« شهر تالش »
مرکز این شهرستان شهر تالش « هشتپر» می باشد که در گذشته شهر شفارود و سپس کرگانرودبوده است . کرگانرود حاکم نشین و ییلاق آن نیز آق اولر یا آق اویلر بوده که در 4 فرسخی آن قرار دارد .
در طی جنگ دوم جهانی ، متفقین به منظور رساندن قوای کمکی و تجهیزات نظامی و جنگی به اتحاد جماهیر شوروی سابق با کمک این دولت جاده ای در مسیر انزلی ـ آستارا ایجاد نمودند و شهر کرگانرود مرکز تالش از این جاده بدور ماند و منزوی گردید . به همین دلیل مردم این شهر به کنار جاده جدیدالأحداث کوچ کرده و شهری را بنا نمودند و چون در محل احداث شهر جدید کاخی با هشت درب بزرگ وجود داشته و از آنجائیکه در زبان تالشی درب را « بًر » می گویند ، شهر جدید را هشتبر نام نهادند که به مرور زمان و بر اثر تکرار به هشتپر معروف شد و تغییر نام پیدا کرد و در سالهای اخیر این نام نیز عوض شد و آن را « تالش » نامیدند .
لازم به ذکر است که رشد سریع شهر بر پایۀ هشت دکان اولیه مخصوص مهاجرین آذربایجانی بوده است و از ساکنین اولیۀ آن می توان به مهاجرین شهرستان خلخال ( بخصوص روستاهای کردنشین هرو آباد . لمبر ، دوکلسۀ علیا و سفلی ، اوچ غاز ، میل آغازدان ) و استان اردبیل ( دهستانهای نمین و فولاد ) و همچنین جمهوری آذربایجان اشاره نمود .
این شهر در طول جغرافیایی 54 درجه ، 48 دقیقه و در عرض جغرافیایی 48 درجه ، 37 دقیقه و با ارتفاع 45 متری از سطح دریا و در فاصله 105 کیلو متری شمال غرب مرکز استان ، در مسیر راه رشت ـ آستارا قرار گرفته است . تالش از نظر موقعیت جغرافیایی دارای سه امتیاز بزرگ است :
الف ـ موقعیت پای کوهی همچنین وجود کوهستانهای پوشیده از جنگل در جهت غرب آن ، که ارتفاعی بیش از هزار متر دارند .
ب ـ عبور رودخانه پر آب کرگا نرود ـ به عنوان بزرگترین رودخانه منطقه تالش ـ با جریان دائمی آب و بستر سنگلاخی و همچنین جریان کلفارود در فاصله 6 کیلو متری جنوب شرق و ناورود از فاصله 7 کیلو متری شرق آن ، منظره بسیار زیبایی به شهر بخشیده اند.
ج ـ این شهر بزرگترین مرکز شهری در فاصله میان آستارا تا بندر انزلی است . در این فاصلۀ 195 کیلومتری تعداد زیادی از روستاها و شهرهای کوچک و متوسط وجود دارد که مردم آنها نیازهای اصلی مورد احتیاج خود را ، از این شهر تأمین می کنند .
اقلیم این شهر باتوجه به قرار گرفتن در دامنه کوهستان های تالش از یک سو و واقع شدن در ساحل دریای خزر از سوی دیگر دو گونه است که به شرح زیر می باشد :
1 ـ آب و هوای کوهستانی با زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل .
2 ـ آب و هوای مرطوب و معتدل .