نظرشان زینت می داد.
هنگامیکه (اندرزها سودی نبخشید) آنچه به آنها یاد آوری شده بود فراموش کردند، درهای انواع نعمت ها را بر آنها گشودیم تا کاملا خوشحال شدند، (و دل به آنها بستند) ناگهان آنها را گرفتیم و مجازات کردیم و تمام درهای امید به روی آنها بسته شد.
وبه این ترتیب جمعیت ستمکاران ریشه کن شدند و نسل دیگری از آنها به پا نخاست. ستایش و حمد مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است »
حضرت امیرالمومنین سلام الله علیه در نهج البلاغه حکمت ۲۴ می فرمودند:
« ای فرزند آدم هنگامیکه می بینی خداوند، پی در پی نعمت ها را به تو می بخشد در حالیکه گناه می کنی از مجازات او بترس، که این مقدمه مجازات است.»
به هر حال خداوند با توجه به سنت مهلت دادن، به تمامی دشمنان و منکران دین مهلت داده تا حجت بر آنان تمام شده و نتوانند در فردای قیامت بهانه ای را بعنوان نگرویدن به حق داشته و آنرا دستاویزی برای خود قرار دهند.
