تبیان، دستیار زندگی

هدف اصلی این است که در طول ساعات ابتدایی روز که افراد بیشترین توان را در انجام کارهای فیزیکی یا ذهنی خود دارند، غذای اصلی مغز یعنی قند گلوکز تأمین شود. اگر‮ ‬روزه‮‌‬داران‮ ‬بخواهند‮ ‬که‮ بهترین بازده را در ساعات‌ماه مبارک رمضان داشته باشند‮ ‮‬و در طول روز دچار نوسانات قند خون نشوند‮، ‮‬بهتر‮ ‬است‮ به جای مصرف مواد غذایی گوشتی در وعده سحر، از مواد غذایی نشاسته‌ای نظیر سیب‌زمینی، نان، به‮ ویژه‮ نان سبوس‌دار نظیر نان سنگک، برنج و به‌خصوص ماکارونی استفاده کنند‮. ‮‬نان‮ ‬سنگک‮ ‬به‮ ‬دلیل‮ ‬دارا‮ ‬بودن‮ ‬سبوس‬، ‮‬کمتر‮ ‬روزه‮‌‬داران‮ ‬را‮ دچار‮ ‬افت‮ ‬ناگهانی‮ ‬قندخون‮ ‬می‌‌‬کند‮. ‬روزه‮‌‬داران‮ ‬باید‮ ‬توجه‮ ‬داشته‮ ‬باشند‮ که استفاده از قندهای ساده نظیر شله‌زرد، حلوا، قندوشکر، شیرینی، مربا و عسل، ‮زولبیا و بامیه به سرعت‮ سبب افت قند خون می‌شود‮ ‬و‮ ‬فرد‮ ‬روزه‮‬د‬ار در همان ساعات ابتدایی روز دچار افت قند خون شده و این‮ ‬مسئله‮ سردرد و عدم‌تمرکز را در طول روز به‮ ‬دنبال‮ ‬خواهد‮ ‬داشت‮. نان و پنیر کم نمک با سبزی یا گردو، خرما، کشمش و شیر از بهترین خوردنی‌ها برای سحر محسوب می‌شود زیرا علاوه بر حجم‌کم دارای قوت بسیار است‮. ‬

مصرف‮ ‬بیش‮ ‬از‮ ‬حد‮ مواد پروتئینی به‌خصوص هنگام سحر باعث می‌شود در بدن گرمای بیشتری تولید شود‮ و روزه‌داران بیشتر احساس تشنگی‮ ‬کنند‮. روزه‮‌‬داران‮ ‬بهتر‮ ‬است‮ در غذاهای خود مقداری فلفل استفاده کنند؛‮ چون ‮این‮ ‬ماده‮ ‬غذایی‮ به خنک‌شدن بدن کمک می‌کند‮. بسیاری از مردم دنیا در مناطق گرمسیری به این طریق بدن خود را خنک می‌کنند‮. ‬روزه‮‌‬داران باید‮ از خوردن خوراکی‌های سرخ شده، فست‌فود‌ها ‮‬و‮ غذا‌های آماده خودداری‮ ‬کنند‮.

کلسیم و فسفر در بسیاری از واکنش‌های سیستم مغزی و آزاد کردن انرژی در بدن نقش دارند، لذا از آنجا که در‌ماه مبارک رمضان تعداد وعده‌های غذایی کمتر می‌شود، متأسفانه برخی از افراد نسبت به مصرف شیر و ماست، غافل می‌شوند. مصرف شیر ولرم، چه در وعده سحر و چه افطار، بسیار مؤثر‮ ‬است‮. مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌های گروه B و ویتامینE نظیر آجیل و گردو در وعده شام بعد از افطار بسیار در تمرکز، حافظه و افزایش انرژی مؤثر است.

بهتر است افطار خود را با یک استکان آب ولرم یا یک فنجان شیر و عسل باز کنند و از خوردن غذا و شیرینی‌های فراوان هنگام افطار بپرهیزند تا دچار سنگینی و مشکلات معده نشوند‮. وعده‌های غذایی مانند پلو و خورش را 2‌ساعت بعد از افطار میل کنند‮ تا هضم آن آسان باشد. برای جلوگیری از بروز یبوست و مشکلات روده، بعد از خوردن افطار آلو و انجیر خیس شده و میوه‌هایی همچون گلابی، هلو و هندوانه میل کنند‮. ‬

برای اینکه‮ ‬روزه‮‌‬داران‮ بعد از خوردن افطار و سحری دچار سوزش معده و ترش کردن نشوند‮ بهتر است از غذاهای سبک و کم‌چرب استفاده کنند‮. در ضمن مایعات را پس از اتمام غذا میل‮ ‬کنند‮ و بلافاصله بعد از خوردن سحری به رختخواب نروند‮. مصرف تخم‌مرغ پخته، به‌خصوص در وعده افطار می‌تواند پروتئین‌های مورد نیاز برای واکنش‌های مغز را فراهم کند. ورزش سبک و پیاده‌روی بعد از افطار به هضم غذا و جلوگیری از یبوست کمک زیادی می‌کند‮. ‬

سالمندان اگر روزه می‌گیرند باید مراقبت بیشتری کنند. کاهش میزان آب در بدن سالمندان و کاهش قند خون ممکن است موجب سرگیجه شود و اینگونه سرگیجه‌ها اگر موجب افتادن شود برای سالمندان خطرآفرین است.

مصرف میوه رنده شده، لبنیات خصوصا شیر کم‌چرب، استفاده از انواع سوپ‌ها و آش‌ها در افطار و سحر و نوشیدن چای کمرنگ برای آنان مفید است و می‌تواند تعادل آب و املاح را برقرار کند.

روزه در افــراد بــیمار بــا توجه به نوع بیماری متفاوت است. در بعضی از بیماری‌ها افراد می‌توانند با مشاوره با متخصص تغذیه روزه بگیرند و حتی گاهی روزه‌داری برای آنان مفید است ولی بیماران باید نظر پزشک معالج خود را ملاک اصلی قرار دهند و بدون مشورت اقدام نکنند؛ به‌ویژه افرادی که تحت رژیم‌های خاص درمانی هستند.

کودکان به‌خصوص آنها که از نظر جثه کوچک و کم وزن هستند بهتر است روزه کامل نگیرند. اگر مایلند در برنامه سحر و افطار شرکت کنند می‌توان آنها را تشویق کرد چون این ایام و گرمی حضور اعضای خانواده دور سفره سحری و افطاری و محیط سرشار از معنویت آنها را به وجد خواهد آورد و خاطره شیرینی برایشان خواهد بود.

تابش مستقیم نورخورشید به لب از یک سو و از سوی دیگر تعریق و دفع مایعات بدن عوامل مؤثر بر خشکی لب بوده که گاهی منجر به شکاف لب و خونریزی از آن می‌شود. کرم‌های ضد‌آفتاب و مرطوب‌کننده‌های مخصوص لب و پرهیز از تماس مستقیم با نور خورشید ازجمله توصیه‌های مؤثر در درمان این ‮‬مشکل‮ ‬است‮. همچنین مخاط خشک بینی می‌تواند علائمی چون خون دماغ را به همراه داشته باشد که وازلین یا نرم کننده‌های ویتامینه می‌توانند کاملا این مشکل را مهار کنند. بعد از خوردن سحری، بهتر است هنگام مسواک زدن برای کاهش تشنگی و خشکی دهان، از حجم کمتری ‮‬از‮ خمیردندان استفاده شود.